της Μαρίας Αδαμίδου
Τα πλούσια ενεργειακά αποθέματα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου σχεδόν μονοπωλούν το τελευταίο διάστημα το ενδιαφέρον της Ευρώπης, στην προσπάθειά της να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο και να διασφαλίσει την ενεργειακή της επάρκεια στον δρόμο προς την κλιματική ουδετερότητα.
Η ιστορική συμφωνία ανάμεσα στο Ισραήλ και τον Λίβανο άνοιξε έναν ακόμη δίαυλο προμήθειας φυσικού αερίου για τη Γηραιά Ήπειρο, που σύμφωνα με εκτιμήσεις, μπορεί να υποκαταστήσει έως και το 15% των εισαγωγών ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Παράλληλα, η Ε.Ε., και μέσω της χώρας μας, προχωρά σε συμφωνίες ενεργειακής τροφοδοσίας με την Αίγυπτο, αναζητά ενέργεια στη Μέση Ανατολή, και έχει προσδοκίες από τα κοιτάσματα της κυπριακής ΑΟΖ.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό, ο αγωγός EastMed, ο οποίος έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρει φυσικό αέριο από την ανατολική Μεσόγειο στην Ιταλία μέσω Κύπρου, Κρήτης και ηπειρωτικής Ελλάδας, έρχεται εκ νέου πολύ δυναμικά στο προσκήνιο. Δημοσίευμα της Rheinische Post, που έκανε αναφορά στη δυναμική του αγωγού να τροφοδοτήσει την Ευρώπη με φυσικό αέριο για τα επόμενα 20 χρόνια, είναι απολύτως ενδεικτικό του κλίματος που επικρατεί. Εκτιμάται ότι η ανατολική Μεσόγειος «κάθεται» πάνω σε 8.500 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, τα οποία η Ευρώπη δεν μπορεί να αφήσει ανεκμετάλλευτα. Το γεγονός ότι το συγκεκριμένο δημοσίευμα προέρχεται από γερμανική εφημερίδα, έχει και αυτό τη δική του σημειολογία.
Με άλλα λόγια, η Ευρώπη χρειάζεται τα κοιτάσματα της «γειτονιάς» μας, και ο EastMed είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτά. Ο αγωγός μπορεί να είναι έτοιμος σε 4 χρόνια και με την αξιοποίηση των συγκεκριμένων ενεργειακών αποθεμάτων, θα κερδίσει πολύτιμο χρόνο για την ολοκλήρωση της ενεργειακής μετάβασης στην Ευρώπη, που έχει χρονικό ορίζοντα την επόμενη 30ετία. Επιπλέον, δεν είναι διόλου αμελητέο το γεγονός ότι ο ίδιος αγωγός μπορεί να αξιοποιηθεί στο μέλλον και για τη μεταφορά υδρογόνου ή άλλων αερίων με ουδέτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Το έργο θεωρητικά «πάγωσε», ή έστω, πέρασε στο περιθώριο, μετά την αιφνιδιαστική απόσυρση της στήριξης των ΗΠΑ προς το έργο, λίγο πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η κίνηση της Ουάσινγκτον εξέπληξε τους Ευρωπαίους εταίρους της, ωστόσο, εκ των υστέρων φαίνεται ότι ήταν δικαιολογημένη. Οι ΗΠΑ αυτή τη στιγμή αποτελούν τον κορυφαίο προμηθευτή LNG προς την Ευρώπη, υποκαθιστώντας σε σημαντικό βαθμό τη Μόσχα, γεγονός που δημιουργεί νέους δεσμούς μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού. Από την άλλη, ήταν έκδηλη η ανησυχία της Ουάσινγκτον για την αντίδραση της Τουρκίας, η οποία παρακάμπτεται εάν κατασκευαστεί ο EastMed, καθώς θα παρέχει απευθείας πρόσβαση στα κοιτάσματα της περιοχής, σε Ισραήλ, Λίβανο, Αίγυπτο και Κύπρο. Τον περασμένο Ιανουάριο, ο Ερντογάν είχε υποστηρίξει σε ομιλία του ότι «αν δεν κατασκευαστεί αγωγός μέσω Τουρκίας, το αέριο από τη Μεσόγειο δεν μπορεί να μεταφερθεί στην Ευρώπη», δίνοντας το στίγμα των προθέσεών του. Σήμερα, όμως, οι συνθήκες είναι διαφορετικές, τόσο για την Τουρκία όσο και για την Ευρώπη.
Εφόσον η Ε.Ε. έχει ανάγκη τον αγωγό, θα κληθεί να διαχειριστεί εκ των προτέρων το ενδεχόμενο μιας σοβαρής αναταραχής στην περιοχή, με πρωταγωνιστή την Τουρκία, κάτι που αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για την ολοκλήρωση του EastMed.
Στην Ελλάδα, πάντως, οι διαδικασίες για την υλοποίηση του EastMed προχωρούν και προγραμματίζονται οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τις περιοχές της χώρας από τις οποίες σχεδιάζεται η διέλευση του αγωγού. Έτσι, όταν και εάν δοθεί το πράσινο φως, η χώρα μας θα είναι έτοιμη να συμμετάσχει σε ένα ακόμη κρίσιμο έργο για την ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης σήμερα αλλά και στο μέλλον.
