Το περασμένο καλοκαίρι έλεγαν - σύμφωνα με την εφημερίδα Φιλελεύθερος - από Διαχειριστή Μεταφοράς, ΑΗΚ και ΡΑΕΚ ότι η επάρκεια ηλεκτρισμού ήταν οριακή και θα έπρεπε να κάνουμε εξοικονομήσεις. Την περασμένη εβδομάδα γίνονταν περικοπές από φωτοβολταϊκά λόγω υπερπαραγωγής και χαμηλής ζήτησης. Τις τελευταίες μέρες, όμως, η πτώση της θερμοκρασίας ανέβασε τη ζήτηση τα βράδια και η ΑΗΚ ακροβατούσε επικίνδυνα.
Χθες βράδυ, η μέγιστη διαθέσιμη παραγωγή ήταν 1,087 μεγαβάτ και η κατανάλωση στις 8 μ.μ. άγγιξε τα χίλια μεγαβάτ. Ευτυχώς, συνέδραμαν εκείνες τις ώρες στην παραγωγή ηλεκτρισμού τα αιολικά πάρκα, με 60-70 μεγαβάτ, λόγω δυνατών ανέμων σε κάποιες περιοχές.
Η κατάσταση ήταν μάλλον χειρότερη το βράδυ της Τετάρτης. Μία βλάβη σε μία μονάδα, πολύ πιθανό να οδηγήσει σε αποσυνδέσεις χιλιάδων καταναλωτών. Ήδη, κάποιες μονάδες της ΑΗΚ στο Βασιλικό και τη Δεκέλεια δεν χρησιμοποιούνται και δεν είναι στη διάθεση του Διαχειριστή Μεταφοράς..
Το ευρύτερο θέμα επάρκειας
Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) και ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) τάσσονται ανεπιφύλακτα υπέρ της εγκατάστασης από την ΑΗΚ, το ταχύτερο δυνατό και οπωσδήποτε πριν το 2029, νέων συμβατικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στον σταθμό της Δεκέλειας.
Διαφορετικά, προειδοποιούν ότι θα υπάρξει σοβαρό πρόβλημα στην επάρκεια ηλεκτρισμού μετά το 2029, χωρίς να αποκλείουν τον κίνδυνο προβλημάτων επάρκειας και στο μεσοδιάστημα, είτε λόγω τεχνικών βλαβών σε υφιστάμενες μονάδες παραγωγής τη θερινή περίοδο, είτε λόγω της αναγκαίας απόσυρσης μονάδων για την πραγματοποίηση δοκιμών όταν εισαχθεί φυσικό αέριο στο Βασιλικό.
Οι πληροφορίες του Φιλελευθέρου αναφέρουν ότι στα χέρια του υπουργού Ενέργειας Γιώργου Παπαναστασίου βρίσκεται ήδη η απάντηση της ΡΑΕΚ σε επιστολή που της είχε αποστείλει ο υπουργός πριν από περίπου ένα μήνα, μέσω της οποίας ζητούσε τις θέσεις της ως προς τα πραγματικά προβλήματα επάρκειας ηλεκτρισμού που δυνατό να αντιμετωπίσει η χώρα τα επόμενα χρόνια, αλλά και ως προς την ανάγκη ή όχι να προχωρήσει η ΑΗΚ στην παραγγελία των δύο αεριοστροβίλων, για τους οποίους βγήκε σε διαγωνισμό και παρέλαβε τρεις προσφορές.
Μεγάλη αβεβαιότητα
Οι πληροφορίες μας αναφέρουν ότι τόσο η ΡΑΕΚ όσο και ο Διαχειριστής Μεταφοράς τονίζουν ότι η συγκεκριμενοποίηση των προβλημάτων στην επάρκεια ηλεκτρισμού και ο χρονικός προσδιορισμός αυτών των προβλημάτων εμπεριέχουν μεγάλο βαθμό δυσκολίας, λόγω της αβεβαιότητας που καλύπτει όλα τα μεγάλα ενεργειακά θέματα.
Θέση των δύο Αρχών είναι, σε γενικές γραμμές, ότι η αδυναμία προσδιορισμού ακριβούς ημερομηνίας έλευσης του φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή, η συνεπαγόμενη αδυναμία καθορισμού χρονοδιαγράμματος για την απόσυρση μονάδων από το Βασιλικό για να περάσουν από τα χρονοβόρα δοκιμαστικά για χρήση φυσικού αερίου, καθώς επίσης οι περιβαλλοντικοί περιορισμοί που τέθηκαν από την ΕΕ ως προς τη μέγιστη επιτρεπτή χρήση των ρυπογόνων ατμοστροβίλων στη Δεκέλεια και κάποιων μονάδων στο Βασιλικό και, τέλος, τα υπαρκτά εμπόδια που τίθενται από τα «ρεύματα βραχυκύκλωσης» στην αύξηση της συνολικής παραγωγής από την περιοχή Βασιλικού συνιστούν εν μέρει και εν συνόλω σοβαρό κίνδυνο για την επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας, ιδιαίτερα μετά το 2029, με τον κίνδυνο να είναι υπαρκτός και για την περίοδο 2025-29.
