Με τις πολιτικές εξελίξεις στη Γαλλία να αποτελούν την πλέον κρίσιμη παράμετρο των επόμενων ημερών, που θα συμπληρώσει το “παζλ” των πολιτικών δεδομένων που προέκυψαν από τις Ευρωεκλογές η ΕΕ αναμένει τη νέα της ηγεσία αλλά και δοκιμάζει σημαντικές προκλήσεις για την ενεργειακή της πορεία πορεία, που αφορούν, όμως, και την εν γένει παραγωγική της μετεξέλιξη.
Έτσι, η ενέργεια και το μέλλον της πράσινης συμφωνίας, της κεντρικής ατζέντας της απερχόμενης Κομισιόν υπό την Ούρουλα Φον ντε Λάιεν, απότοκο και της αυξημένης το 2019 πολιτικής ισχύς των πρασίνων, ο “πράσινος πληθωρισμός” και η πορεία των συμφωνιών με τρίτα μέρη για το ελεύθερο εμπόριο πχ Mercosur, το reshoring (επιστροφή ενός συνόρων) πολλών βιομηχανιών, η ανάπτυξη εγχώριας παραγωγής ‘πράσινων” τεχνολογιών αλλά και η αυτάρκεια σε κρίσιμες πρώτες ύλες αποτελούν κομβικά σημεία για το επόμενο διάστημα. Και βέβαια όλα αυτά εγγράφονται στο μεγάλο παζάρι που θα ξεκινήσει άμεσα για το νέο κοινοτικό προϋπολογισμό που θα καθορίσει τις νέες κατανομές πόρων από το 2028 και για μια επταετία όπως και για τη νέα ΚΑΠ.
Η ενέργεια
Σε πρώτη γραμμή είναι αναμφισβήτητα η ενεργειακή πολιτική που καθορίζει και μια σειρά από “μετενέργειες” σε κόστη πληθωρισμό ανταγωνιστικότητα, μεταφορές κτλ. Ήδη, ο επικεφαλής της εταιρείας Metlen Ευάγγελος Μυτιληναίος έχει δώσει το στίγμα. Μιλώντας, την περασμένη Τετάρτη στην Γ.Σ., που σφράγισε τη μετονομασία της πρώην Mytilineos άσκησε αυστηρή κριτική για μια ακόμη φορά στην απερχόμενη ηγεσία της Κομισιόν και την «πράσινη» πολιτική της, λέγοντας ότι τα επόμενα χρόνια θα γραφτούν πολλά μαύρα βιβλία για τον τρόπο που χειρίστηκε τα ζητήματα της ενέργειας. Προέβλεψε ότι τα λάθη δεν θα σταματήσουν εδώ και επικέντρωσε τα βέλη του στην Επίτροπο Ενέργειας Κάντρι Σίμσον που όπως είπε δεν ενδιαφέρεται για το εάν το TTF φθάσει στα 120 ευρώ/MWh και το ηλεκτρικό ρεύμα στα 300 ευρώ/MWh, αλλά μόνο για το πως θα καταστραφεί η Ρωσία.
“Έχουμε μια Εσθονή Επίτροπο ενέργειας, που το μόνο που την ενδιαφέρει είναι να καταστρέψει τη Ρωσία. Όλη η βιομηχανία της Γερμανίας βασίζεται σε μια Εσθονή Επίτροπο, που λέει ότι πρέπει να σταματήσουμε τις ρωσικές εισαγωγές” τόνισε λέγοντας με νόημα. “Η Εσθονία είναι σαν την Πάτρα τι να σχολιάσω Που να την αφήσω και που να την πιάσω την Κομισιόν;” δήλωσε με νόημα ο κ. Ευάγγελος Μυτιληναίος που και ως πρόεδρος της Eurometaux έχει ασκήσει δριμύτατη κριτική όπως και ο πρόεδρος του ΣΕΒ Δημήτρης Παπαλεξόπουλος στις επιλογές της Κομισιόν που απέρχεται τώρα τονίζοντας την ανάγκη για ρεαλισμό στις ρυθμιστικές παρεμβάσεις.
