«Πυρετός» ενεργειακών περιφερειακών συνεργασιών με επίκεντρο το διασυνοριακό εμπόριο ηλεκτρισμού και με έντονο γεωπολιτικό «άρωμα» παρατηρείται εσχάτως στην Ευρώπη: Ουγγαρία, Σλοβενία και Σερβία ετοιμάζονται να δημιουργήσουν κοινή πλατφόρμα εμπορίας ηλεκτρισμού. Το σχέδιο αποκαλύφθηκε μετά τη συνάντηση που είχαν στο Βελιγράδι η Υπουργός Ενέργειας της Σερβίας Ντουμπράνκα Χαντάνοβιτς με τον Υπουργό Εξωτερικών της Ουγγαρίας Πέτερ Σιζάρτο και αφορά στην είσοδο της Ουγγαρίας στην πλατφόρμα εμπορίας ηλεκτρισμού ADEX που ίδρυσαν τον περασμένο Δεκέμβριο οι Διαχειριστές Συστήματος Μεταφοράς της Σερβίας EMS και της Ουγγαρίας ELES, σε συνεργασία με την ευρωπαϊκή εταιρεία EPEX Spot. «Μιλήσαμε για το project Blue Sky που θα επιτρέψει την δημιουργία μιας κοινής πλατφόρμας για το εμπόριο ηλεκτρισμού μεταξύ Σερβίας, Σλοβενίας και Ουγγαρίας, σε συνέχεια της πρωτοβουλίας Σερβίας και Σλοβενίας να ιδρύουν το πρώτο περιφερειακό χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας», τόνισε η κ. Χαντάνοβιτς, προσθέτοντας ότι οι σχετικές συμφωνίες με την Ουγγαρία αναμένονται στο τέλος του έτους.
Κοινές δράσεις στα Δυτικά Βαλκάνια
Η χρονική συγκυρία της πρωτοβουλίας έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς έρχεται προτού «στεγνώσει το μελάνι» στο Μνημόνιο Συνεργασίας που υπέγραψαν οι Διαχειριστές Συστήματος Μεταφοράς, οι Ρυθμιστικές Αρχές και τα Χρηματιστήρια Ελλάδας, Βόρειας Μακεδονίας, Αλβανίας και Κοσόβου με αντικείμενο την σύγκλιση των αγορών ηλεκτρισμού τους, αρχής γενομένης από τη σύζευξη των αγορών Επόμενης Ημέρας (DAM). Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που φέρει έντονη την αμερικανική «σφραγίδα», καθώς αποτελεί ουσιαστικά την πρώτη δράση εξειδίκευσης του Μνημονίου Κατανόησης που υπέγραψαν οι κυβερνήσεις Ελλάδας και ΗΠΑ για την ενεργειακή συνεργασία στο «πεδίο» των Δυτικών Βαλκανίων. Τη σημασία του εν λόγω Μνημονίου ανέδειξε σε δημόσιες δηλώσεις του και ο Αμερικανός πρέσβης Τζορτζ Τσούνης, ο οποίος παρέστη στην τελετή υπογραφής (13 Νοεμβρίου) του MoU από τους ΓΓ των Υπουργείων Εξωτερικών και Ενέργειας κ.κ. Μάιρα Μυρογιάννη και Αριστοτέλη Αϊβαλιώτη από ελληνικής πλευράς και της Πρέσβεως Εριν Ελίζαμπεθ Μακί εκ μέρους της USAID, της Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ.
Σερβία και Ουγγαρία από την άλλη πλευρά βρίσκονται πιο κοντά στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας, οπότε οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν για τη σύσφιξη των ενεργειακών τους δεσμών στην παρούσα φάση -προσεγγίζοντας και τη Σλοβενία- θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως αντίδραση στις κινήσεις των Αμερικανών για ενίσχυση της επιρροής τους στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Εκτός από την τριμερή συνεργασία για το εμπόριο ηλεκτρισμού, η κ. Χαντάνοβιτς ανακοίνωσε επίσης και την έναρξη κατασκευής (το 2025) του αγωγού πετρελαίου Σερβίας-Ουγγαρίας, επένδυση ύψους 150 εκατ. ευρώ. Υπογράμμισε επίσης ότι στο τραπέζι των συζητήσεων με τον Ούγγρο ΥΠΕΞ βρέθηκε ο φόρος διαμετακόμισης που επέβαλε η Βουλγαρία στο ρωσικό φυσικό αέριο που διέρχεται από το έδαφός της, ένα μέτρο που έχουν επικρίνει σφοδρότατα τόσο το Βελιγράδι όσο και η Βουδαπέστη. «Η Σερβία έχει προσφύγει στην Ενεργειακή Κοινότητα για το θέμα αυτό, το οποίο βρίσκεται επίσης και στο τραπέζι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θέλουμε να βεβαιωθούμε ότι δεν υπάρχει παραβίαση ούτε των ευρωπαϊκών κανονισμών, ούτε των συμβατικών υποχρεώσεων και συμφωνιών», σημείωσε η Σέρβα αξιωματούχος. Ο Ούγγρος ΥΠΕΞ από την πλευρά του έκανε λόγο για «απαράδεκτο μέτρο», καθώς η Βουλγαρία χωρίς προειδοποίηση επέβαλε φόρο διαμετακόμισης στο ρωσικό φυσικό αέριο, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια εφοδιασμού της Ουγγαρίας, της Σερβίας και της Βόρειας Μακεδονίας».
