Με έντονο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη της διμερούς οικονομικής εταιρικής σχέσης, που ήδη είναι ισχυρή σε τομείς, όπως τα ορυκτά καύσιμα, όπου οι εξελίξεις στην πράσινη μετάβαση και τον "ρωσικό απογαλακτισμό" βάζουν την παραγωγή του ντίζελ κίνησης στην πρώτη γραμμή, ή οι ναυπηγοεπισκευές καταφθάνει σήμερα για διήμερη επίσκεψη ο υφυπουργός για την Οικονομική Διπλωματία, Κώστας Φραγκογιάννης, η Γενική Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Πρόεδρος της Enterprise Greece Μάιρα Μυρογιάννη, συνοδευόμενοι από πολυπληθή ομάδα στελεχών 75 επιχειρήσεων, από όλους σχεδόν του κλάδους της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή τους κλάδους των τροφίμων, των κατασκευών, της ναυτιλίας, του τουρισμού, της φαρμακοβιομηχανίας, της ενέργειας και των τραπεζών.
Ήδη, δε, ο στόχος μπήκε από τον Πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη, κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Προέδρου Τ. Ερντογάν στην Αθήνα και είναι φιλόδοξος "φωτογραφίζοντας" ακόμη και διπλασιασμό της αξίας των διμερών σχέσεων
Συγκεκριμένα, σύμφωνα, με τα όσα καταγράφηκαν στην πρόσφατη συνάντηση στην Αθήνα στα τέλη του 2023, η ενέργεια, είναι στο επίκεντρο. Project, όπως η αναβάθμιση της διασύνδεσης των δύο χωρών, που τρέχει ο ΑΔΜΗΕ, είναι στην πρώτη γραμμή. Με βάση τον ΑΔΜΗΕ, στόχος είναι η ενίσχυση του των διασυνδέσεων του Ευρωπαϊκού Συστήματος Μεταφοράς Ενέργειας. Για αυτό και “σχεδιάζει την κατασκευή νέας διασύνδεσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η οποία θα ενισχύσει τη διασύνδεση του Ευρωπαϊκού με το Τουρκικό Σύστημα Μεταφοράς.”
Σημειώνεται ότι σήμερα η χώρα μας συνδέεται με την Τουρκία μέσω μίας γραμμής μεταφοράς 400 kV (κιλοβόλτ), μεταξύ του Κέντρου Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ) Νέας Σάντας και της αντίστοιχης υποδομής στο Babaeski της Τουρκίας. Πλέον, μέσω του μνημονίου συνεργασίας του ΑΔΜΗΕ με την τουρκική TEIAS, προβλέπεται αύξηση και στις δύο κατευθύνσεις κατά 600 MW μέσω νέας παράλληλης γραμμής μεταξύ Νέας Σάντας-Μπαμπαέσκι. Η γραμμή θα έχει μήκος 130χμ, εκ των οποίων τα 70 θα βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια και τα 60χμ στην τουρκική. Με βάση τον προγραμματισμό, η νέα διασύνδεση θα τεθεί σε λειτουργία το 2029, όπως προβλέπεται στο δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του ΑΔΜΗΕ.
Με τη μαζική, δε, είσοδο των ΑΠΕ, οι αναβαθμισμένες διασυνδέσεις θα προσφέρουν διέξοδο και νέες αγορές στην πράσινη ενέργεια, αλλά και ευκαιρίες για επενδύσεις σε άλλα πράσινα έργα, όπου επικεντρώνεται και η δράση εταιρειών στη Βαλκανική γειτονιά, της ΔΕΗ, της Mytilineos, της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Επίσης, τα ψηφικά έργα, με την κίνηση data να εκτοξεύεται τα επόμενα χρόνια, η αγορά ακινήτων, τα τρόφιμα, τα δομικά υλικά, η βιομηχανία εξορύξεων και άλλοι τομείς είναι στο επίκεντρο.
