Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε χθες επενδυτικό πακέτο ύψους άνω των 290 εκατ. ευρώ για 132 νέα έργα για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE. Αυτή η χρηματοδότηση της ΕΕ θα κινητοποιήσει συνολική επένδυση ύψους 562 εκατ. ευρώ, με έργα σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη. Τα νέα έργα LIFE θα βοηθήσουν την Ευρώπη να γίνει μια κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050, θέτουν τη βιοποικιλότητα της Ευρώπης σε πορεία αποκατάστασης έως το 2030, και συμβάλλουν στην πράσινη ανάκαμψη της ΕΕ ύστερα από την πανδημία του κορονοϊού. Πρόκειται για την πρώτη δέσμη επιλεγέντων έργων στο πλαίσιο της νέας περιόδου προγραμματισμού 2021–2027, κατά την οποία η χρηματοδότηση θα αυξηθεί κατά σχεδόν 60 %.
Ο κ. Φρανς Τίμερμανς, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος αρμόδιος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, δήλωσε σχετικά: «Η κλιματική κρίση και η κρίση της βιοποικιλότητας είναι πραγματικά υπαρξιακές κρίσεις και δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Η διάσκεψη COP26 στη Γλασκόβη αναγνώρισε την ανάγκη να επιταχύνουμε τη δράση μας εντός αυτής της δεκαετίας. Με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η Ευρωπαϊκή Ένωση εργάζεται για τη μείωση των εκπομπών, την αποκατάσταση της φύσης και τη διασφάλιση της βιώσιμης χρήσης των πόρων. Μπορούμε να επιτύχουμε μόνο αν συνεργαστούμε όλοι μαζί, σε όλους τους τομείς. Τα έργα LIFE αποτελούν τέλειο παράδειγμα: συγκεντρώνουν τους πολίτες, τους δημόσιους φορείς, τη βιομηχανία και τις ΜΚΟ για να εργαστούν μαζί για το κλίμα και το περιβάλλον.»
Ο κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσους, Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, πρόσθεσε: «Οι αλληλένδετες κρίσεις της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας βιοποικιλότητας και της ρύπανσης είναι οι καθοριστικές προκλήσεις της εποχής μας Για να τις αντιμετωπίσουμε, χρειαζόμαστε έναν βαθύ μετασχηματισμό των κοινωνιών και των οικονομιών μας, ώστε να επιτύχουμε ένα μέλλον με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα και να μάθουμε να ζούμε εντός των ορίων του πλανήτη μας. Τα έργα LIFE δείχνουν πώς μπορεί να γίνει αυτό. Έχουν έντονο αντίκτυπο επί τόπου, καταδεικνύοντας την προστιθέμενη αξία της ευρωπαϊκής συνεργασίας.»
Σύντομες περιλήψεις των έργων που αφορούν την Ελλάδα και που προέκυψαν από την πρόσκληση υποβολής προτάσεων του προγράμματος LIFE 2020 για το 2020
Περιβάλλον και αποδοτικότητα των πόρων
Μέθοδοι για τον έλεγχο της λυμάντριας πολυφάγου των οπωροφόρων χωρίς χρήση χημικών ουσιών (LIFE eGYMER)
Η λυμάντρια πολυφάγος των οπωροφόρων είναι ένας από τους πιο επιβλαβείς οργανισμούς για τα δάση στην Ευρώπη. Για τον έλεγχό της χρησιμοποιήθηκαν διάφορα εντομοκτόνα, τα οποία όμως μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη βιοποικιλότητα και είναι ακατάλληλα για αστικές περιοχές και περιοχές αναψυχής. Η ομάδα έργου eGymer του προγράμματος LIFE θα επιδείξει μεθόδους ελέγχου των επιβλαβών οργανισμών χωρίς χρήση χημικών ουσιών. Υπό τον συντονισμό του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στην Ελλάδα, η ομάδα θα αναπτύξει και θα εφαρμόσει έξυπνες παγίδες, μαζική παγίδευση ενηλίκων και προνυμφών, διατάραξη του ζευγαρώματος με φερομόνες (που δρουν σαν ορμόνες) και άλλες τεχνικές. Σε αντίθεση με τα συμβατικά παρασιτοκτόνα, ένας συνδυασμός αυτών των μεθόδων μπορεί να ελέγξει αποτελεσματικά περισσότερα από ένα στάδια ζωής της λυμάντριας. Η ομάδα έργου θα χρησιμοποιήσει εργαλεία ΤΠΕ για τη συνεχή εξ αποστάσεως παρακολούθηση των επιπέδων μόλυνσης και την παροχή έγκαιρων προειδοποιήσεων για εστίες λυμάντριας πολυφάγου των οπωροφόρων. Θα επιδείξει τις διάφορες μεθόδους σε οκτώ διαφορετικές τοποθεσίες σε 3200 στρέμματα προστατευόμενων δασικών περιοχών και χώρων αναψυχής. Η έκταση αυτή αντιστοιχεί σε περίπου 600 ποδοσφαιρικά γήπεδα.
