Mε τον ισραηλινό στρατό να έχει ξεκινήσει εδώ και λίγες ώρες την εισβολή στον Λίβανο και την χερσαία επιχείρηση να βρίσκεται σε εξέλιξη, η αγωνία κορυφώνεται και για την αντίδραση των αγορών. Σχεδόν ένα χρόνο μετά την 7η Οκτωβρίου, όταν εκατοντάδες Ισραηλινοί πολίτες δολοφονήθηκαν από την Χαμάς, η κλιμάκωση σε έναν πλήρη πόλεμο στη Μέση Ανατολή φαίνεται πιο κοντά από ποτέ.
Ο άμεσος κίνδυνος κλιμάκωσης προέρχεται περισσότερο από τη διαφαινόμενη σύγκρουση Ισραήλ-Χεζμπολάχ παρά από τον συνεχιζόμενο πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, σύμφωνα με πηγές ενεργειακής ασφάλειας στις Η.Π.Α. και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) που μίλησαν αποκλειστικά με το OilPrice.com την περασμένη εβδομάδα. «Η χρησιμότητα της Χαμάς για το Ιράν μειώθηκε μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου και έχει μειωθεί περαιτέρω μετά την προέλαση του Ισραήλ στη Γάζα και την απομάκρυνση αρκετών βασικών προσώπων της Χαμάς, οπότε τώρα ο κύριος σκοπός για την Τεχεράνη είναι η προπαγάνδα», ανέφερε η πηγή της Ε.Ε. «Όμως, η Χεζμπολάχ εξακολουθεί να έχει πολλές δυνατότητες για το Ιράν, και όσο περισσότερο το Ισραήλ προχωρά στον Λίβανο, τόσο το καλύτερο για την Τεχεράνη», πρόσθεσε. Όπως είναι τώρα, η διακηρυγμένη πρόθεση του Ισραήλ απέναντι στη Χεζμπολάχ είναι η επιστροφή των περίπου 60.000 Ισραηλινών που εκκενώθηκαν πέρυσι από το βόρειο τμήμα του Ισραήλ, το οποίο γειτνιάζει με τον νότιο Λίβανο. Επειδή απομακρύνθηκαν από την περιοχή λόγω των συνεχιζόμενων πυραυλικών επιθέσεων της Χεζμπολάχ, αυτός ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την εξουδετέρωση της ομάδας που υποστηρίζεται από το Ιράν σε μια συγκεκριμένη απόσταση από αυτούς τους Ισραηλινούς κατοίκους. Αυτό θα απαιτήσει συνεχιζόμενη, μακροχρόνια επιχείρηση τουλάχιστον για μήνες με τη χρήση στρατευμάτων, τανκς και άλλων υποστηρικτικών οχημάτων στο έδαφος του Λιβάνου.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, αυτό θα συμφωνούσε με τους όρους του Ψηφίσματος 1701 του ΟΗΕ που απαγόρευε στη Χεζμπολάχ να δρα νότια του νότιου τμήματος του ποταμού Λιτάνι, το οποίο εκτείνεται 15-20 μίλια βόρεια των συνόρων Ισραήλ-Λιβάνου, αλλά το οποίο η Χεζμπολάχ αγνόησε κατά πολύ από τότε. Ωστόσο, οι πρακτικές πτυχές μιας τέτοιας στρατηγικής είναι λιγότερο σαφείς. Όπως έχουν ανακαλύψει πολλοί εισβολείς στο πέρασμα των αιώνων, το να μπει κανείς σε μια περιοχή είναι αρκετά εύκολο – το ζήτημα είναι τι κάνει εκεί και πόσο δύσκολο είναι να βγει. Για το Ισραήλ, αυτό είναι πολύ πιθανό να ισχύει, παρά το γεγονός ότι διαθέτει αποδεδειγμένα στρατεύματα με εμπειρία μάχης, υποστηριζόμενα από τον καλύτερο στρατιωτικό εξοπλισμό παγκοσμίως. Το Ισραήλ έχει επίσης βελτιώσει σημαντικά τις πιθανότητες να κατακτήσει σχετικά σημαντικά εδάφη βραχυπρόθεσμα, εξουδετερώνοντας αρκετά βασικά πρόσωπα της ηγεσίας της Χεζμπολάχ, συμπεριλαμβανομένου του Χασάν Νασράλα. Σε μια ανοιχτή μάχη, είναι σχεδόν σίγουρο ότι το Ισραήλ θα νικήσει, όμως πολλές από τις στρατιωτικές ενέργειες που θα πραγματοποιηθούν στον Λίβανο στην αρχή θα αφορούν ανταρτοπόλεμο σε αστικά ή ορεινά εδάφη, τα οποία είναι εξαιρετικά γνωστά στη Χεζμπολάχ και καλά αναπτυγμένα για τις ανάγκες της. Αυτό περιλαμβάνει ισχυρά οχυρωμένες κρυφές θέσεις, εκατοντάδες μυστικές σημεία ανεφοδιασμού με πυρομαχικά και καύσιμα, καθώς και πολλαπλά δίκτυα σηράγγων.