Παράλληλα και η πρόεδρος της Ενώσεως Ελλήνων Εφοπλιστών Μελίνα Τραυλού, που εκπροσωπεί την ελληνική ναυτιλία που είναι το 60% της Ευρωπαϊκης ναυτιλίας αλλά και ο βασικός μεταφορέας ενεργειακών πόρων για την ΕΕ, σχολιάστε, σε συνέντευξη τύπου την περασμένη Παρασκευή, τα όσα αναφέρονται στις Βρυξέλλες ως κριτική για το ρόλο της ναυτιλίας στη διαχείριση των περιβαλλοντικών ζητημάτων αλλά και το πώς η πράσινη μετάβαση, εάν δε γίνει με ρεαλιστικό τρόπο, θα επιβαρύνει τον καταναλωτή.
“Η ναυτιλία ανταποκρίνεται πρώτη στους φιλόδοξους περιβαλλοντικούς στόχους. Θέλω να πάρω τα φώτα πάνω από τη ναυτιλία γιατί μας ζητούν να κάνουμε κάτι που δεν εξαρτάται από εμάς. Δεν παράγουμε μηχανές, πλοία και ενέργεια. Είμαστε εκεί και επενδύουμε σε οποιαδήποτε τεχνολογική εξέλιξη, για να μειώνουμε τις καταναλώσεις έτσι ώστε να μειώνονται οι εκπομπές ρύπων. Η ναυτιλία είναι το πιο οικονομικό μέσο μεταφοράς. Είναι προς το συμφέρον της παγκόσμιας ευημερίας να συνεχίσουμε” τόνισε και ανέφερε: “8 στα 10 πράγματα που υπάρχουν σε κάθε σπίτι έχουν μεταφερθεί με πλοίο” τόνισε και συμπλήρωσε ότι “η απανθρακοποίηση έχει κόστος κάπου πρέπει να μετακυλιστεί και στο τέλος θα πάει στον τελικό καταναλωτή.”
Για άλλη μια φορά έθεσε το θέμα της επάρκειας εναλλακτικών καυσίμων αλλά και της ανάγκης οι πόροι από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Ρύπων να κατευθυνθούν σε έρευνα προς όφελος της πράσινης μετάβασης στον κλάδο. Ειδικότερα για να μην αυξηθεί υπέρμετρα το κόστος σύμφωνα με την κα. Τραυλού, τα έσοδα από την ένταξη της ναυτιλίας στο ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας ρύπων θα πρέπει να γυρίσουν στο ναυτιλιακό κλάδο, ως επιδότηση στα καύσιμα ώστε να μειωθεί το χάσμα μεταξύ των νέων ακριβών καυσίμων και των συμβατικών.
“Εάν υπήρχαν σήμερα τα πράσινα καύσιμα θα είχαμε κάνει από προχθές προσπάθειες να τα καταναλώσουμε” υπογράμμισε ο Δημήτρης Φαφαλιός, Γενικός Γραμματέας του Δ.Σ. της ΕΕΕ και πρόεδρος της Intercargo, της Διεθνούς Ένωσης Πλοιοκτητών Πλοίων Μεταφοράς Χύδην Ξηρού φορτίου, “Στα προηγούμενα Ποσειδώνια δεν είχαμε καθαρή άποψη για καύσιμα τώρα έχουμε πιο καθαρή γνώμη” είπε ο κ. Φαφαλιός και εκτίμησε ότι τελευταία έχει αλλάξει επί το θετικότερο και η οπτική με την οποία αντιμετωπίζει την ναυτιλία η ΕΕ και πρότεινε την ένταξη του κλάδου κάτω από μία ενιαία διεύθυνση στην Κομισιόν.
Επίσης, το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΕΕ κ. Γιάννης Λύρας συμπλήρωσε ότι μέσα από διαπραγματεύσεις καταφέραμε ένα μέρος των εσόδων να διατεθεί στο Innovation Fund και τη ναυτιλία ωστόσο το όφελος αναμένεται να είναι πολύ μικρό για την ελληνική ναυτιλία όπως εκτίμησε. Επίσης ανέφερε ότι δεν είναι διαθέσιμος ένας λογαριασμός για το που διοχετεύουν οι κυβερνήσεις τα έσοδα από το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας ρύπων. Ψάξαμε αλλά δεν βρήκαμε τίποτα είπε χαρακτηριστικά ο κ. Λύρας.