Περιβαλλοντική διακυβέρνηση και πληροφόρηση
Ένα πρώτο εθνικό σύστημα πληροφοριών σχετικά με τη βιοποικιλότητα για την Ελλάδα (LIFE EL-BIOS)
Υπάρχουν πολλά δεδομένα για τη βιοποικιλότητα στην Ελλάδα, αλλά τα δεδομένα αυτά συλλέγονται ως επί το πλείστον από διάφορους φορείς και μπορεί να είναι άγνωστα ή απρόσιτα για τους ανθρώπους που τα χρειάζονται. Η απουσία ισχυρής εθνικής τράπεζας δεδομένων για τη βιοποικιλότητα αποδυναμώνει τον αντίκτυπο αυτής της γνώσης και μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερήσεις όταν απαιτούνται διαχειριστικές αποφάσεις και χρηματοδότηση. Μέσω του έργου αυτού, το Πράσινο Ταμείο της Ελλάδας θα σχεδιάσει και θα αναπτύξει ένα κεντρικό σύστημα πληροφοριών για τη βιοποικιλότητα, το «EL BIOS», το οποίο θα διαχειρίζεται ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής. Αυτό θα είναι το πρώτο εθνικό σύστημα πληροφοριών για τη βιοποικιλότητα στην Ελλάδα. Θα ενοποιήσει τα υφιστάμενα σύνολα δεδομένων και θα συγκεντρώσει επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τα καθεστώτα και τις τάσεις, τις απειλές και τις πιέσεις, τις καινοτόμες τεχνικές και άλλα. Το Πράσινο Ταμείο θα εισαγάγει επίσης διάφορες τεχνικές για την παρακολούθηση των οικοτόπων και των οικοσυστημάτων στην Ελλάδα, όπως γεωσκόπηση, τηλεπισκόπηση και ασύρματους αισθητήρες. Αυτό θα συμβάλει στην ανάπτυξη ή την προσαρμογή μελλοντικών πρωτοκόλλων για την παρακολούθηση της εθνικής βιοποικιλότητας. Ως εκ τούτου, θα βελτιωθεί η ικανότητα της Ελλάδας να διατηρεί αποτελεσματικά τη βιοποικιλότητα, γεγονός που θα οδηγήσει στην ενίσχυση της προστασίας της φύσης.
Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή
Προστασία των οπωροφόρων καλλιεργειών από ζημίες λόγω παγετού (LIFE FROSTDEFEND)
Οι καλλιέργειες αναμένεται να καταστούν πιο ευάλωτες λόγω της συχνότερης εμφάνισης και της έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, ο παγετός ευθύνεται για σημαντικές απώλειες στις καλλιέργειες οπωροφόρων. Η ομάδα του έργου LIFE FROSTDEFEND, με επικεφαλής το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», θα αναπτύξει ένα σύστημα διαδικτύου των πραγμάτων για την παρακολούθηση ενός ευρέος φάσματος δεικτών που προβλέπουν ζημιογόνα φαινόμενα παγετού. Θα προσδιοριστούν βασικοί δείκτες των φαινομένων παγετού που δεν χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν για προβλέψεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προβλέπουν την παρουσία παγοπυρηνωτικών βακτηρίων (κρυστάλλων πάγου) στα φυτά. Οι δείκτες αυτοί θα ενσωματωθούν στη συνέχεια σε ένα εύχρηστο εργαλείο πρόβλεψης και προειδοποίησης. Το εργαλείο θα επιτρέπει την παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο με τη χρήση οικονομικά αποδοτικών αισθητήρων. Θα παρέχει στους γεωργούς αξιόπιστες προειδοποιήσεις για την εκδήλωση παγετού και κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με χαμηλού κόστους και βιώσιμες δράσεις για τη μείωση των ζημιών σε ευπαθείς καλλιέργειες.