Ένας πρόσθετος παράγοντας είναι η ίδια η Χεζμπολάχ, η οποία είναι εντελώς διαφορετικής τάξης από τη Χαμάς, με περίπου 100.000 μαχητές, τεράστιο οπλοστάσιο που περιλαμβάνει έως και 200.000 ρουκέτες και πυραύλους, και είναι βασικός αποδέκτης βοήθειας από το Ιράν. Αυτό περιλαμβάνει εκπαίδευση των μαχητών της και την προμήθεια πυραύλων διαφόρων εμβέλειας, ικανών να πλήξουν όλα τα μεγάλα κέντρα του Ισραήλ. Η ιστορία των πολεμικών επιχειρήσεων της Χεζμπολάχ ενάντια στο Ισραήλ ξεχωρίζει ως μοναδικά επιτυχής σε σύγκριση με τους υπόλοιπους γείτονές της στη Μέση Ανατολή, καθώς έδιωξε τις ισραηλινές δυνάμεις από τον Λίβανο το 2000 και πολέμησε ξανά μαζί τους το 2006, αυτή τη φορά καταλήγοντας σε αδιέξοδο.
Μια συνεχής, πλήρως ανεπτυγμένη επίθεση και προέλαση από τον ισραηλινό στρατό στον Λίβανο είναι απίθανο να αντιμετωπιστεί με άμεση επίσημη αντίσταση στο έδαφος από το Ιράν ή από συνεχείς άμεσες επιθέσεις του στο Ισραήλ, πιστεύει η πηγή ενεργειακής ασφάλειας των Η.Π.Α. «Έχει γίνει σαφές ο βαθμός των αντιποίνων που θα μπορούσε να επιβληθεί αν το Ιράν ακολουθούσε ορισμένες ενέργειες», είπε την περασμένη εβδομάδα. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί άλλοι τρόποι που το Ιράν μπορεί να ασκήσει πίεση στο Ισραήλ και τους συμμάχους του στη Μέση Ανατολή, όλοι τους ικανοί να αυξήσουν γρήγορα την τιμή του πετρελαίου. Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους θα ήταν να επαναλάβει την έκκλησή του για εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου προς τους συμμάχους του Ισραήλ από τα ισλαμικά μέλη του ΟΠΕΚ. Η Σαουδική Αραβία έκανε ακριβώς το ίδιο το 1973 για τον ίδιο λόγο – έναν πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ισλάμ, όπως επίσης επιχείρησε να το παρουσιάσει – με καταστροφικά αποτελέσματα για τις τιμές του πετρελαίου. Πίσω στο 1973, οι αιγυπτιακές στρατιωτικές δυνάμεις προχώρησαν στη χερσόνησο του Σινά, ενώ οι συριακές δυνάμεις μπήκαν στα Υψίπεδα του Γκολάν - δύο περιοχές που είχε καταλάβει το Ισραήλ κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών το 1967. Επιτιθέμενοι από πολλαπλά σημεία την ιερότερη ημέρα της εβραϊκής πίστης, το Γιομ Κιπούρ (την ίδια ημέρα και μέθοδο επίθεσης που χρησιμοποίησαν και οι επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, 50 χρόνια αργότερα), οι δύο αραβικές χώρες πίστευαν ότι θα έπιαναν το Ισραήλ απροετοίμαστο, πράγμα που κατάφεραν τουλάχιστον για λίγο. Το κρίσιμο όμως ήταν ότι, περίπου την ίδια στιγμή, τα μέλη του ΟΠΕΚ - μαζί με την Αίγυπτο, τη Συρία και την Τυνησία - ξεκίνησαν εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου προς τις Η.Π.Α., το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία, τον Καναδά και την Ολλανδία, ως απάντηση στη συλλογική υποστήριξη τους προς το Ισραήλ με την παροχή όπλων, πληροφοριών και υλικοτεχνικής υποστήριξης κατά τη διάρκεια του Πολέμου. Καθώς οι παγκόσμιες προμήθειες πετρελαίου μειώθηκαν, η τιμή του πετρελαίου αυξήθηκε δραματικά, επιδεινούμενη από τις σταδιακές περικοπές στην παραγωγή πετρελαίου από τα μέλη του ΟΠΕΚ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Οι τιμές του φυσικού αερίου επίσης αυξήθηκαν, καθώς ιστορικά περίπου το 70% αυτών συνδέεται με την τιμή του πετρελαίου. Μέχρι το τέλος του εμπάργκο τον Μάρτιο του 1974, η τιμή του πετρελαίου είχε αυξηθεί κατά περίπου 267% , από περίπου 3 δολάρια ανά βαρέλι (pb) σε σχεδόν 11 δολάρια pb. Αυτό, με τη σειρά του, προκάλεσε επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, ιδιαίτερα στις χώρες της Δύσης που εισάγουν πετρέλαιο.