Το 2029 χρησιμοποιείται ως ορόσημο καθώς εκείνη τη χρονιά θα πρέπει να ανασταλεί η λειτουργία των έξι πεπαλαιωμένων και ρυπογόνων ατμοστροβίλων στη Δεκέλεια, όπως προβλέπει η τελευταία παρέκλιση που παραχώρησε στη Δημοκρατία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Συνάγεται από τα ανωτέρω ότι σε περίπτωση που η έλευση φυσικού αερίου στο τερματικό Βασιλικού καταστεί δυνατή π.χ. το 2026 ή 2027, τότε τα προβλήματα στην επάρκεια επισπεύδονται, καθώς πριν την έναρξη χρήσης του φυσικού αερίου (η οποία θα επιτρέψει την αξιοποίηση της 6ης -αδούλευτης ακόμα- μονάδας της ΑΗΚ στο Βασιλικό και των μονάδων της ιδιωτικής PEC) θα πρέπει να αρχίσει η εκ περιτροπής απόσυσρση των μονάδων στο Βασιλικό (με σημαντική απώλεια ενέργειας στο δίκτυο) για τα απαραίτητα δοκιμαστικά. Μόλις πρόσφατα, ο πρόεδρος της ΑΗΚ Γεώργιος Πέτρου είπε στη Βουλή πως αυτά τα δοκιμαστικά θα κρατήσουν από έξι μήνες έως ένα χρόνο.
Υπό αυτά τα δεδομένα, ο Φιλελεύεθρος πληροφορείται πως η ΡΑΕΚ έχει ενημερώσει το Υπουργείο Ενέργειας ότι τάσσεται υπέρ της προώθησης όλων των διαδικασιών για να ενισχυθεί η παραγωγή από τον σταθμό Δεκέλειας κατά τουλάχιστο 80 μεγαβάτ, μέσω αεριοστροβίλων. Ήδη η ΡΑΕΚ έχει παραχωρήσει τη σχετική άδεια στην ΑΗΚ. Την ίδια θέση διατηρεί, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας και ο Διαχειριστής Μεταφοράς.
Και οι δύο Αρχές επισήμαναν στην Κυβέρνηση ότι η ενίσχυση της παραγωγής από τη Δεκέλεια με νέες γεννήτριες είναι απαραίτητη όχι μόνο για κάλυψη της επάρκειας ηλεκτρισμού, αλλά επίσης για να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία του συστήματος και να αποφευχθούν κίνδυνοι αστάθειας ή και μπλακ άουτ. Οι κίνδυνοι για την ευστάθεια και την ασφάλεια του συστήματος απορρέουν, σύμφωνα με τη ρυθμιστική αρχή και τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς από το γεγονός ότι τα υπαρκτά προβλήματα από τα λεγόμενα «ρεύματα βραχυκύκλωσης» στο Βασιλικό, δεν επιτρέπουν τη διοχέτευση με ασφάλεια στο σύστημα ενέργειας πέραν των 820 μεγαβάτ, ακόμα και αν η εγκατεστημένη ισχύς στην περιοχή Βασιλικού είναι πολύ μεγαλύτερη.
Με τη λειτουργία νέων γεννητριών στη Δεκέλεια κρίνεται πως θα εξασφαλιστεί, εν ολίγοις, η αναγκαία ισορροπία στο σύστημα, με την ύπαρξη αξιόπιστου σταθμού παραγωγής στο ανατολικό μέρος, πέραν των μεγάλων σταθμών στο δυτικό μέρος (ΑΗΚ, PEC στο Βασιλικό). Προκύπτει, συνεπώς, ότι και η ΡΑΕΚ και ο ΔΣΜΚ υιοθετούν τη θέση ότι το κυπριακό ηλεκτρικό σύστημα δεν μπορεί να «σταθεί» μόνο με τις μονάδες του Βασιλικού, ανεξαρτήτως του καυσίμου που χρησιμοποιούν και της εγκατεστημένης ισχύος τους.