Αναφερόμενη, επίσης, η κα Τραυλού σε αρνητικά σχόλια του διεθνούς τύπου που στρέφονται κατά της ναυτιλίας με αφορμή τις γεωπολιτικές κρίσεις ξεκαθάρισε ότι όταν λαμβάνονται μονομερή περιφερειακά μέτρα δυστυχώς επηρεάζουν μονομερώς τις τοπικές βιομηχανίες. Αυτό έχει συμβεί και με την ευρωπαϊκή ναυτιλία στην περίπτωση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας τόνισε η κα. Τραυλού. Πάντως οι Έλληνες εφοπλιστές κακώς στοχοποιούνται καθώς εφαρμόζουν πλήρως τους κανόνες των κυρώσεων όπως πρόσθεσε ο αντιπρόεδρος της ΕΕΕ κ. Μιχάλης Χανδρής.
Κλίμα και τιμές
Δεύτερο κομβικό ζήτημα για την νέα ηγεσία της ΕΕ με αναφορά στην καθημερινότητα, είναι η σύζευξη της πράσινης μετάβασης και η ανάγκη για προστασία του κλίματος με τη διαχείριση των τιμών. Πάντως ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας επανειλημμένα έχει θίξει το θέμα των τιμών ως απότοκο της κλιματικής αλλαγής. Χαρακτηριστικά στο συνέδριο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς "Κλιματική αλλαγή: οι προκλήσεις και οι δράσεις των κεντρικών τραπεζών" αναφερόμενος πρώτα στους τρόπους με τους οποίους επηρεάζει η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τις τιμές έκανε λόγο για δύσκολες μέρες που έρχονται. Όπως ανέφερε, “οι επιπτώσεις στο προϊόν και τον πληθωρισμό αναμένονται και από την πράσινη μετάβαση, τα μέτρα και τις πολιτικές προς καθαρές μηδενικές εκπομπές, τις επιδοτήσεις και τη σχετική φορολόγηση. Για παράδειγμα, μία αυξημένη τιμή άνθρακα μπορεί, ceteris paribus, να ωθήσει τον πληθωρισμό σε υψηλότερα επίπεδα, καθιστώντας απαραίτητη μια πιο περιοριστική κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για τον πληθωρισμό. Αντίστοιχα, είναι αβέβαιη η επίδραση στον πληθωρισμό από τις επενδύσεις σε νέες, πιο πράσινες, τεχνολογίες, αλλά και από την απομείωση της αξίας περιουσιακών στοιχείων (π.χ. κτιρίων χαμηλής ενεργειακής απόδοσης, παρωχημένων υποδομών). Ως αποτέλεσμα, διαφορετικές και αντίρροπες δυνάμεις επενεργούν στο μακροπρόθεσμο επιτόκιο ισορροπίας” ανέφερε ο κ. Στουρνάρας δίνοντας το στίγμα των δυσκολιών που έχει να αντιμετωπίσει ο πλανήτης και η χώρα.”
Πράσινη συμφωνία
Είναι προφανές ότι το μέλλον της “πράσινης συμφωνίας” σε μια Ευρώπη με την ακροδεξιά ενισχυμένη αναμένεται να δοκιμαστεί. Βέβαια ήδη αμφισβητείται από τον πληθωρισμό που έφερε στα πρόθυρα νευρικής κρίσης πολλά νοικοκυριά αλλά και στην “πολιτική αγκαλιά” ακραίων δεξιών απόψεων σε πολλά κράτη - μέλη.