Ένα παρόμοιο αποτέλεσμα στις οικονομίες των βασικών δυτικών συμμάχων του Ισραήλ θα μπορούσε να επιτευχθεί από το Ιράν μέσω ενός άλλου πληρεξούσιου στη Μέση Ανατολή, τους Χούθι. Συνολικά, ο καθαρός αντίκτυπος της συνεχιζόμενης διαταραχής της ναυσιπλοΐας μέσω της βασικής περιοχής διέλευσης πετρελαίου στην Ερυθρά Θάλασσα δεν ήταν τόσο μεγάλος όσο θα ήθελε το Ιράν. Αυτό οφείλεται εν μέρει τους τελευταίους μήνες στην αποφυγή της περιοχής από πολλές μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες, που αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν τη μακρύτερη διαδρομή του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας. Επιπλέον, οφείλεται στην αύξηση της ασφάλειας στα ύδατα της περιοχής από τις Η.Π.Α. και τους συμμάχους της προς το τέλος του περασμένου έτους, μέσω της «Επιχείρησης Φύλακας Ευημερίας». Αυτή η πολυμερής ναυτική δύναμη δημιουργήθηκε ακριβώς για να αποτραπούν μελλοντικές ιρανικές ή Χούθι επιθέσεις σε δεξαμενόπλοια πετρελαίου στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας. Πράγματι, τα δεδομένα του IMF PortWatch δείχνουν ότι οι μέσες καθημερινές διελεύσεις πλοίων μέσω του στενού Μπαμπ αλ-Μαντάμπ ανέρχονταν σε 23 την εβδομάδα που έληξε στις 11 Αυγούστου 2024, σε σύγκριση με 70 την ίδια ημέρα πέρυσι. Ωστόσο, θα μπορούσε να υπάρξει πολύ μεγαλύτερος αντίκτυπος αν οι Χούθι εξαπέλυαν επιθέσεις σε μεγάλα πετρελαιοφόρα πεδία ή/και διυλιστήρια σε γειτονικές χώρες, ιδιαίτερα στη Σαουδική Αραβία. Την τελευταία φορά που οι Χούθι εξαπέλυσαν μεγάλες συντονισμένες επιθέσεις κατά της ηπειρωτικής Σαουδικής Αραβίας – στις 14 Σεπτεμβρίου 2019 κατά της εγκατάστασης επεξεργασίας πετρελαίου Abqaiq και του πετρελαϊκού πεδίου Khurais – η παραγωγή πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας μειώθηκε στο μισό, προκαλώντας τη μεγαλύτερη ημερήσια άνοδο σε όρους δολαρίων Η.Π.Α. από το 1988.
Ακριβώς το τι σημαίνουν διαφορετικές κλίμακες δράσης για την τιμή του πετρελαίου περιγράφηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα λίγο μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Η Τράπεζα δήλωσε ότι μια «μικρή διαταραχή» – με τη μείωση της παγκόσμιας προμήθειας πετρελαίου κατά 500.000 έως 2 εκατομμύρια βαρέλια ανά ημέρα (περίπου η ίδια με τη μείωση που παρατηρήθηκε κατά τον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης το 2011) – θα οδηγούσε σε αύξηση της τιμής του πετρελαίου κατά 3-13%. Μια «μέτρια διαταραχή» – με απώλεια προμήθειας 3 εκατομμυρίων έως 5 εκατομμυρίων βαρελιών ανά ημέρα (περίπου ισοδύναμη με τον πόλεμο στο Ιράκ το 2003) θα οδηγούσε σε αύξηση της τιμής του πετρελαίου κατά 21-35%. Και μια «μεγάλη διαταραχή» – με πτώση προμήθειας κατά 6 εκατομμύρια έως 8 εκατομμύρια βαρέλια ανά ημέρα (όπως η πτώση που παρατηρήθηκε στην Κρίση του Πετρελαίου το 1973) – θα οδηγούσε σε αύξηση της τιμής του πετρελαίου κατά 56-75%.