Ωστόσο κι εκεί που υπάρχει ισχυρός ανταγωνισμός, όπως π.χ. η ιχθυοκαλλιέργεια, ή τα ναυπηγεία, ήδη υπάρχει έντονο ενδιαφέρον. Είναι ενδεικτικό ότι, μετά τις εξελίξεις στην Avramar, με την εκκίνηση, όπως φαίνεται, διαδικασίας, πρόσθετης χρηματοδότησης από τις πιστώτριες τράπεζες και τις πληροφορίες για αναζήτηση επενδυτή για τμήμα, της εν Ελλάδι δραστηριότητας, δεν αποκλείεται, με βάση τραπεζικές πηγές, η εκδήλωση ενδιαφέροντος, από την άλλη πλευρά του Αιγαίου, αν και οι εξελίξεις είναι πάντα υπό την “πολιτική αίρεση”. Βέβαια, στα τρόφιμα υπάρχει και άλλο ανάλογο παράδειγμα “σύμπλευσης” Ελλάδας - Τουρκίας, με την Dardanel Greece, η εταιρεία που αποτελεί ουσιαστικά συνεχιστή της Καλλιμάνης.
Επίσης, στα ναυπηγεία υπάρχει ένα σημαντικό πεδίο, που παρά την ανασύνταξη της ελληνικής πλευρά και την προσπάθεια να “πάρει” μερίδια από τη ροή πλοίων, ειδικά ελληνόκτητων, στις εκεί γιάρδες, υπάρχει πεδίο συνεργασίας. Άλλωστε, στο χτίσιμο ειδικών πλοίων, όπως π.χ. τα ρυμουλκά στην Τουρκία υπάρχει σημαντική γνώση (ενδεικτική η διεθνής θέση των ναυπηγείων Uzmar).
“Τους τελευταίους μήνες κάναμε πολύ σημαντικά βήματα στην ελληνοτουρκική προσέγγιση με την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών Περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας που έχουν βάλει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις σε μια πορεία εξομάλυνσης” είπε, πάντως, δίνοντας το στίγμα, ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στον Ρ/Σ. ΣΚΑΙ και πρόσθεσε ότι πρόθεση του είναι να επισκεφθεί την τουρκική πρωτεύουσα τον ερχόμενο Μάιο, ως ανταπόδοση της επίσκεψης του Προέδρου της Δημοκρατίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Στην ελληνική αποστολή μετέχουν και θεσμικοί παράγοντες, όπως ο Πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΣΕΒ Ευθύμιος Βιδάλης, η Πρόεδρος του ΕΒΕΑ Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου, ο Πρόεδρος του ΕΒΕΠ Βασίλης Κορκίδης, ο Πρόεδρος του ΣΕΒΕ Συμεών Διαμαντίδης και ο Πρόεδρος του Ελληνοτουρκικού Εμπορικού Επιμελητηρίου Παναγιώτης Κουτσίκος.
Το πρόγραμμα της αποστολής
Οι εκπρόσωποι των Ελληνικών επιχειρηματικών ομίλων, που συμμετέχουν στην αποστολή, θα έχουν άμεσες επαφές και συζητήσεις με ομόλογους Τούρκους επιχειρηματίες, στο πλαίσιο του Επιχειρηματικού Φόρουμ που διοργανώνει το Συμβούλιο Εξωτερικών Οικονομικών Σχέσεων της Τουρκίας (DEIK) σε συνεργασία με την Enterprise Greece.
