Με τον όρο βιομάζα εννοούμε όλα τα φυτικά και δασικά υπολείμματα (καυσόξυλα, κλαδοδέματα, άχυρα, πριονίδια, ελαιοπυρήνες, κουκούτσια), τα ζωικά απόβλητα (κοπριά, άχρηστα αλιεύματα), τα φυτά που καλλιεργούνται στις ενεργειακές φυτείες για να χρησιμοποιηθούν ως πηγή ενέργειας, καθώς επίσης και τα αστικά απορρίμματα και τα υπολείμματα της βιομηχανίας τροφίμων, της αγροτικής βιομηχανίας και το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των αστικών απορριμμάτων.
Η εκμετάλλευση των άνωθεν μορφών βιομάζας πραγματοποιείται μέσω συγκεκριμένων διεργασιών καύσης, πυρόλυσης, ζύμωσης-χώνευσης για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας.
Στην Ελλάδα, τα κατ’ έτος διαθέσιμα γεωργικά και δασικά υπολείμματα ισοδυναμούν ενεργειακά με 3 - 4 εκατ. tn πετρελαίου. Το ποσό αυτό τη βιομάζας αντιστοιχεί ενεργειακά στο 30 - 40% της ποσότητας του πετρελαίου που καταναλώνεται ετησίως στη χώρα μας. Σημειώνεται ότι ένας ξηρός τόνος βιομάζας ισοδυναμεί με περίπου 0,4 tn πετρελαίου.
Εντούτοις, με τα σημερινά δεδομένα, καλύπτεται μόλις το 3% περίπου των ενεργειακών αναγκών της με τη χρήση της διαθέσιμης βιομάζας.
Η διαθέσιμη βιομάζα
Από πρόσφατη απογραφή, έχει εκτιμηθεί ότι το σύνολο της άμεσα διαθέσιμης βιομάζας στην Ελλάδα συνίσταται από 7.500.000 περίπου tn υπολειμμάτων γεωργικών καλλιεργειών (σιτηρών, αραβόσιτου, βαμβακιού, καπνού, ηλίανθου, κλαδοδεμάτων, κληματίδων, πυρηνόξυλου κ.ά.), καθώς και από 2.700.000 tn δασικών υπολειμμάτων υλοτομίας (κλάδοι, φλοιοί κ.ά.).
Η χώρα πρέπει να στραφεί στην αξιοποίηση αυτού του ενεργειακού φυτικού και ζωικού φορτίου μέσα από προγράμματα κατασκευής μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από βιοκαύσιμα. Ειδικά για τη Βιομάζα πρέπει να δοθούν κίνητρα για αύξηση των επενδύσεων σε μονάδες παραγωγής ενεργείας και διάθεσης της στο Δίκτυο τα επόμενα χρόνια εξαιτίας του ιδιαίτερα ευνοϊκού καθεστώτος τιμολόγησης της (feed in tariff).
Επισημαίνουμε πως οι μικρές μονάδες (μικρότερες 1MW) έως πρότινος θεωρούνταν μη αποδοτικές δεδομένου των τεχνολογιών που είχαν αναπτυχθεί και που δεν τις ευνοούσαν. Σήμερα όμως ήδη διατίθενται στην αγορά εξοπλισμοί μικρών μονάδων με υψηλή απόδοση και ενδιαφέρουσα κοστολόγηση. Έτσι αναμένεται να υπάρξει μεγάλο ενδιαφέρον από επενδυτές για εγκατάσταση παραγωγικών μονάδων Βιομάζας έως 500KW αφού μεγαλύτερες είναι δύσκολο να εξασφαλίσουν επαρκή πρώτη ύλη για όλο το χρόνο.
Ως τεχνολογία ανάπτυξης των μονάδων παραγωγής, η πιο αποδοτική και η πιο οικολογική είναι αυτή με την μέθοδο της αεριοποίησης σε συνδυασμό με κινητήρα εσωτερικής καύσης. Τα πλεονεκτήματα του εξοπλισμού αυτής της τεχνολογίας είναι η απλότητα εφαρμογής του, οι δοκιμασμένες και καθόλου περίπλοκες λύσεις που χρησιμοποιεί, η άνετη διαχείριση του (ακόμα και από έναν μη ειδικό), η δυνατότητα του να χρησιμοποιεί πολλά είδη, μεγέθη και ποιότητες Βιομάζας, η ευκολία σε θέματα service και το σχετικά χαμηλό κόστος του.
