Επενδύσεις 3-4 δις. ευρώ έως το 2030, δημιουργία έως 4.000 θέσεων εργασίας και αύξηση του ΑΕΠ έως και 1,1 δις. ευρώ ετησίως θα μπορούσε να «ξεκλειδώσει» η ανάπτυξη της βιομηχανίας «πράσινου» υδρογόνου στην Ελλάδα έως το 2030. Αυτό προβλέπει το σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής για το Υδρογόνο που αναμένεται να δοθεί σύντομα σε δημόσια διαβούλευση και βασικά στοιχεία του οποίου περιλαμβάνονται στην έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) για την Ελλάδα, που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα. Το σχέδιο αναφέρει στόχο για ανάπτυξη δυναμικότητας ηλεκτρόλυσης 750 ΜW στην Ελλάδα και παραγωγή 3500 Γιγαβατωρών υδρογόνου με χρήση πράσινης ενέργειας έως το τέλος της δεκαετίας, για την οποία θα απαιτηθεί ανάπτυξη σταθμών ΑΠΕ (80% φωτοβολταϊκών- 20% ηλιακών) συνολικής ισχύος 3 GW. Εάν επιτευχθούν οι στόχοι, αυτό θα «μεταφραζόταν» σε μείωση των εκπομπών CO2 κατά 0,75 μετρικούς τόνους και μείωση των εισαγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου κατά 10%.
Η δημιουργία οικονομίας πράσινου υδρογόνου με χρήση στις μεταφορές (βαρέα οχήματα, ναυτιλία, αεροπορία), στη βιομηχανία και υπό συνθήκες στην ηλεκτροπαραγωγή αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες του υπό αναθεώρηση Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα. Εν αναμονή του νέου ΕΣΕΚ και της Εθνικής Στρατηγικής για το Υδρογόνο , στο «φόντο» της αυξημένη έμφαση που δίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πράσινο υδρογόνο για την επίτευξη των κλιματικών της στόχων (που μεταφράζεται μεταξύ άλλων και σε χρηματοδότηση project υδρογόνου από διάφορα «εργαλεία», όπως το REPower EU, το Ταμείο Καινοτομίας και το Connecting Europe Facility μεταξύ άλλων), παρατηρείται ήδη σημαντική κινητικότητα στον κλάδο με βαθμιαία ωρίμανση των πρώτων πιλοτικών projects από τα διυλιστήρια (Motor Oil, Helleniq Energy) που αποτελούν τον μεγαλύτερο καταναλωτή «γκρι» υδρογόνου που παράγεται από ορυκτά καύσιμα, τους Διαχειριστές των Δικτύων Μεταφοράς και Διανομής φυσικού αερίου (ΔΕΣΦΑ και ΔΕΠΑ Υποδομών), στη λογική ότι τα δίκτυά τους είναι κρίσιμης σημασίας από τη μετάβαση από το φυσικό αέριο στα ανανεώσιμα αέρια, αλλά και τη βαριά βιομηχανία.
Εξηγώντας τον οδικό χάρτη της κυβέρνησης για τη ανάπτυξη της βιομηχανίας υδρογόνου στην Ελλάδα, η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ Αλεξάνδρα Σδούκου σημειώνει μιλώντας προς τη «Ν» ότι «Το όραμα για πλήρη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2050 δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με τις ΑΠΕ και τον εξηλεκτρισμό της οικονομίας, διότι υπάρχουν και τομείς που αυτό δεν είναι τεχνικά εφικτό, όπως ορισμένοι κλάδοι της βαριάς βιομηχανίας, καθώς και οι τομείς των βαρέων οδικών μεταφορών, της ναυτιλίας και της αεροπλοΐας. Στους τομείς αυτούς η αποανθρακοποίηση θα επιτευχθεί με το «πράσινο» υδρογόνο, δηλ. υδρογόνο παραγόμενο από ΑΠΕ μέσω ηλεκτρόλυσης. Η τεχνολογία παραγωγής υδρογόνου με τον τρόπο αυτόν είναι ήδη ώριμη, ενώ εξελίσσεται και η έρευνα για την αντιμετώπιση των τεχνικών και οικονομικών προβλημάτων στους τομείς χρήσης του υδρογόνου. Εκτιμάται ότι το διάστημα μέχρι το 2030 θα είναι κρίσιμο για την ωρίμανση των τεχνολογιών χρήσης του υδρογόνου στους «δύσκολους να εξηλεκτρισθούν» αυτούς τομείς, ενώ μετά το 2030 θα εκδηλωθεί η ραγδαία ανάπτυξη του υδρογόνου, περίπου όπως έγινε και με τις ΑΠΕ. Σε κάθε περίπτωση, αναγνωρίζουμε τη μελλοντική σημασία του υδρογόνου, αλλά και τη σημερινή κατάσταση της τεχνολογίας που δεν μας επιτρέπει βιαστικές αποφάσεις. Αναμένουμε επίσης την εκδήλωση πρωτοβουλιών σε επίπεδο Ε.Ε. που θα επιτρέψουν τη χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων στον τομέα του υδρογόνου δεδομένου ότι τα κεφάλαια που θα απαιτηθούν είναι μεγάλα. Προτεραιότητά μας παραμένει η ανάπτυξη των ΑΠΕ (όπου η τεχνολογία έχει ωριμάσει), λαμβάνοντας υπόψη και ότι η παραγωγή πράσινου υδρογόνου απαιτεί την ύπαρξη πλεονασματικής παραγωγής ηλεκτρισμού από ΑΠΕ».