Στο περιθώριο του επιχειρηματικού φόρουμ διοργανώνεται, επίσης, για τους Έλληνες επιχειρηματίες που θα ταξιδέψουν στην Κωνσταντινούπολη, επίσκεψη στη βιομηχανική ζώνη/τεχνολογικό πάρκο Gebze, την Πέμπτη 1η Φεβρουαρίου καθώς και συνολική παρουσίαση των βιομηχανικών ζωνών της Τουρκίας από την τουρκική Ένωση Επιμελητηρίων TOBB. Την πρώτη ημέρα της επίσκεψης, ο κ. Υφυπουργός θα έχει συνάντηση με Έλληνες επιχειρηματίες της Κωνσταντινούπολης και θα απευθύνει ομιλία στο Πανεπιστήμιο Kadir Has με θέμα τις προοπτικές της οικονομικής συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας. Το βράδυ της ίδιας ημέρας η ελληνική αποστολή καθώς και Τούρκοι επιχειρηματίες θα παραβρεθούν σε δείπνο που θα παραθέσει ο Κωνσταντινουπολίτης επιχειρηματίας και επικεφαλής της PeopleCert, Βύρωνας Νικολαΐδης.
Η Ρωμιοσύνη της Πόλης
Να σημειωθεί ότι ο Ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της PeopleCert, προωθεί επιχειρηματικές συνεργασίες συμβάλλοντας στη δημιουργία ευκαιριών για επενδύσεις μεταξύ των δύο χωρών, με αιχμή και την στήριξη της ομογένειας, μέσα από ένα εκτεταμένο πρόγραμμα υποτροφιών για νέους με Πολίτικη καταγωγή, του οποίου, μάλιστα, τη νεά φάση, ανακοίνωσε, μόλις την περασμένη Τρίτη. Ο κ. Νικολαΐδης, δε, ήταν ο μοναδικός επιχειρηματίας που είχε προσωπική συνάντηση με τον Πρόεδρο της Τουρκίας, κ. Ερντογάν, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του τελευταίου στην Ελλάδα.
Με αιχμή τις πρωτοβουλίες αυτές, του επιφανούς επιχειρηματία, που έχουν στον “πυρήνα” τους και την πολύπαθη Ρωμιοσύνη της Πόλης, η συνάντηση οικονομικών παραγόντων των δύο χωρών, εκτιμάται ότι μπορεί να δημιουργήσει τη δυναμική να οδηγήσει σε πολύ γόνιμες συνεργασίες, επωφελείς τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Τουρκία, καθώς και στην καθιέρωση μίας κουλτούρας παραγωγικής συνεργασίας σε βάθος χρόνου.
Την Παρασκευή 2 Φεβρουαρίου, θα λάβει χώρα η 6η συνεδρίαση της Μικτής Οικονομικής Επιτροπής Ελλάδας – Τουρκίας, υπό τη συμπροεδρία του ΥΦΥΠΕΞ κ. Φραγκογιάννη και του Υφυπουργού Εμπορίου της Τουρκίας κ. Mustafa Tuzcu. Η ατζέντα της Επιτροπής συμπεριλαμβάνει τις εξής θεματικές: ενέργεια, περιβάλλον, διαχείριση υδάτων, μεταφορές, βιομηχανία, έρευνα και τεχνολογία, γεωργία, τελωνειακή συνεργασία, τουρισμός και πολιτική προστασία.
Ο διμερείς σχέσεις και τα καύσιμα
Αναλυτικά, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία του Τουρκικού Στατιστικού Ινστιτούτου έτους 2022, όπως αναφέρει και το ελληνικό γραφείο Ο.Ε.Υ. Άγκυρας, ο όγκος του διμερούς εξωτερικού εμπορίου Ελλάδος – Τουρκίας το 2022 κυμάνθηκε για πρώτη φορά στα 5,5 δισ. δολάρια.
