Τέσσερις «δύσκολες» βιομηχανίες (αλουμίνιο, αμμωνία, χάλυβας και τσιμέντο) θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στον πράσινο μετασχηματισμό της Ευρώπης, τονίζει η Allianz Research.
Πρώτον, είναι σημαντικοί καταναλωτές ενέργειας και εκπομπών άνθρακα. Ενώ ο βιομηχανικός τομέας στο σύνολό του αντιπροσώπευε το 25% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας της ΕΕ-27 το 2023 και το 19% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (GHG), αυτές οι τέσσερις βιομηχανίες και μόνο ευθύνονται για το 7,7% της κατανάλωσης ενέργειας και το 9,7% των εκπομπών.
Δεύτερον, είναι πάροχοι απαραίτητων εισροών σε πράσινες βιομηχανίες, όπως ηλιακά πάνελ και ανεμογεννήτριες.
Ως εκ τούτου, η απαλλαγή τους από τον άνθρακα δεν είναι μόνο κρίσιμη για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ, αλλά και για τη διασφάλιση της στρατηγικής ανεξαρτησίας. Η ΕΕ δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει αυτή τη βιομηχανική βάση, τονίζει οι οίκος.
Η απαλλαγή από τον άνθρακα και η παγκόσμια ανταγωνιστικότητα είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, επισημαίνει η Allianz. Η ΕΕ μπορεί να επιτύχει και τους δύο στόχους ταυτόχρονα, ακόμη και σε δύσκολες βιομηχανίες, εάν πληρούνται δύο προϋποθέσεις: ένα αξιόπιστο και αποδοτικό ενεργειακό σύστημα βασισμένο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ένα λειτουργικό Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα. Το πρώτο χρειάζεται για να καλύψει τη ζήτηση ενέργειας αυτών των βιομηχανιών με μηδενικές εκπομπές και το δεύτερο για να εξασφαλίσει τα δισεκατομμύρια επενδύσεις που απαιτούνται κατά τη μετάβαση.
Το αλουμίνιο είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο μη σιδηρούχο μέταλλο και είναι ζωτικής σημασίας για βιώσιμες βιομηχανίες όπως οι μεταφορές, οι κατασκευές και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι ελαφριές και ανακυκλώσιμες ιδιότητές του το καθιστούν απαραίτητο για ηλεκτρικά οχήματα, ηλιακούς συλλέκτες και ανεμογεννήτριες, επισημαίνει ο οίκος. Η ζήτηση προβλέπεται να αυξηθεί σημαντικά έως το 2030, με τις μεταφορές (+60%) και τον ηλεκτρικό εξοπλισμό (+50%) να σημειώνουν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη. Ωστόσο, η παραγωγή αλουμινίου παραμένει εξαιρετικά ενεργοβόρα, αντιπροσωπεύοντας το 2% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.
Το πιο κρίσιμο βήμα της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές είναι η μετάβαση στην πράσινη ηλεκτρική ενέργεια, καθώς το 65% των εκπομπών αλουμινίου προέρχεται από ενέργεια που βασίζεται σε ορυκτά καύσιμα.
Μια άλλη σημαντική στρατηγική είναι, όπως προσθέτει η Allianz, η ανάπτυξη τεχνολογιών σχεδόν μηδενικών εκπομπών, όπως η αντικατάσταση ανοδίων άνθρακα με αδρανείς ανόδους, οι οποίες εξαλείφουν τις εκπομπές διεργασιών και μειώνουν το λειτουργικό κόστος κατά 10% με την πάροδο του χρόνου. Συνδυάζοντας αυτές τις δύο στρατηγικές, η ευρωπαϊκή βιομηχανία αλουμινίου μπορεί να επιτύχει μια οικονομικά αποδοτική απαλλαγή από τον άνθρακα και να διατηρήσει την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα. Το ισοσταθμισμένο κόστος παραγωγής περίπου 2.500 δολ. ανά τόνο θα ήταν χαμηλότερο από πολλές άλλες αγορές όπως ο Καναδάς, η Νότια Αμερική και η Ρωσία, αν και όχι απαραίτητα σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Παράλληλα, αναφέρει η Allianz, η παραγωγή αμμωνίας είναι ζωτικής σημασίας για την παγκόσμια γεωργία, καθώς το 70% της αμμωνίας χρησιμοποιείται στα λιπάσματα. Ωστόσο, η παραγωγή αμμωνίας είναι η δεύτερη μεγαλύτερης έντασης άνθρακα διαδικασίας μεταξύ των δύσκολων βιομηχανιών, που παράγει το 1% των εκπομπών GHG της ΕΕ-27. Καθώς η παραγωγή υδρογόνου είναι το στάδιο με τη μεγαλύτερη ένταση άνθρακα, το πράσινο υδρογόνο, που τροφοδοτείται από μεταβλητές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (VRES), είναι κρίσιμο για την παραγωγή πράσινης αμμωνίας, τονίζει ο οίκος. Είναι επίσης ο πιο οικονομικός τρόπος, με ισοσταθμισμένο κόστος παραγωγής 370 δολ. ανά τόνο (σε παγκόσμιο επίπεδο). Ωστόσο, η Ευρώπη θα παραμείνει σε μειονεκτική θέση κόστους, με προβλεπόμενο κόστος παραγωγής 412 δολ. ανά τόνο σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και την Κίνα, που έχουν χαμηλότερο κόστος στα 343 δολ. και 403 δολ. ανά τόνο, ενώ η Βραζιλία είναι η πιο ανταγωνιστική με 292 δολ. ανά τόνο, επωφελούμενη από τις άφθονες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την υπεράκτια αποθήκευση υδρογόνου.
