Σε καθεστώς πολύ μεγάλης πίεσης υπόκειται ο κλάδος πλαστικών στην Ελλάδα, καθώς βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα λόγω των μεγάλων αυξήσεων στο ενεργειακό κόστος, των ανατιμήσεων των πρώτων υλών (πετροχημικά, δηλαδή παράγωγα πετρελαίου), αλλά και λόγω των διαρκώς πιο διευρυμένων απαγορεύσεων των πλαστικών μιας χρήσης, που οδηγεί σε μεγάλη επιχειρησιακή αναδίπλωση ολόκληρους ομίλους.
Πρόκειται για έναν συνδυασμό αρνητικών καταλυτών που φέρνει μεγάλες προκλήσεις σε έναν κλάδο που είναι από τους πλέον ισχυρούς στην εγχώρια επιχειρηματικότητα, καθώς αποτελεί τον 4ο πιο εξαγωγικό τομέα της ελληνικής οικονομίας, εισφέρει το 1,6% του ΑΕΠ, κάνει ετήσιο τζίρο 3 δισ. ευρώ ενώ απασχολεί το 1,8% του εργατικού δυναμικού.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος (ΣΒΠΕ) Βασίλη Γούναρη, το κόστος ενέργειας αλλά και οι πρώτες ύλες - που ουσιαστικά είναι τα πετροχημικά, δηλαδή παράγωγα πετρελαίου - έχουν πάει τρεις φορές πάνω, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την πίεση στα μεγέθη των εταιρειών. Ευρύτερα, το 80% του κόστους στη βιομηχανία πλαστικών είναι οι πρώτες ύλες (παράγωγα πετρελαίου) και η ενέργεια.
Την ίδια ώρα που λαμβάνουν χώρα όλα τα ανωτέρω, σύμφωνα με τους ανθρώπους του κλάδου «μαίνεται» ο πόλεμος κατά της μεγάλης αυτής βιομηχανίας που αδίκως δέχεται τα… πυρά λόγω της κακής χρήσης των πλαστικών, μετά τη χρησιμοποίησή τους. Ο κλάδος λόγω της περιβαλλοντικής κρίσης διεθνώς, έχει δεχτεί πολεμική, σε βαθμό που, όπως λένε οι επιχειρηματίες, στρεβλώνει τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς και του υγιούς ανταγωνισμού.
Ο ΣΒΠΕ, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το κλείσιμο δεκάδων επιχειρήσεων του κλάδου, ο οποίος αποτελεί έναν πολύ σημαντικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας, αν συνεχιστεί η «τυφλή» και χωρίς αξιοκρατικά – αντικειμενικά στοιχεία πολεμική εναντίον ενός χώρου, τα προϊόντα του οποίο μόνο οφέλη φέρνουν στην ανθρώπινη κοινωνία όταν χρησιμοποιούνται σωστά και όταν καταλήγουν εκεί που πρέπει, όταν τελειώνει η χρησιμότητά τους.
Όχι στη δαιμονοποίηση – Focus στην ανακύκλωση
Η άποψη του κλάδου είναι ότι, πριν την «τυφλή» και άκριτη διαμονοποίηση της χρήσης των πλαστικών, θα έπρεπε να έχει προηγηθεί ολιστική και καλά οργανωμένη προσπάθεια καλλιέργειας κουλτούρας ανακύκλωσης και κυκλικής οικονομίας στην «πηγή», δηλαδή στο εκάστοτε νοικοκυριό, συνδυαστικά με την αναβάθμιση όλης της αλυσίδας συλλογής και ανακύκλωσης.
Οι επιχειρηματίες του κλάδου τονίζουν ότι για ένα υλικό που από το 1950 που μπήκε για τα καλά στις ανθρώπινες κοινωνίες, έχει σώσει εκατομμύρια ζωές μέσω της πιο υγιεινής μεταφοράς και αποθήκευσης τροφίμων και νερού, ενώ κατά τη διάρκεια της πανδημίας έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην παγκόσμια μάχη της ανθρωπότητας, πρέπει να υπάρξει καλύτερη ενημέρωση και κυρίως καλύτερη διαχείριση.
Όπως σημειώνουν τα στελέχη του ΣΒΠΕ, σχεδόν όλος ο ατομικός προστατευτικός εξοπλισμός παράγεται με πρώτη ύλη τα πλαστικά. Οι μάσκες προσώπου, τα γάντια, οι συσκευασίες των αντισηπτικών, ο εξοπλισμός διασωλήνωσης, όλα τα σύγχρονα μηχανήματα στα νοσοκομεία ακόμη και οι σύριγγες μιας χρήσης, όπου τοποθετούνται τα εμβόλια, έχουν παραχθεί από πλαστικά υλικά.
