Σε νέο κλοιό προκλήσεων μπαίνουν οι επιχειρήσεις καθώς εν όψει της νέας προγραμματικής περιόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα κληθούν να απαντήσουν στην ανάγκη για επενδύσεις αλλά και στους νέους πράσινους φόρους, που ως φαίνεται αποτελούν προτεραιότητα.
Ήδη ο Ολλανδός Wopke Hoekstra, πρώην υπουργός του Ολλανδού, πρώην Πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε, έχει προταθεί να αναλάβει το χαρτοφυλάκιο για το κλίμα, αλλά αναμένεται να αναλάβει και την ευθύνη του χαρτοφυλακίου για τους φόρους, με βάση όσα έχει αναφέρει η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντε Λάινεν. Στόχος αυτής της “όσμωσης” είναι η ανάδειξη της σημασίας που δίνει, παρά την κριτική, η νέα Κομισιόν στην στήριξη της πράσινης μετάβασης, μέσα κι από το δημοσιονομικό μονοπάτι.
Είναι προφανές ότι ο κόσμος της οικονομίας και των επιχειρήσεων, έχει μπροστά του ένα δύσκολο στοίχημα, από τη μια να συνεχίσει να κινείται με ανταγωνιστικούς όρους, στη διεθνή σκηνή, έχοντας όμως ένα μεγάλο “πακέτο” ρυθμίσεων, φόρων κτλ αλλά και μια ανάγκη επενδύσεων ‘κλίμακας” για το πρασίνισμά του.
Τα ζητήματα αυτά βρέθηκαν στο επίκεντρο, μεταξύ άλλων, συζήτησης, που έγινε χθες, σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας, στο πλαίσιο νομικής ημερίδας για τη φορολογία, του 4ου Law Forum on Taxation.
Όπως τόνισε ο Χρίστος Δήμας, Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, αναφερόμενος, στις νέες ευρωπαϊκές οδηγίες, που είτε έχουν προχωρήσει, είτε είναι σε φάση επεξεργασίας, “οι μεγάλες επιχειρήσεις θα πρέπει να πληρώνουν ένα ελάχιστο φόρο που προκύπτει για τις χώρες στις οποίες δραστηριοποιούνται”. Παράλληλα αναφέρθηκε και σε ένα πλαίσιο φορολογίας “σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του άνθρακα με σκοπό την πρόληψη των κινδύνων διαρροής άνθρακα, αλλά και την πρόταξη περισσότερο βιώσιμων πολιτικών στο μέλλον”
Την ίδια ώρα, μιλώντας για φορολογικές εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο φόντο του νέου προγραμματικού κύκλου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Δρ. Αθηνά Καλύβα, επικεφαλής του τμήματος οικονομικών υποθέσεων στη Μόνιμη αντιπροσωπεία της Ελλάδας στις Βρυξέλλες, (Head of the Economic Unit, Greek Permanent Representation to the EU), τόνισε ότι βασική συνιστώσα πολιτικής της νέας Κομισιόν είναι οι φόροι περιβάλλοντος. "Υπάρχει υποχρέωση να πρασινίσουν όλοι” τόνισε και αναφέρθηκε στη σημασία που δίνει η πρόεδρος της Κομισιόν στον τομέα αυτό. “Είναι σημαντικό ότι ένας Ολλανδός, ο Wopke Hoekstra έχει αναλάβει φορολογία, παράλληλα με το χαρτοφυλάκιο κλίματος.
Βέβαια η κα Καλύβα αφού σημείωσε ότι οι φόροι αποτελούν ένα βασικό δημοσιονομικό “εργαλείο” εξέφρασε τον προβληματισμό της για το πώς θα λειτουργήσει το όλο σχήμα. “Υπάρχει ένα θέμα συντονίσουμε τα δυο χαρτοφυλάκια” τόνισε και εστίασε στην συνδεόμενη πρόκληση των επενδύσεων για τις επιχειρήσεις. “Η κλιματική αλλαγή απαιτεί περίπου 22 δισεκ επενδύσεις μέχρι το 2050” τόνισε αναφέροντας βέβαια ότι “υπάρχουν και στρεβλώσεις στο Green Deal”.