Προφανώς η νέα ηγεσία θα πρέπει να βρει modus operandi για την ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής αλλά και του αυξημένου κόστους παραγωγής, που προέρχεται από τις ανάγκες συμμόρφωσης σε πολύ αυστηρά ρυθμιστικά πλαίσια, που ισχύουν στην ΕΕ και που πριν λίγους μήνες οδήγησαν τους αγρότες όλης της ΕΕ στους δρόμους, αλλά και οι υψηλές απαιτήσεις εισροών για την κάλυψη των αναγκών προσαρμογής στα νέα δεδομένα του κλίματος.
Ήδη ο επιχειρηματίας Σπ. Θεοδωρόπουλος που διεκδικεί την προεδρία του ΣΕΒ έδωσε ένα σχετικό στίγμα προ ημερών σε συνάντηση με τα ΜΜΕ λέγοντας ότι έρχεται νέα τεράστια αναστάτωση στη βιομηχανία τροφίμων από τη νέα ντιρεκτίβα της Κομισιόν, η οποία ορίζει πως (εκτός από τα τέλη CO2 που ανεβάζουν τα κόστη σε πλειάδα επιχειρήσεων) από το 2025 όλες οι πρώτες ύλες που έρχονται στην Ευρώπη ειδικά για τη βιομηχανία τροφίμων θα πρέπει να φέρουν πιστοποιητικά που να βεβαιώνουν ότι προέρχονται από περιοχές του κόσμου στις οποίες εφαρμόζονται πρακτικές βιώσιμης ανάπτυξης (π.χ. δεν επιτρέπεται να έχουν κοπεί δάση για να γίνουν φυτείες καφέ).
Η νέα αυτή οδηγία, καθώς προβλέπει ότι οι πρώτες ύλες που θα απορρίπτονται από την Ευρώπη θα κατευθυνθούν σε άλλες αγορές και θα είναι πιο φτηνές θα φέρει “απόνερα”. “Αν όλες αυτές οι οδηγίες δεν εφαρμόζονται από τους ανταγωνιστές μας, τις ΗΠΑ , την Ινδία, την Κίνα, τότε απλώς ανεβάζουν συνεχώς το κόστος στην Ευρώπη”, παρατήρησε.
Η βιομηχανία
Στην εξίσωση προστίθενται, πλέον, όπως αναφέρει και μελέτη της ΕΥ για τις προκλήσεις της εγχώριας βιομηχανίας, και οι γεωπολιτικές αναταραχές μεγάλης διάρκειας, οι οποίες οδηγούν σε αυξήσεις των ναύλων και περιπλέκουν περαιτέρω την παγκόσμια εμπορική δυναμική. Την ίδια στιγμή, όπως αναφέρεται, η ανάγκη μετάβασης της βιομηχανίας προς τη βιώσιμη ανάπτυξη παραμένει επιτακτική όσο ποτέ, με τις αυξανόμενες ελλείψεις σε κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό να δυσχεραίνουν αυτήν την προσπάθεια.
Το reshoring
Στοίχημα, επίσης, για τη νέα διοίκηση της Κομισιόν είναι το πώς θα ενισχύσει, απέναντι στον αυξανόμενο ανταγωνισμό ΗΠΑ και Κίνας, της αναδυόμενης τάση της επιστροφής βιομηχανικών δραστηριοτήτων εγγύτερα στις εγχώριες αγορές των μεγάλων επιχειρήσεων ή σε γειτονικές χώρες –το λεγόμενο “reshoring”. Παράμετρος για την πολιτική του επαναπατρισμού των παραγωγικών δραστηριοτήτων είναι και η διαχείριση της “πράσινης συμφωνίας” αλλά και η μείωση των εξαρτήσεων από περιορισμένους στρατηγικούς εταίρους. Όπως, μάλιστα, αναφέρει σε πρόσφατη αρθρογραφία του ο Διευθυντής Τομέα ΜΜΕ & Ενημέρωσης του ΣΕΒ Δημήτρης Βέργαδος παραπέμποντας στα όσα έχει πει ο Γενικός Διευθυντής του ΣΕΒ Δρ. Γιώργος Ξηρογιάννης: «Η διαμόρφωση πειστικών απαντήσεων στον διεθνή ανταγωνισμό είναι επιβεβλημένη. Οι πρόσφατες πολιτικές της Ε.Ε. (π.χ. για Στρατηγική αυτονομία, Κρίσιμες πρώτες ύλες, Ενδυνάμωση ευρωπαϊκών αλυσίδων παραγωγής, κ.τ.λ.) αποτελούν μια πρώτη προσπάθεια ρεαλιστικής σύνδεσης της βιομηχανικής ανάπτυξης με τις ευκαιρίες σε αναδυόμενες ψηφιακές ή πράσινες τεχνολογίες. Αλλά παραμένουν αποσπασματικές και χωρίς τον δυναμισμό να αντιμετωπίσουν τον διεθνή επενδυτικό ανταγωνισμό που ήδη οδηγεί σημαντικές βιομηχανικές μονάδες εκτός Ε.Ε».