Όπως τονίζεται, το διμερές εμπόριο χαρακτηρίζεται διαχρονικά από την κυρίαρχη συμμετοχή (50%-70%) των προϊόντων διύλισης πετρελαίου/καυσίμων και της ηλεκτρικής ενέργειας στη σύνθεση των ελληνικών εξαγωγών και την αυξανόμενη διεύρυνση του μείγματος των τουρκικών εξαγωγών. Με βάση τα ίδια στοιχεία, για μία δεκαετία -από το 2009- το εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών ήταν πλεονασματικό υπέρ της Ελλάδας (με εξαίρεση το 2016). Το 2022, οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 21,5%. Τα εξαχθέντα πετρελαιοειδή αυξήθηκαν 23% (η λειτουργία του διυλιστηρίου STAR στη Σμύρνη -επένδυση της αζερικής κρατικής εταιρείας SOCAR, καθώς και αντίστοιχες επενδύσεις που υλοποιούνται με ταχύ ρυθμό σε άλλες περιοχές της Τουρκίας, αναμένεται ότι θα υποκαταστήσουν σε μεγάλο βαθμό τις ελληνικές εξαγωγές πετρελαιοειδών, τα επόμενα έτη, όπου το ντίζελ κίνησης κυριαρχεί. Βέβαια η άρτια παραγωγική ικανότητα των ελληνικών διυλισητρίων τα καθιστα ιδιαίτερα σημαντικά). Το εμπορικό ισοζύγιο, παρουσίασε βελτίωση και διαμορφώθηκε για την Ελλάδα με έλλειμμα ύψους 389 εκατ. ευρώ (-11,14%), εξέλιξη η οποία οφείλεται κυρίως στη μείωση των τουρκικών εξαγωγών πετρελαιοειδών και ηλεκτρικής ενέργειας (-47%).
Την ίδια ώρα, ο συνολικός όγκος εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών, το 2022, αυξήθηκε κατά 18,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος (2021/2020: 57,7%), ανερχόμενος σε 5,4 δισ. ευρώ περίπου. Οι ελληνικές εξαγωγές ανήλθαν σε 2,5 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 21,5%. Η άνοδος κατανεμήθηκε σχεδόν ισόρροπα μεταξύ των εξαγωγών χωρίς προϊόντα πετρελαίου και των προϊόντων πετρελαίου συνολικά (20,36% και 23% αντίστοιχα). Οι ελληνικές εισαγωγές ανήλθαν σε 2,9 δισ. ευρώ (2022/2021: +15,77%). Μεταξύ των χωρών-μελών της Ε.Ε. (ΕΕ27, Πηγή: Eurostat), όσον αφορά στις εξαγωγές, η Ελλάδα ήταν ο 11ος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας υποχωρώντας κατά δύο θέσεις σε σύγκριση με το 2021 (9η θέση). Στις εισαγωγές, η Ελλάδα ήταν αντίστοιχα στη 10η θέση (διατήρησε τη θέση έτους 2021). Σύμφωνα με το ελληνικό γραφείο Ο.Ε.Υ. Άγκυρας, οι εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές εμπορικές συναλλαγές -εξαιρουμένων των προιόντων πετρελαίου- μπορούν να αποδοθούν στην ανταγωνιστικότητα των τουρκικών προϊόντων λόγω αντικειμενικών παραγόντων (μέγεθος και δομή παραγωγικού ιστού, χαμηλότερο εργατικό και λειτουργικό κόστος), καθώς και στον προστατευτισμό που χαρακτηρίζει την τουρκική οικονομική και εμπορική πολιτική. Επίσης, οι προαναφερθείσες εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές εμπορικές σχέσεις μπορούν να αποδοθούν, τόσο στην ανταγωνιστικότητα των τουρκικών προϊόντων λόγω αντικειμενικών παραγόντων (μέγεθος και δομή παραγωγικού ιστού, χαμηλότερο εργατικό και λειτουργικό κόστος) και στον προστατευτισμό που χαρακτηρίζει την τουρκική οικονομική και εμπορική πολιτική.