Η λύση λοιπόν στο πρόβλημα της υπερφόρτωσης του περιβάλλοντος με πλαστικά, δεν είναι η πλήρης και άμεση κατάργηση αυτού του υλικού, καθώς κάτι τέτοιο είναι αδύνατον εφόσον είναι τόσο κομβική η συμμετοχή στην παγκόσμια υγεία αλλά και στις ασφαλείς συσκευασίες, αλλά έγκειται στη διαχείριση των πλαστικών μετά τη χρησιμοποίηση.
Σ’ αυτό το σημείο, όπως τονίζει ο κ. Γούναρης, «δυστυχώς, στην Ελλάδα μόνο το 5% των πλαστικών αποβλήτων ανακυκλώνεται, με τη χώρα μας να έχει το χαμηλότερο επίπεδο ανακύκλωσης μαζί με την Κύπρο σε όλη την Ευρώπη. Αυτό, δεν έχει να κάνει με το αν είναι καλό ή χρήσιμο το πλαστικό, αλλά με την αλλαγή κουλτούρας που απαιτείται στην κοινωνία».
Αλλαγές στα υλικά και στα τελικά προϊόντα
Όπως λένε οι βιομηχανίες πλαστικών, σε συνεργασία με το κράτος και όλους τους αρμόδιους φορείς είναι ανοικτές σε όλες τις αλλαγές και έχουν προχωρήσει σε όλες τις περιβαλλοντικές και άλλες προσαρμογές για την βελτίωση των προϊόντων τους, την αφαίρεση επιβλαβών ή δύσκολα ανακυκλώσιμων υλικών και σε οποιεσδήποτε άλλες αλλαγές αποφασίζονται.
Ο ΣΒΠΕ χαιρετίζει επίσης την προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης με τον νέο εθνικό κλιματικό νόμο, που υπερψηφίστηκε πρόσφατα και έχει ως στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 και μηδενικό ισοζύγιο άνθρακα για τη χώρα μας έως το 2050.
Η ελληνική βιομηχανία πλαστικών ήδη ετοιμάζει επενδυτικά προγράμματα προκειμένου να ανταποκριθεί με τον βέλτιστο τρόπο στις προκλήσεις που επιφέρει ο κλιματικός νόμος, ο οποίος μεταξύ πολλών μέτρων που εισάγει, υποχρεώνει τις ελληνικές επιχειρήσεις να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030, κατά τουλάχιστον 30% σε σύγκριση με το έτος 2019. Είναι μια προσπάθεια που έχει ήδη αρχίσει από τα μέλη του Συνδέσμου.
Το πρόβλημα που εύλογα φέρνουν στην επιφάνεια οι επαγγελματίες του κλάδου είναι ότι για τη ρύπανση των θαλασσών και ευρύτερα του περιβάλλοντος με πλαστικά, την ευθύνη δεν την έχει αυτό καθ’ αυτό το υλικό που προορίστηκε για να εξυπηρετήσει ένα συγκεκριμένο σκοπό, αλλά η συμπεριφορά και η αντιμετώπιση του ανθρώπου προς αυτό.
Χίλιες εταιρείες πλαστικών στην Ελλάδα
Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος ιδρύθηκε το 1958 και σήμερα μέλη του είναι βιομηχανίες παραγωγής πλαστικών προϊόντων, κατασκευαστές μηχανών όπως και εισαγωγείς Α’ υλών. Στο Σύνδεσμο συμμετέχουν ως τακτικά μέλη βιομηχανίες παραγωγής πλαστικών προϊόντων όπως φιλμ, σωλήνες, κιβώτια, προϊόντα εξέλασης φύλλου και θερμοδιαμόρφωσης, Masterbatch.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στελέχη του ΣΒΠΕ δραστηριοποιούνται 1.000 επιχειρήσεις του ευρύτερου κλάδου, οι περισσότερες εκ των οποίων είναι οικογενειακές. Τα μέλη του Συνδέσμου είναι 250 βιομηχανίες πλαστικών, που όμως αντιπροσωπεύουν περίπου το 80% της ελληνικής παραγωγής πλαστικών, ενώ ο ετήσιος όγκος παραγωγής είναι της τάξεως των 750.000 τόνων. Μέλη του Συνδέσμου είναι σχεδόν όλες οι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις πλαστικών, μεταξύ των οποίων οι εισηγμένες Πλαστικά Θράκης και Πλαστικά Κρήτης, η Lariplast κ.α.