Ο συντονιστής της Εθνικής Στρατηγικής για το Υδρογόνο Κωνσταντίνος Παπαλουκάς από την πλευρά του τονίζει ότι έως το 2027, η αγορά υδρογόνου στην Ελλάδα θα είναι σε εμβρυακό στάδιο, λόγω των αβεβαιοτήτων, της έλλειψης υποδομών και του υψηλού κόστους. Ως καταλύτης για να «πάρει μπρος» σε αυτή την κρίσιμη φάση θα λειτουργήσουν οι κρατικές ενισχύσεις για να υλοποιηθούν τα πρώτα ολοκληρωμένα πιλοτικά έργα/εφαρμογές (όπως οι «Κοιλάδες Υδρογόνου») και να δημιουργηθούν οι πρώτες κρίσιμες υποδομές, με τη μετατροπή σε «hydrogen ready» αγωγών στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής φυσικού αερίου. Τα έργα αυτά θα φέρουν στην επιφάνεια και όλα τα θέματα που θα κληθούν να επιλύσουν οι ρυθμιστικές αρχές. Ως φάση δημιουργίας της αγοράς προσδιορίζεται η περίοδος 2027-2035, όπου βασικό ζητούμενο θα είναι η δημιουργία οικονομιών κλίμακας για να μειωθεί το –ακόμα υψηλό- κόστος, ενώ κατά την περίοδο 2035-2050- αναμένεται η φάση της ανάπτυξης και ωρίμανσης της αγοράς, με την ιδιωτική πρωτοβουλία να αποκτά τον πρώτο λόγο , καθώς το κόστος θα έχει εξορθολογιστεί, θα υπάρχει εμπορική ωριμότητα και οι υποδομές θα στηρίζουν το διασυνοριακό εμπόριο. Ως βασικές παραμέτρους για την ανάπτυξη της αγοράς του ανανεώσιμου υδρογόνου, δε, προσδιορίζει το –ακόμα υψηλό- κόστος των συσκευών ηλεκτρόλυσης, το –μικρότερο δυνατό- οριακό κόστος παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, την επάρκεια ηλεκτρικού δικτύου, την διαθεσιμότητα νερού και την πρόσβαση στις αλυσίδες αξίας των κρίσιμων πρώτων υλών.
Τα ελληνικά projects- «σηματωροί»
Τα πιο ώριμα έργα που έχουν ήδη λάβει χρηματοδότηση από την ΕΕ στο πλαίσιο του ΙPCEI (Έργα Σημαντικού Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος) «Υδρογόνο» είναι το έργο Η2CAT της εταιρείας B&T Composites που αφορά σε υποδομές από ανθρακονήματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την μεταφορά ή την αποθήκευση υδρογόνου και το GreenHippo της Advent Technologies για την κατασκευή μονάδας παραγωγής ηλεκτρολυτών και κυψελών καυσίμου για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου στη Δυτική Μακεδονία. Ακολούθησε το project H2CEM της τσιμεντοβιομηχανίας ΤΙΤΑΝ που θα επιδοτηθεί με 60 εκατ. ευρώ για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου μέσω ηλεκτρόλυσης μέσω σταθμών ΑΠΕ που θα εγκατασταθούν σε τρία εργοστάσια της εταιρείας,
Όσον αφορά στα projects των μεγάλων ενεργειακών ομίλων, όπως δήλωσε στη «Ν» ο Σπύρος Κιαρτζής, Διευθυντής Νέων Τεχνολογιών και Εναλλακτικών Πηγών Ενέργειας της Helleniq Energy, σχεδιάζεται πιλοτικό έργο παραγωγής πράσινου υδρογόνου με ηλεκτρόλυση, με εγκατάσταση μονάδας ισχύος 10 MW στο διυλιστήριο της Ελευσίνας. Το έργο επιδιώκεται να τεθεί σε λειτουργία στο τέλος του 2024, με προοπτική αύξησης της δυναμικότητάς του (scale up) σε δεύτερο χρόνο. Το υδρογόνο που θα παραχθεί μπορεί είτε να καταναλωθεί εντός του διυλιστηρίου, είτε να μεταφερθεί, τροφοδοτώντας σταθμούς ανεφοδιασμού υδρογόνου. Ο ίδιος προσθέτει ότι το κόστος πράσινου υδρογόνου βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με το κόστος παραγωγής ανανεώσιμου ηλεκτρισμού και στόχος είναι αυτό να διαμορφωθεί σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα. Παράλληλα προωθείται και άλλο project για δέσμευση και αποθήκευση του CΟ2 που προκύπτει από την παραγωγή «γκρι» υδρογόνου στην Ελευσίνα, ώστε αυτό να μετατραπεί σε «μπλε» υδρογόνου πολύ χαμηλότερου ανθρακικού αποτυπώματος.
