Ένα σημαντικό βήμα για την ενίσχυση του ηλεκτρικού δικτύου των Δυτικών Βαλκανίων -από το οποίο «περνούν» σε μεγάλο βαθμό και οι φιλοδοξίες της Ελλάδας να καταστεί εξαγωγέας καθαρής πράσινης ενέργειας προς την Κεντρική Ευρώπη σηματοδοτεί η έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών για την πρώτη ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας, από την πλευρά της πρώτης.
Ο λόγος για μια νέα Γραμμή Μεταφοράς Υπερυψηλής Τάσης 400 kV μεταξύ του Fier στην Αλβανία και της Bitola στη Βόρεια Μακεδονία, που θα ανοίξει τον δρόμο για την απευθείας ανταλλαγή ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των δυο χωρών και τη σύζευξη των αγορών ηλεκτρισμού τους. Το δεύτερο μάλιστα αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου για τη σύζευξη των αγορών Επόμενης Ημέρας της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων (Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Κόσοβο) στο οποίο η Ελλάδα διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Η Γραμμή Μεταφοράς Ελμπασάν- Μπίτολα ενισχύει τον «κορμό» 400kV στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων, επιτρέποντας την βέλτιστη αξιοποίηση του συμπληρωματικού παραγωγικού δυναμικού των δύο χωρών (υδροηλεκτρικοί σταθμοί στην Αλβανία και θερμικοί σταθμοί στην Βόρεια Μακεδονία). Δεδομένου ότι θα αποτελέσει την πρώτη διασυνδετική γραμμή 400 kV μεταξύ των δύο Συστημάτων, θα αυξήσει την ικανότητα μεταφοράς μεταξύ τους με θετική επίδραση για το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας.
Στο πλαίσιο αυτό, η νέα διασύνδεση συνδυάζεται αφενός με την δεύτερη διασύνδεση 400 kV Ελλάδας-Αλβανίας (που θα είναι μεταξύ του Υποσταθμού του Fier στην Αλβανία και του νέου ΚΥΤ στη Θεσπρωτία στο οποίο θα καταλήγει και η δεύτερη διασύνδεση Ελλάδας-Ιταλίας), αφετέρου με την ενίσχυση της υφιστάμενης ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας (Μελίτη-Bitola). Σύμφωνα με το νέο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2024-2033 του ΑΔΜΗΕ, η δεύτερη διασύνδεση Ελλάδας-Αλβανίας με ονομαστική ικανότητα μεταφοράς 2000 MVA έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης έως το 2030. Προβλέπεται ότι θα αυξήσει την μεταφορική ικανότητα μεταξύ των δύο χωρών κατά τουλάχιστον 200 MW και στις δύο κατευθύνσεις, διευκολύνοντας τη διείσδυση περισσοτέρων ΑΠΕ στα δύο Συστήματα και ενισχύοντας τη σύγκλιση των αγορών.
Η νέα ηλεκτρική διασύνδεση Αλβανίας-Βόρειας Μακεδονίας αποτελεί project υψηλού ενδιαφέροντος για την Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτι που αποτυπώθηκε και στην παρουσία Ευρωπαίων αξιωματούχων στην ειδική τελετή των εγκαινίων που έλαβε χώρα λίγες ημέρες πριν στο Ελμπασάν όπου ανεγέρθηκε ο πρώτος πυλώνας. Σημειώνεται ότι το project χρηματοδοτείται -μεταξύ άλλων- από την κρατική Αναπτυξιακή Τράπεζα της Γερμανίας KfW καθώς και από το Επενδυτικό Πλαίσιο της ΕΕ για τα Δυτικά Βαλκάνια (Western Balkans Investment Fund- WBIF). Στο έργο έχει εμπλακεί ήδη από το 2021 η MYTILINEOS που έχει υπογράψει σύμβαση με τον Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας της Αλβανίας OST για την ανάπτυξη και κατασκευή Υποσταθμών Υψηλής Τάσης 400kV στην Αλβανία και ειδικότερα για την κατασκευή του νέου υποσταθμού “Elbasan 3” και την ενίσχυση και επέκταση του υποσταθμού "Fier". H κατασκευή της Γραμμής Μεταφοράς ανατέθηκε στην κοινοπραξία των Mitas Energy και Doko.
Στην υψηλή σημασία του project για τη γειτονική χώρα αναφέρθηκε η αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και Υπουργός Ενέργειας και Υποδομών της Αλβανίας Belinda Balluku που τόνισε ότι θα αυξήσει την ικανότητα μεταφοράς ηλεκτρισμού στο σύνορο της χώρας στο 1,5 GW. Η κ. Balluku σημείωσε επίσης ότι βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις με την Ελλάδα για τον τριπλασιασμό της μεταφορικής ικανότητας ηλεκτρισμού μεταξύ των δυο χωρών. Την ίδια στιγμή, η OST έχει δημιουργήσει ομάδα εργασίας με τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς της Ιταλίας TERNA με αντικείμενο τη μελέτη μιας υποθαλάσσιας διασύνδεσης μεταξύ Ιταλίας-Αλβανίας, αρχής γενομένης από τη μελέτη βιωσιμότητας.
