Σε θρίλερ εξελίσσεται η το έργο κατασκευής του EuroAsia Interconnector, που στοχεύει να βγάλει από την ηλεκτρική ενεργειακή απομόνωση την Κύπρο, μετά την απειλή της Ευρωπαικής Επιτροπής ότι θα το απεντάξει από την κοινοτική χρηματοδότηση ύψους 657 εκατ. ευρώ, αν δεν υλοποιηθούν μια σειρά από ορόσημα.
Παρά την ολοκλήρωση ενός από αυτά που ήταν η συμμετοχή του ελληνικού ΑΔΜΗΕ στο μετοχικό κεφάλαιο με 25%, σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας Φιλελεύθερος, ο Κύπριος πρόεδρος Χριστοδουλίδης συγκάλεσε το Σάββατο, έκτακτη σύσκεψη για το θέμα με την συμμετοχή του διευθυντή του ιδιωτικού φορέα EuroAsia Interconnector στο Προεδρικό Μέγαρο.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα μετέφερε τις ξεκάθαρες και αυστηρές προειδοποιήσεις από αξιωματούχους και όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με σοβαρές καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην προώθηση του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κρήτη προς τον διευθυντή του ιδιωτικού φορέα EuroAsia Interconnector, Νάσο Κτωρίδη.
Παρών στη σύσκεψη ήταν και ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου και υπηρεσιακοί
Οι πληροφορίες του Φιλελευθέρου αναφέρουν ότι οι εκκρεμότητες γύρω από την πολυαναμενόμενη -και κρίσιμης σημασίας για την ηλεκτροπαραγωγή στην Κύπρο και ιδιαίτερα για την πράσινη μετάβαση- διασύνδεση με την Κρήτη είναι σοβαρές και θέτουν υπό αμφισβήτηση την ομαλή προώθηση του έργου.
Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φέρεται να έχει προειδοποιήσει την κυπριακή Κυβέρνηση ότι αν δεν υπάρξει αμέσως κινητοποίηση και σε πολιτικό επίπεδο και αν δεν ληφθούν αποφάσεις που να διασφαλίζουν ότι το έργο μπορεί να υλοποιηθεί εμπρόθεσμα από τον ιδιωτικό φορέα υλοποίησης, τότε η Επιτροπή θα ανακαλέσει την απόφαση του ευρωπαϊκού μηχανισμού Connecting Europe Facility (CEF) για γενναία χρηματοδότηση του έργου με 657 εκατ. ευρώ και θα διοχετεύσει τα χρήματα σε πιο ώριμα έργα στην Ευρώπη.
Τραγική εξέλιξη
Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε τραγική εξέλιξη για την Κύπρο, την ηλεκτροπαραγωγή και ευρύτερα την οικονομία, καθώς χωρίς ηλεκτρική διασύνδεση με άλλα δίκτυα -πόσο μάλλον το ευρωπαϊκό- η γιγαντιαία προσπάθεια που πρέπει να επισπευθεί για την πράσινη μετάβαση και τη μείωση του κόστους ηλεκτρισμού δυνατό να καταρρεύσει. Οι πληροφορίες του «Φ» αναφέρουν ότι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και τεχνοκράτες που κτύπησαν καμπανάκι κινδύνου -όχι μία φορά- επισημαίνουν ότι δεν έχουν ικανοποιηθεί σημαντικά ορόσημα που αποτελούν δεσμεύσεις του EuroAsia Interconnector.
Ένα από αυτά τα ορόσημα ανακοινώθηκε μόλις στις 29 Ιουνίου ‘23 και αφορά τη συμφωνία στρατηγικής συμμετοχής του ΑΔΜΗΕστο μετοχικό κεφάλαιο της EuroAsia Interconnector, σε ποσοστό 25%. Η συμμετοχή του ΑΔΜΗΕ στο μεγαλεπήβολο έργο της διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας (ενδεχομένως και του Ισραήλ) ήταν πάγια απαίτηση της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της ΕΕ (DG ENERGY), ώστε να διασφαλιστεί η επέκταση της ήδη παρεχόμενης τεχνογνωσίας από τον ελληνικό οργανισμό στην κυπριακή εταιρεία αλλά και η επίσπευση των έργων.