Πράσινοι φόροι στην Ελλάδα
Στο μεταξύ, μια από τις διαρθρωτικές αλλαγές που περιλαμβάνονται στο 4ετες δημοσιονομικό σχέδιο, είναι σύμφωνα με την κυβέρνηση, είναι το πλαίσιο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης, που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, επενδύσεις στην πρόληψη πυρκαγιών και πλημμυρών, μείωση του ΕΝΦΙΑ για ασφάλιση κατοικιών, αύξηση της περιμέτρου υποχρεωτικής ασφάλισης επιχειρήσεων. Στο πλάνο αυτό, με βάση όσα αναφέρει το νέο Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό - Διαρθρωτικό Πρόγραμμα 2025-2028, εντάσσεται και μια «πράσινη» φορολογική μεταρρύθμιση, που ουσιαστικά παραπέμπει σε, εκ βάθρων, αναθεώρηση του συστήματος των πράσινων φόρων με στόχο την ενίσχυση του “ταμείου” για την προστασία του περιβάλλοντος.
Το έργο της πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης έχει αναλάβει ειδική επιτροπή που έχει συσταθεί στο υπουργείο Οικονομικών για την ανάπτυξη νέων πολιτικών στο πλαίσιο των συζητήσεων που γίνονται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κατευθύνσεων που έχει δώσει η Κομισιόν με σχετική Οδηγία. Πρόκειται για το έργο «Πράσινοι φόροι (Greening of taxes) – Ανάπτυξη μιας νέας πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης», που χρηματοδοτείται από το Εργαλείο Τεχνικής Υποστήριξης (TSI) της ΕΕ και σε συνεργασία με τον ΙΟΒΕ, όπως αναφέρεται στο κείμενο (σελ 48)που παρουσίασε πριν λίγες μέρες η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
“Αυτό το έργο στοχεύει να αναπτύξει ένα οικονομικό μοντέλο για την αξιολόγηση και την εφαρμογή μιας πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης, επιδιώκοντας να ενισχύσει τις ικανότητες της δημόσιας διοίκησης για τη δημιουργία και την επίβλεψη πράσινων οικονομικών πολιτικών. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2025” αναφέρεται, χαρακτηριστικά, στο Μεσοπρόθεσμο.
Η κατάσταση σήμερα
Σήμερα μια σειρά από φόροι και τέλη έχουν ένα πράσινο “πρόσημο” έχοντας να κάνουν είτε με μια προσπάθεια αποτροπής δράσεων που επιβαρύνουν το περιβάλλον είτε έχουν στόχο τη συλλογή πόρων για την προώθηση “πράσινων” πολιτικών. Μια πρόχειρη σταχυολόγηση τέτοιων φόρων παραπέμπει στο πράσινο τέλος επί του πετρελαίου εσωτερικής καύσης («diesel»), που έχει επιβληθεί από το 2021 και ανέρχεται στα 0,03 ευρώ/λίτρο, το έκτακτο περιβαλλοντικό τέλος οχημάτων (πλέον του τέλους ταξινόμησης) στα εισαγόμενα μεταχειρισμένα Ι.Χ. παλαιού τύπου, το τέλος στην πλαστική σακούλα με “απόδοση” άνω των 10 εκατ. το 2021, οι χρεώσεις σε πλαστικά μπουκάλια κτλ μέσω των συστημάτων εγγυοδοσίας και ανακύκλωσης, το Τέλος Ανθεκτικότητας, με αναφορά σε ξενοδοχεία και Airbnb, τα τέλη για τους ρύπους σε μεταφορές, βιομηχανία κτλ στη βάση του Ευρωπαϊκού κανονισμού, που ωστόσο πάνε σε “εθνικό κουμπαρά”.
ΕΦΚ
Ακόμη και οι ΕΦΚ καυσίμων δυνητικά μπορούν να μπουν σε μια διαδικασία “αξιολόγησης” και μεταρρύθμισης των “πράσινων” φόρων, καθώς σε βάθος χρόνου λόγω των πιο μειωμένων καταναλώσεων ανά αυτοκίνητο ένεκα της ηλεκτροκίνησης, των νέων κινητήρων κτλ αναμένεται να έχουν μια μειωμένη απόδοση και άρα θα πρέπει να αναζητηθεί δημοσιονομικό ισοδύναμο.
Στο φόντο αυτό, όμως, και των νέων αναγκών, που προκύπτουν, αλλά και της “οροφής” που έχουν φτάσει π.χ. οι ΕΦΚ καυσίμων, προωθείται ένα πιο αποτελεσματικό μοντέλο φόρων και χρεώσεων, που και θα δίνει πόρους στον κουμπαρά και θα ενισχύει δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος και μείωσης των ρύπων, “στοχεύοντας” στην ενίσχυση “πράσινων’ μεθόδων σε κάθε πτυχή της οικονομίας.