Μέλος ευρωπαϊκών φορέων ο ΣΒΠΕ
Ο ΣΒΠΕ είναι μέλος της EuPC (European Plastics Converters – Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Μεταποιητών Πλαστικών) και συμμετέχει στην Plastics Europe (Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Πλαστικών Πρώτων Υλών).
Αποτελεί δε τον θεσμικό συνομιλητή της Πολιτείας από την πλευρά της βιομηχανίας, για τα θέματα των πλαστικών. Με εποικοδομητικές προτάσεις επιχειρεί να συνεισφέρει με την τεχνογνωσία του και να συνεργαστεί με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, από τα Υπουργεία και τις μη Κυβερνητικές Οργανώσεις έως το ευρύτερο κοινό, έχοντας τη βαθιά πεποίθηση ότι ο κλάδος αποτελεί μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος.
Ειδικότερα, σε συνεργασία με την EuPC και την PlasticsEurope, συνδιαμορφώνει τις θέσεις της ευρωπαϊκής βιομηχανίας πλαστικών και επιτελεί σημαντικό ρόλο στην αναγνώριση των πλεονεκτημάτων που έχει το υλικό στη βελτίωση της ζωής δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη.
Είναι οικολογικά το χαρτί και το γυαλί;
Παράλληλα, τεράστιο θέμα εγείρεται και αναφορικά με τα θεωρητικά «οιικο-φιλικά» υλικά, όπως το γυαλί και το χαρτί, την ίδια ώρα που οτιδήποτε μη πλαστικό θεωρείται εκ προοιμίου «πράσινο». Το χαρτί για παράδειγμα δεν έχει κάποιο ιδιαίτερα καλό περιβαλλοντικό ιστορικό.
Η παραγωγή χαρτιού απαιτεί πολύ νερό και ενέργεια, και έχει λειτουργικά μειονεκτήματα καθώς σκίζεται εύκολα και δεν είναι αδιάβροχο. Για να αντέχουν περισσότερο τα χάρτινα καλαμάκια συχνά έχουν μια ειδική επίστρωση, όμως έτσι δεν μπορούν μετά να ανακυκλωθούν. Ακόμη και τα προϊόντα από μπαμπού συχνά υπερτιμούνται.
Η Stiftung Warentest, ένας γερμανικός φορέας καταναλωτών, έχει προειδοποιήσει το κοινό σχετικά με τη χρήση ποτηριών από μπαμπού, καθώς αυτά μπορεί να περιέχουν επιβλαβείς ουσίες. Κατ’ ουσία, πρόκειται για πλαστικά ποτήρια που χρησιμοποιούν ίνες μπαμπού για συμπλήρωμα.
Ακόμη και τα γυάλινα μπουκάλια δεν είναι πάντα η καλύτερη λύση, καθώς η παραγωγή τους απαιτεί πολλή ενέργεια. Επιπλέον είναι βαριά, πράγμα που σημαίνει ότι η μεταφορά τους από το ένα μέρος στο άλλο αφήνει μεγάλο αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα. Τα γυάλινα μπουκάλια είναι βιώσιμα μόνο όταν επαναχρησιμοποιούνται πολλές φορές και κατά προτίμηση κατασκευάζονται και χρησιμοποιούνται στην ίδια περίπου περιοχή.
Συχνά, το καλύτερο αντικατάστατο του πλαστικού είναι στην πραγματικότητα… ξανά το πλαστικό, όπως τα αυτά των πολλαπλών χρήσεων από πολυπροπυλένιο, τα οποία μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και να ανακυκλωθούν πολλές φορές. Σύμφωνα με τους ανθρώπους του κλάδου, το πλαστικό μπορεί να ανακυκλωθεί έως εφτά φορές πριν καταστεί εντελώς άχρηστο ως υλικό.
Ιστορία του πλαστικού
Το πλαστικό είναι μια χημική καινοτομία που φτάνει στη δεκαετία του 1950. Εκείνη την εποχή, μια ανακάλυψη στην μελέτη των πολυμερών επέτρεψε τη μαζική παραγωγή πλαστικών σε χαμηλό κόστος. Έκτοτε, περίπου 8,3 δισ. τόνοι πλαστικού έχουν παραχθεί παγκοσμίως. Τα πλεονεκτήματα είναι προφανή: τα πλαστικά κοστίζουν φθηνά στην παραγωγή τους, έχουν μικρότερο βάρος από τα μεταλλικά και τα γυάλινα προϊόντα, συνήθως είναι ανθεκτικά και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ποικιλοτρόπως. Λίγα υλικά είναι καταλληλότερα για ανακύκλωση. Όμως, μόνο το 16% των παγκόσμιων πλαστικών σε ολόκληρο τον κόσμο ανακυκλώνεται…