Ο χάλυβας είναι επίσης απαραίτητος, με το 52% να χρησιμοποιείται στις κατασκευές και τις υποδομές, το 16% στον μηχανολογικό εξοπλισμό και το 12% στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας. Ωστόσο, η παραγωγή χάλυβα είναι μια από τις βιομηχανικές διαδικασίες με τη μεγαλύτερη ένταση άνθρακα, συμβάλλοντας στο 7% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τονίζει η Allianz. Με την προώθηση της κυκλικότητας, δηλαδή την παραγωγή χάλυβα με βάση το scrap και τη μείωση της συνολικής κατανάλωσης χάλυβα, μπορεί να ελαχιστοποιηθεί η εξάρτηση από εισροές έντασης πόρων όπως το σιδηρομετάλλευμα και η ενέργεια. Οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι επίσης κρίσιμες για την απαλλαγή από τον άνθρακα. Για παράδειγμα, το Bio-based Pulverized Coal Injection (BIO-PCI) χρησιμοποιεί βιοκάρβουνο για τη μείωση της έντασης άνθρακα. Το πράσινο υδρογόνο παρουσιάζει το πιο μετασχηματιστικό δυναμικό, επιτρέποντας την παραγωγή χάλυβα σχεδόν μηδενικού άνθρακα αντικαθιστώντας τον άνθρακα ως αναγωγικό παράγοντα. Προς το παρόν, η παραγωγή χάλυβα με βάση το scrap με χρήση τεχνολογίας φούρνου ηλεκτρικού τόξου (EAF) είναι η πιο οικονομική λύση, όπως επισημαίνει ο οίκος, με παγκόσμιο ισοσταθμισμένο κόστος παραγωγής 440 δολ. ανά τόνο και 439 δολ. ανά τόνο στην Ευρώπη, καθιστώντας την περιοχή ανταγωνιστική.
Η παραγωγή τσιμέντου και σκυροδέματος ευθύνεται για άλλο 7% των παγκόσμιων εκπομπών CO2, καθιστώντας την απεξάρτηση από τον άνθρακα μια κρίσιμη πρόκληση. Οι εκπομπές στον κλάδο προέρχονται κυρίως από την παραγωγή κλίνκερ, που ευθύνεται για το 88% των εκπομπών σε ολόκληρο τον κλάδο, με το μεγαλύτερο μερίδιο (53% του συνόλου) να αποδίδεται στη διαδικασία φρύξης ασβεστόλιθου.
Για την απαλλαγή από τον άνθρακα του τομέα του τσιμέντου, είναι απαραίτητος ένας συνδυασμός στρατηγικών, τονίζει η Allianz. Η υποκατάσταση κλίνκερ με συμπληρωματικά τσιμεντοειδή υλικά (SCM) μπορεί να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές, ενώ μειώνει το λειτουργικό κόστος κατά 2,50–11 δολ. ανά τόνο τσιμέντου. Η αλλαγή καυσίμου στα απόβλητα παρέχει μια οικονομικά αποδοτική εναλλακτική πηγή ενέργειας, ενώ το υδρογόνο και ο εξηλεκτρισμός της διαδικασίας θέρμανσης προσφέρουν υποσχόμενες μακροπρόθεσμες μειώσεις εκπομπών, όπως προσθέτει. Ωστόσο, ακόμη και με αυτά τα μέτρα, ένα σημαντικό μερίδιο των εκπομπών θα παραμείνει, καθιστώντας τη δέσμευση, τη χρήση και την αποθήκευση άνθρακα) μια κρίσιμη τεχνολογία για την απαλλαγή από τον άνθρακα του 35% των εκπομπών του κλάδου.
Όπως καταλήγει η Allianz, από τους τέσσερις τομείς, ο χάλυβας και η αμμωνία έχουν τα μεγαλύτερα κενά πράσινης χρηματοδότησης. Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι κεφαλαιουχικές δαπάνες αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό μόνο +3% παγκοσμίως, κάτι που δεν θα είναι αρκετό για την απαλλαγή από τον άνθρακα στους τρεις από τους τέσσερις τομείς. Οι βιομηχανίες χάλυβα και αμμωνίας θα πρέπει να επενδύσουν επιπλέον 2,191 τρισεκατομμύρια δολάρια και 1,205 τρισεκατομμύρια δολάρια, αντίστοιχα, για να επιτύχουν τους πράσινους στόχους τους. Για αυτό, οι επενδύσεις πρέπει να αυξάνονται κατά +8% και +11% ετησίως, αντίστοιχα, έως το 2050.
Αντίθετα, το χρηματοδοτικό κενό στη βιομηχανία αλουμινίου είναι μικρότερο (317 δισ. δολ.) και οι επενδύσεις του κλάδου τσιμέντου υποδηλώνουν ότι οι εταιρείες μπορεί να είναι πιο σε καλό δρόμο για να επιτύχουν ανεξάρτητα τον στόχο απαλλαγής πό τις ανθρακούχες εκπομπές. Αυτό υπογραμμίζει γιατί η δράση της κυβέρνησης είναι τόσο κρίσιμη. Η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα είναι απαραίτητη για την επιτάχυνση της προόδου και για να βοηθηθούν αυτές οι βιομηχανίες να επιτύχουν τον στόχο της ΕΕ για το 2050. Οι κυβερνήσεις πρέπει να παρέχουν επιχορηγήσεις, φορολογικά κίνητρα και πλαίσια πολιτικής για τη μείωση της οικονομικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων. Χωρίς αυξημένες επενδύσεις τώρα, η πορεία προς το net zero θα γίνει μόνο πιο δύσκολη και δαπανηρή στο μέλλον.