Η ενεργειακή απόδοση
Όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση μιας μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιοαέριο υπολογίζεται σε 8.200kWh/KW εγκατεστημένης ισχύος δηλαδή αποδίδει 5.5 φορές περισσότερο από ένα σταθερό φωτοβολταικό πάρκο.
Επίσης το πρωτογενές βιοαέριο το οποίο προκύπτει από την διαδικασία της αεριοποίησης, καθώς και τα καυσαέρια της ηλεκτρογεννήτριας έχουν σημαντικό θερμικό περιεχόμενο. Όπως και στην περίπτωση της τεχνολογίας καύσης, η παραγόμενη θερμική ενέργεια πρόκειται να αξιοποιείται τόσο για την λειτουργία της μονάδας (ξήρανση της α' ύλης εντός της αποθήκης με χρήση ανεμιστήρων), όσο και σε συναφείς δραστηριότητες - χρήσεις, μέσω υπόγειου δικτύου σε θερμοκήπια, αλλά και την θέρμανση κτιρίων, μέσω της τηλεθέρμανσης.
Ένα μέσο κόστος πώλησης ανα Kgr μιας υπολειμματικής βιομάζας (άχυρο σιτηρών, καλαμποκιού κλπ) είναι στα 3-5 λεπτά. Κάθε χρόνο η χώρα από την άμεση διαθέσιμη βιομάζα των 10,0 εκατ. τόνων αξιοποιεί μόνο τα 3,5 εκατ. τόνους και τα υπόλοιπα 6,5 εκατ. τόνους τα αφήνει αναξιοποίητα. Δηλαδή 195 εκατ. ευρώ κατ’ ελάχιστον κάθε χρόνο θάβονται ή μένουν κάπου στοιβαγμένα μέχρι της πλήρους αποσύνθεσης τους. Αυτή η προστιθέμενη αξία της βιομάζας θα μπορούσε να επιστραφεί στον πρωτογενή τομέα, δηλαδή σε αγρότες και κτηνοτρόφους, μέσα από επενδύσεις σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής και θερμότητας από βιοκαύσιμα.
Η επιδότηση στο αγροτικό ρεύμα, η μείωση ή η επιστροφή του ΕΦΚ στο πετρέλαιο κίνησης, η άτοκη αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών των λογαριασμών ενέργειας σε βάθος κάποιου χρόνου, η επιδότηση σε φωτοβολταικά πάρκα στα χωράφια κλπ, είναι καλά, όσο καλά είναι τα παυσίπονα πριν από μια χειρουργική επέμβαση αποκατάστασης ενός σοβαρού προβλήματος υγείας. Η χώρα χρειάζεται στοχευμένη αλλαγή ενεργειακού μοντέλου με έμφαση στην αξιοποίηση των εθνικών της πόρων, τα οποία εκτός από τον τσάμπα ήλιο και τον τσάμπα άνεμο, είναι και η τεράστια αναξιοποίητη βιομάζα όλων των κατηγοριών (οργανικά αστικά απόβλητα, γεωργικά και κτηνοτροφικά).
Η λύση είναι, μικρές και πολλές μονάδες παραγωγής ρεύματος από βιοκαύσιμα (<0,5ΜW) διασπαρμένες σε σημαντικές γεωργικές εκτάσεις στην περιφέρεια που να ηλεκτροδοτούν με πολύ φθηνό ρεύμα τις αγροτικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες και να παρέχουν τσάμπα θερμότητα στα θερμοκήπια και τα αποξηραντήρια μέσω δικτύων τηλεθέρμανσης. Αυτά δεν αποτελούν καινοτόμες λύσεις, αφού όλος ο προηγμένος δυτικός κόσμος, εδώ και δεκαετίες αξιοποιεί την βιομάζα προς όφελος της εθνικής οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας της πρωτογενούς παραγωγής.
Μιχάλης Χριστοδουλίδης
Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ – Ενεργειακός Επιθεωρητής