Τα άλλα δύο ορόσημα
Ωστόσο, άλλα δύο σημαντικά ορόσημα εκκρεμούν. Το ένα αφορά την υπογραφή από τον EuroAsia Interconnector τελικής συμφωνίας με τη νορβηγική Nexans, για την προμήθεια και εγκατάσταση των καλωδίων εμποτισμένης μάζας (ΜΙ) HVDC 500 KV HVDC, για τη ζεύξη Κύπρου – Κρήτης, ισχύος 1.000 MW, με δυνατότητα επέκτασης στα 2.000 μεγαβάτ. Η Nexans είχε επιλεγεί από τον Ιούλιο του 2022, ωστόσο οι υπογραφές εκκρεμούν έως σήμερα, παρά τις διαβεβαιώσεις ότι είναι θέμα χρόνου να κλείσει αυτό το μέτωπο.
Σε εκκρεμότητα παραμένει επίσης η οριστικοποίηση -και βεβαίως η εκτέλεση- της συμφωνίας με τη Siemens για τον σχεδιασμό, την κατασκευή, την προμήθεια, την εγκατάσταση και τη λειτουργία των σταθμών μετατροπής τύπου VSC-HVDC, στην Κοφίνου.
Άμεση παρέμβαση και συμμετοχή του κράτους
Το κόστος του έργου διασύνδεσης των ηλεκτρικών δικτύων Κύπρου και Ελλάδας είχε προϋπολογιστεί σχετικά πρόσφατα γύρω στο 1,5 δισ. ευρώ, αλλά πληροφορίες αναφέρουν ότι πλέον έχει εκτοξευτεί στο 1,8 δισ. και όσο παρατείνεται η καθυστέρηση στην υπογραφή δεσμευτικών συμφωνιών με τους προμηθευτές του εξοπλισμού θα ανεβαίνει.
Πέραν της χορηγίας των 657 εκατ. από την ΕΕ, ο EuroAsia Interconnector εξασφάλισε και δέσμευση για 100 εκατ. από το κυπριακό κράτος, μέσω του εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης. Τα υπόλοιπα χρήματα, περίπου 1 δισ., θα πρέπει να εξευρεθούν από την εταιρεία μέσω δανεισμού.
Εντατικές επαφές γίνονται εδώ και καιρό με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, χωρίς όμως να ανακοινωθεί οτιδήποτε ως θετική κατάληξη.
Μπροστά στον κίνδυνο οι σχεδιασμοί για το έργο να ανατραπούν αν η ΕΕ ακυρώσει τη χρηματοδότησή της ή αν η ΕΤΕπ -ή και άλλοι οργανισμοί- δεν πειστούν να χρηματοδοτήσουν τάχιστα τον EuroAsia Interconnector, η κυπριακή Κυβέρνηση προτίθεται να εμπλακεί άμεσα και δυναμικά, σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο, ώστε να διασφαλιστεί η δανειοδότηση του έργου, μέσω πολυεπίπεδης κάλυψης από το κράτος.
Δεν είναι γνωστό κατά πόσο αυτό περιλαμβάνει και οποιαδήποτε πρόθεση παροχής χρηματικών εγγυήσεων από την Κυβέρνηση για το ποσό που απαιτείται ή μέρος του.
Το βέβαιο είναι πως έχει καταστεί ξεκάθαρο στην εταιρεία ότι αυτό το έργο δεν μπορεί να ματαιωθεί -καταδικάζοντας την Κύπρο να παραμείνει το μοναδικό απομονωμένο -ηλεκτρικά- κράτος της ΕΕ) και ότι το κράτος θα παράσχει επείγουσα στήριξη και βοήθεια αλλά θα διεκδικήσει και ουσιώδη συμμετοχή.