Δυσπιστία για αποθήκευση
Επιπλέον, συνάγεται από τις διαθέσιμες πληροφορίες πως η ΡΑΕΚ και ο Διαχειριστής Μεταφοράς θεωρούν παρακινδυνευμένη οποιαδήποτε εναπόθεση των ελπίδων της Κυβέρνησης και αρμόδιων φορέων στην ενίσχυση της παραγωγής από φωτοβολταϊκά ή την επείγουσα εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης (μπαταρίες) για την κάλυψη των επερχόμενων προβλημάτων στην επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας.
Με δεδομένες τις περικοπές στην ενέργεια από φωτοβολταϊκά, που ήδη γίνονται από Οκτώβριο μέχρι ακόμα και τον χειμώνα και μέσα στην άνοιξη και αναμένεται να αυξηθούν, η συνεχής αδειοδότηση νέων εμπορικών και οικιακών φωτοβολταϊκών, αλλά και συστημάτων αποθήκευσης, δεν διασφαλίζουν αύξηση της παραγωγής που θα μπορεί να αξιοποιείται στο δίκτυο, καθώς η ζήτηση σε αυτούς τους μήνες είναι κατά κανόνα πολύ χαμηλή.
Επίσης, οι χρονοβόρες διαδικασίες που απαιτούνται για την εγκατάσταση αποθηκευτικών συστημάτων -καθώς και κάποια τεχνοοικονομικά θέματα- δεν επιτρέπουν αισιοδοξία ότι θα είναι έτοιμη η αποθήκευση να συνδράμει στον επιθυμητό βαθμό στην κάλυψη της ζήτησης ηλεκτρισμού όταν θα συντρέξουν οι άλλοι παράγοντες που επιβάλλουν αύξηση της διαθέσιμης παραγωγής για τις περιόδους αιχμής.
Σε γενικές γραμμές, η πρόθεση του Υπουργείου Ενέργειας και του δ.σ. της ΑΗΚ να εξετάσουν το ενδεχόμενο να μην προχωρήσει η (πανάκριβη) εγκατάσταση των δύο αεριοστροβίλων στη Δεκέλεια και αντί αυτών να επισπευθεί η εγκατάσταση αποθήκευσης για 160 μεγαβατώρες, δεν βρίσκει σύμφωνη τη ΡΑΕΚ, ούτε τον ΔΣΜΚ.
Από την άλλη, φαίνεται να κερδίζει πόντους η επείγουσα αδειοδότηση και εγκατάσταση κεντρικού συστήματος αποθήκευσης, υπό τη διαχείριση του ΔΣΜΚ, ώστε να τυγχάνει διαχείρισης ένα μέρος του αποθέματος ενέργειας για την σταθεροποίηση του συστήματος, με προσθέτη συνέπεια τον μερικό περιορισμό των περικοπών από φωτοβολταϊκά. Για την εγκατάσταση κεντρικού συστήματος αποθήκευσης από τον Διαχειριστή έχει ήδη εξασφαλιστεί παρέκλιση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
«Υπό αξιολόγηση» ακόμα
Ο πρόεδρος του δ.σ. της ΑΗΚ Γεώργιος Πέτρου ανέφερε χθες στον «Φ» ότι οι προσφορές που λήφθηκαν για την εγκατάσταση αεριοστροβίλων στη Δεκέλεια τυγχάνουν αξιολόγησης. Η λήψη απόφασης θα γίνει όταν ολοκληρωθούν οι διαβουλεύσεις με το Υπουργείο Ενέργειας και αφού αξιολογηθούν οι θέσεις της ΡΑΕΚ και του Διαχειριστή επί του θέματος.
Η ΑΗΚ ζήτησε προσφορές προϋπολογίζοντας δαπάνη γύρω στα 80 εκατ. για ισχύ 80 μεγαβάτ, αλλά σύμφωνα με ανεπίσημες πληροφορίες έλαβε τελικά τρεις πολύ πιο υψηλές προσφορές: Μία από την ελληνική ΤΕΡΝΑ για γεννήτριες Siemens έναντι 107 εκατ., μία από την επίσης ελληνική AVACS έναντι 137 εκατ. ευρώ για μηχανές Siemens και μία τρίτη, από ΤΕΡΝΑ, για μηχανές General Electric, έναντι 148 εκατ.
Εκκρεμεί, θυμίζουμε, και η τοποθέτηση της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού, της Κομισιόν, κατά πόσο θα μπορεί να δοθεί παρέκλιση ώστε η απόσβεση των γεννητριών να γίνει με χρέωση όλων των καταναλωτών -πελατών και μη πελατών της ΑΗΚ- μέσω των Υπηρεσιών Δημόσιας Ωφέλειας (ΥΔΩ).
Πηγή: Φιλελεύθερος