Κρίσιμες πρώτες ύλες
Βασική διάσταση της νέας πορεία της ΕΕ είναι και η διασφάλιση αυτάρκειας σε πρώτες ύλες, που είναι πλέον αναγνωρισμένη σε ανώτατο επίπεδο μέσα από την πρόσφατη πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τον κανονισμό CRITICAL RAW MATERIALS ACT.. Όπως, πάντως, έχει επισημάνει η συνομοσπονδία Euromines, θα χρειαστεί να γίνουν πάρα πολλά πράγματα ακόμη για να μην βρισκόμαστε σε πλήρη εξάρτηση από συγκεκριμένες τρίτες χώρες, οι οποίες δεν έχουν κρύψει τη διάθεσή τους να αξιοποιήσουν αυτή τη γεωπολιτική ισχύ, Να σημειωθεί ότι όπως πρόσφατα είπε ο Χρήστος Μπαλάσκας (Ελληνικός Χρυσός) από το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, η χώρα μας, με ανεξερεύνητο ορυκτό πλούτο που αποτιμάται στα 72 δισ. ευρώ, μπορεί να γίνει ο πρωταγωνιστής των εξελίξεων στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως. Βάσει της ανάπτυξης τεχνολογιών εξόρυξης και επεξεργασίας, η Ελλάδα έχει δείξει τη δυναμική της στο μεταλλευτικό τομέα εδώ και πολλά χρόνια. Ωστόσο, όπως τονίζεται, μέσα από την αξιοποίηση κρίσιμων πρώτων υλών και στρατηγικών μετάλλων έχει τη δυνατότητα να συμβάλει ακόμα περισσότερο στην οικονομική ανάπτυξη και τη διασφάλιση της ενεργειακής και ψηφιακής μετάβασης, ειδικά σε μια εποχή έντονων γεωπολιτικών προκλήσεων.
Υπενθυμίζεται ότι στο τελευταιο Φόρουμ των Δελφών στο πάνελ «Global Geopolitical Shifts: Impacts and Strategies for Businesses» ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΕΒ κ. Δημήτρης Παπαλεξόπουλος σημείωσε πως “το μεγαλύτερο μέρος της πράσινης τεχνολογίας δεν αναπτύσσεται στην Ευρώπη αλλά αλλού. Στις ΗΠΑ και την Κίνα εφαρμόζονται στιβαρές βιομηχανικές πολιτικές και η Ευρώπη πρέπει να επιλέξει αν θα προσαρμοστεί”. Επίσης, στους βασικούς τομείς που χρήζουν βελτιώσεων, είναι αυτοί της Τεχνητής Νοημοσύνης, αλλά και της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια που όπως είπε ο κ. Παπαλεξόπουλος “είναι σωστή και αναγκαία αλλά και πολύ πιο δαπανηρή από ό,τι αναμενόταν”. Σε αυτούς τους τομείς, η Ευρώπη οφείλει να βοηθήσει την επιχειρηματικότητα να δώσει λύσεις. “Πρέπει να κινηθούμε πολύ πιο γρήγορα. Έχουμε μια χρυσή ευκαιρία να προχωρήσουμε και πρέπει να είμαστε πιο τολμηροί” ανέφερε ο Πρόεδρος του ΣΕΒ.