Τα προϊόντα
Σε ό,τι αφορά τα σημαντικότερα ελληνικά προϊόντα που εξήχθησαν (εκτός πετρελαιοειδών και ηλεκτρικής ενέργειας που συμμετείχαν κατά 45,6% στη συνολική αξία το 2022), αυτά ήταν: βαμβάκι (12,6% έναντι 19,4% το 2021), μηχανές επεξεργασίας δεδομένων (4%), ελάσματα αργιλίου (3,4%), φάρμακα (3%), πολυμερή προπυλενίου, σωλήνες από χαλκό και χρυσός. Συγκεκριμένα, το 2022, εντυπωσιακή αύξηση παρουσιάζουν οι ελληνικές εξαγωγές (σε ποσοστά και απόλυτους αριθμούς): χρυσού κατά 168%, εμπιστευτικών προϊόντων (463%), ηλεκτρικής ενέργειας (8391%) προϊόντων χάρτου (115%) και θείου (194%). Μειώθηκαν οι ελληνικές εξαγωγές: βαμβακιού (-21,25%) και πολυμερών προπυλενίου (14%). Στον αντίποδα, τα σημαντικότερα προϊόντα εισαγωγής, το 2022, από την Τουρκία, ήταν: πετρελαιοειδή, πλατέα προϊόντα έλασης σιδήρου χάλυβα, επιβατικά αυτοκίνητα, ψάρια, νωπά ή διατηρημένα σε απλή ψύξη και ψυγεία/καταψύκτες. Αξιοσημείωτη ήταν η αύξηση των εισαγωγών προϊόντων έλασης σιδήρου ή χάλυβα, χαρτιού καθαριότητας, ηλεκτρικής ενέργειας, υφαντουργικών ειδών και υποδημάτων.
Μείωση παρουσίασαν στη σύνθεση των τουρκικών εξαγωγών προς την Ελλάδα: τα πετρελαιοειδή (- 57,1%), γέφυρες, πύργοι και πυλώνες, οχήματα μεταφορών, μηχανές πλυσίματος ρούχων και πλεκτά υφάσματα. Επενδύσεις Οι ελληνικές επενδύσεις στην Τουρκία ξεπερνούν κατά πολύ τις αντίστοιχες τουρκικές στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, το 2021, το απόθεμα των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία ανερχόταν σε 337 εκατ. ευρώ έναντι 316 εκατ. το 2020. Το 2019, σημειώθηκε μικρή μείωση των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία, της τάξης 1,4%. Οι τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα αυξάνονται με σημαντικά χαμηλότερους ρυθμούς. Το απόθεμα των τουρκικών επενδύσεων ανέρχεται σε 104 εκατ. ευρώ έναντι 69 εκατ. το 2020.
Σε επίπεδο καθαρών ροών Άμεσων Ξένων Επενδύσεων, τη διετία 2022-21, οι εισροές από την Ελλάδα στην Τουρκία σημείωσαν πτώση κατά 38 και 128 εκατ. ευρώ αντιστοίχως, ενώ οι τουρκικές εκροές προς την Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 49 και 27 εκατ. ευρώ.
Τουριστικές ροές
Μετά τις αρνητικές επιπτώσεις στις εκατέρωθεν τουριστικές ροές το 2020, λόγω της πανδημίας, καθώς και την ισχύ των ελληνικών μέτρων περιορισμού των μετακινήσεων από την Τουρκία στην Ελλάδα και το 2021, ουσιαστικά οι ροές άρχισαν σταδιακά να επανέρχονται μετά την επανέναρξη των πτήσεων των Aegean και Turkish Airlines τον Απρίλιο του 2021.
Αξίζει να σημειωθεί πως στο πλαίσιο της ελληνοτουρκικής προσέγγισης που ξεκίνησε από το καλοκαίρι του 1999, έχουν υπογραφεί δεκάδες διµερείς συµφωνίες σε θέµατα οικονοµικής, πολιτιστικής, τελωνειακής, επιστημονικής και τεχνολογικής συνεργασίας, προστασίας περιβάλλοντος, καταπολέµηση εγκλήµατος, τουρισµού κ.λπ. Ταυτόχρονα, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι οικονοµικές σχέσεις των δύο πλευρών βελτιώθηκαν σηµαντικά µε το διµερές εµπόριο να σημειώνει ραγδαία άνοδο από τα µόλις 638 εκατ. δολάρια το 1999.