Από πλευράς Motor Oil, «ναυαρχίδα» των έργων που ωριμάζει ο όμιλος είναι το Blue Med που αναπτύσσεται σε φάσεις και αναμένεται να ολοκληρωθεί πλήρως έως το 2027. Όπως αναφέρει η εταιρεία στις ετήσιες οικονομικές της καταστάσεις για το 2022, υπό ανάπτυξη βρίσκεται το σκέλος που αφορά στη δημιουργία μονάδας με σύστημα ηλεκτρολυτικών κυψελών ισχύος 30 MW για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου, την κατασκευή πέντε μονάδων ανεφοδιασμού υδρογόνου και τη δημιουργία ενός νέου στόλου ρυμουλκούμενων βυτιοφόρων υψηλής πίεσης, μαζί με τον σχετικό εξοπλισμό συμπίεσης υδρογόνου για τη διανομή υδρογόνου εντός της Ελλάδας. Υπό αξιολόγηση βρίσκεται η υποδομή δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα. O λόγος για το project IRIS που επιδιώκει να συνδυάσει την παραγωγή υδρογόνου και μεθανόλης εξαιρετικά χαμηλών εκπομπών άνθρακα, μέσω δέσμευσης άνθρακα (CCS).
Η Motor Oil όμως συμπράττει και με τη ΔΕΗ για την ανάπτυξη του κλάδου πράσινου υδρογόνου στην Ελλάδα μέσω της κοινοπραξίας Hellenic Hydrogen. Από το βήμα του Φόρουμ των Δελφών, ο Γενικός Διευθυντής της εταιρίας Δημήτρης Τριανταφυλλόπουλος έκανε λόγο για «επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων ευρώ για παραγωγή πράσινου υδρογόνου». Το πρώτο έργο της κοινοπραξίας είναι το s-ARTEMIS που περιλαμβάνει την ανάπτυξη μονάδας ηλεκτρόλυσης 100MW για την παραγωγή περίπου 11.789 τόνων ανανεώσιμου υδρογόνου με χρήση αιολικής και ηλιακής ενέργειας στο Αμύνταιο της Δυτικής Μακεδονίας και φιλοδοξεί να αναδειχθεί ως το μεγαλύτερο εμπορικό έργο ηλεκτρολυτικών κυψελών στην Ελλάδα και ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη. Έχει δε υποβληθεί προς χρηματοδότηση στο πλαίσιο της τρίτης πρόσκλησης έργων μεγάλης κλίμακας του Ταμείου Καινοτομίας της ΕΕ.
Τέλος, ο ΔΕΣΦΑ από κοινού με τον ΔΕΣΦΑ της Βουλγαρίας Bulgartransgaz σχεδιάζουν δυο projects προς ένταξη στο επόμενο κύμα του IPCEI «Yδρογόνο». Το πρώτο αφορά στην αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών των δυο Διαχειριστών ώστε να μπορούν να μεταφέρουν υδρογόνο σε πρόσμειξη με φυσικό αέριο. Το δεύτερο –και πιο φιλόδοξο- αφορά στην κατασκευή ενός δικτύου αγωγών για τη μεταφορά καθαρού υδρογόνου. Το ελληνικό τμήμα θα συνδέει, μεταξύ άλλων, την Αθήνα με τη Θεσσαλονίκη με ένα από τα σκέλη του να καταλήγει στα ελληνο-βουλγαρικά σύνορα, ενώ το βουλγαρικό τμήμα θα διασχίζει όλη τη χώρα. Σκοπός του έργου είναι η μεταφορά καθαρού υδρογόνου κυρίως από το νότιο τμήμα της Ελλάδας, μέχρι το σημείο διασύνδεσης με τη Βουλγαρία, καθώς και στην περιοχή της Καβάλας όπου βρίσκονται βιομηχανίες υψηλής εντάσεως υδρογόνου και μελλοντικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης. Επιπροσθέτως, ο αγωγός θα αποτελέσει το πρώτο τμήμα του μελλοντικού πανευρωπαϊκού δικτύου υδρογόνου (European Hydrogen Backbone) και συγκεκριμένα του Νοτιοανατολικού Διαδρόμου Μεταφοράς Υδρογόνου, αξιοποιώντας τη στρατηγική θέση και τις δυνατότητες της Ελλάδας για παραγωγή χαμηλού κόστους πράσινου υδρογόνου για την εξαγωγή καθαρής ενέργειας στην Κεντρική Ευρώπη, όπου προβλέπεται υψηλή ζήτηση.
