Η προσπάθεια της ΕΕ να βελτιώσει την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και να μειώσει την ποσότητα των ορυκτών καυσίμων που καταναλώνουν θα μπορούσε να δημιουργήσει περισσότερες από 160.000 θέσεις εργασίας στον τομέα της ενέργειας και της θέρμανσης έως το 2030, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Υπάρχουν όμως φόβοι για ελλείψεις εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων στον ευρωπαϊκό κατασκευαστικό τομέα. Αυτό συμβαίνει είτε λόγω γήρανσης του εργατικού δυναμικού είτε/και λόγω των ανελαστικών συνθηκών απασχόλησης. Συνεπώς, δεν θα υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι για να αναλάβουν θέσεις εργασίας που να είναι ζωτικής σημασίας για την ανακαίνιση των κτιρίων σύμφωνα με τις φιλοδοξίες της Ευρώπης σε ό,τι αφορά το κλίμα.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «ο μετασχηματισμός προς ένα κλιματικά ουδέτερο κτιριακό δυναμικό θα είναι εφικτός μόνο εάν οι υφιστάμενες θέσεις εργασίας μετασχηματιστούν ώστε να συμπεριλάβουν πράσινες και κυκλικές δεξιότητες και εάν προκύψουν νέα επαγγελματικά προφίλ. Τέτοια επαγγέλματα είναι οι ειδικοί στη βαθιά ανακαίνιση κτιρίων, εγκαταστάτες προηγμένων τεχνολογικών λύσεων ή διαχειριστές μοντελοποίησης κτιριακών πληροφοριών».
Ωστόσο, στη στρατηγική «Κύμα ανακαινίσεων 2020», η Επιτροπή αναφέρει ότι «ήδη πριν από την κρίση COVID-19, υπήρχε έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού για την πραγματοποίηση της βιώσιμης ανακαίνισης και του εκσυγχρονισμού κτιρίων».
Οι προειδοποιήσεις αυτές επαναλαμβάνονται από τη βιομηχανία. «Σε όλες τις χώρες, ακούμε για σοβαρές ελλείψεις στις κατασκευές», λέει ο Tom Deleu, γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Οικοδόμων και Ξυλουργών.
«Έχουμε γήρανση του εργατικού δυναμικού σε πολλές χώρες. Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή έχουμε δει ότι δεν υπάρχει αρκετή εισροή νέων εργαζομένων και, ακόμη και όταν οι νέοι εργαζόμενοι εισέρχονται στον κλάδο, δεν μένουν για πολύ», δήλωσε ο ίδιος στη EURACTIV.
Για παράδειγμα, στη Γερμανία το 2015, πάνω από το 43% των ιδιοκτητών επιχειρήσεων στον τομέα της θέρμανσης ήταν άνω των 50 ετών. Εν τω μεταξύ, ο αριθμός των ασκούμενων σε όλους τους κλάδους του ειδικευμένου εμπορίου έχει συρρικνωθεί, με μόλις 361.000 το 2015 σε σύγκριση με 630.000 το 1997.
Σύμφωνα με τον Deleu, το κύριο ζήτημα για τον κατασκευαστικό κλάδο είναι ότι έχει υιοθετήσει ένα επιχειρηματικό μοντέλο που επικεντρώνεται στη φθηνότερη και επισφαλή εργασία αντί για την κατάρτιση και τις καλές συνθήκες εργασίας, γεγονός που τον καθιστά λιγότερο ελκυστικό για τους εργαζόμενους.
«Αυτό αποτελεί τεράστια πρόκληση κατά την άποψή μας όταν θέλετε να υλοποιήσετε την Πράσινη Συμφωνία και το κύμα ανακαινίσεων, διότι αυτό απαιτεί εξειδικευμένους εργαζόμενους και αυτοί δεν υπάρχουν. Οπότε ο κλάδος πρέπει πραγματικά να ασχοληθεί με αυτό, να αναβαθμίσει τις δεξιότητες, να μετεκπαιδεύσει τους εργαζόμενους και να προσελκύσει πολλούς νέους εργαζόμενους», δήλωσε στη EURACTIV.
Μια λύση που πρότεινε είναι να γίνουν οι ίσες συνθήκες εργασίας προϋπόθεση για τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες που λαμβάνουν δημόσια κονδύλια.
Τα δημόσια χρήματα από το ταμείο ανάκαμψης της ΕΕ και άλλα προγράμματα αποτελούν βασική κινητήρια δύναμη για την ανακαίνιση κτιρίων, οπότε η συμπερίληψη όρων όπως η άμεση απασχόληση αντί της υπεργολαβίας θα μπορούσε να συμβάλει στην πρόληψη της εκμετάλλευσης στον τομέα.
Επανακατάρτιση για μια νέα εποχή στις κατασκευές
Χρειάζεται επίσης περισσότερη κατάρτιση και μετεκπαίδευση των εργαζομένων, ιδίως επειδή το κύμα ανακαινίσεων και η Πράσινη Συμφωνία απαιτούν έναν νέο τρόπο δόμησης με νέα υλικά και τεχνολογία, επισήμανε ο Deleu.
Είναι δύσκολο να καθοριστεί επακριβώς το μέγεθος της μετεκπαίδευσης που απαιτείται σε όλη την Ευρώπη. Ο Deleu, βέβαια, εκτιμά ότι το 5% του εργατικού δυναμικού της Ευρώπης θα πρέπει να μετεκπαιδεύεται κάθε χρόνο – που σημαίνει ότι το ένα τέταρτο του εργατικού δυναμικού πρέπει να λάβει μετεκπαίδευση για τα επόμενα πέντε χρόνια.
Η μετεκπαίδευση είναι απαραίτητη για τη δημιουργία ενός πράσινου κτιριακού δυναμικού. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο σχεδιασμός, η εγκατάσταση και η λειτουργία κυκλικών λύσεων και λύσεων χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα συχνά απαιτούν υψηλό επίπεδο τεχνικών γνώσεων.