Ενίσχυση της ανθεκτικότητας του τομέα της υγείας στην κλιματική αλλαγή (RESYSTAL)
Ο ευρωπαϊκός τομέας της υγείας αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις από την κλιματική αλλαγή. Ένα παράδειγμα είναι τα νοσοκομεία που καθίστανται όλο και πιο ευάλωτα στις πλημμύρες, τους θυελλώδεις ανέμους και την ξηρασία. Ωστόσο, υπάρχει έλλειψη μέτρων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή στον τομέα της υγείας. Το έργο LIFE RESYSTAL έχει ως στόχο να αλλάξει την κατάσταση αυτή, ενισχύοντας τις ικανότητες προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και την ανθεκτικότητα των υποδομών υγείας της Ευρώπης. Η ομάδα έργου, η οποία συντονίζεται από το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», θα δημιουργήσει ένα ευρωπαϊκό δίκτυο για την προσαρμογή του ευρωπαϊκού τομέα υγείας στην κλιματική αλλαγή. Θα παρέχει επίσης επιστημονική υποστήριξη για την εφαρμογή των μέτρων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Στη συνέχεια η ομάδα θα επιδείξει τις δυνατότητες προσαρμογής των υποδομών του τομέα της υγείας υπό διάφορες καιρικές συνθήκες και θα προωθήσει την ευρεία χρήση τους.
Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής
Αποθήκευση πλεονάζουσας ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (LIFE CO2toCH4)
Επί του παρόντος η πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια από ηλιακούς ή αιολικούς σταθμούς σε περιόδους αιχμής χάνεται εάν δεν καταναλωθεί. Το έργο LIFE CO2toCH4 θα επιδείξει μια διαδικασία αποθήκευσης αυτής της ενέργειας, καθώς και δέσμευσης και χρήσης του CO2. Η ομάδα θα κατασκευάσει μια έξυπνη κινητή μονάδα υβριδικής αποθήκευσης ενέργειας, η οποία θα μπορεί να εγκατασταθεί σε απομακρυσμένα ενεργειακά συστήματα, όπως σε νησιά που δεν είναι συνδεδεμένα με κεντρικό δίκτυο ενέργειας. Η διεργασία αποθήκευσης χρησιμοποιεί ανανεώσιμη ενέργεια για την ηλεκτρόλυση του νερού, με το υδρογόνο που παράγεται κατά τη διεργασία να μετατρέπεται βιολογικά σε μεθάνιο ως μη ορυκτό βιοκαύσιμο.
Μείωση των επιπτώσεων του ζωικού κεφαλαίου στον πλανήτη μας (MiCliFeed)
Η κτηνοτροφία προκαλεί σημαντικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Οι εκπομπές αυτές περιλαμβάνουν μεθάνιο από την εντερική ζύμωση, καθώς και μεθάνιο και υποξείδιο του αζώτου από την κοπριά. Η ομάδα του έργου MiCliFeed θα καταδείξει την επιστημονική, περιβαλλοντική και οικονομική σκοπιμότητα της χρήσης αγροβιομηχανικών ροών αποβλήτων για την παρασκευή συσσωματωμάτων ζωοτροφών. Στόχος της ομάδας είναι ο μετριασμός των επιπτώσεων της κτηνοτροφίας στο κλίμα και η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματός της. Επιθυμεί επίσης να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα με την οποία τα ζώα μετατρέπουν την πρόσληψη τροφής σε σωματικό βάρος ―διαδικασία γνωστή και ως αξιοποίηση της ζωοτροφής. Αποσκοπεί επίσης στην αύξηση της παραγωγικότητας των ζώων με την προστασία της υγείας των εντέρων. Η ομάδα του έργου, η οποία συντονίζεται από το Ινστιτούτο Κτηνιατρικής Έρευνας — Ελληνικός Αγροτικός Οργανισμός «ΔΗΜΗΤΡΑ», θα υιοθετήσει μια προσέγγιση κυκλικής οικονομίας, χρησιμοποιώντας αγροβιομηχανικά απόβλητα και υποπροϊόντα τοπικής παραγωγής που περιέχουν βιοδραστικές ενώσεις επωφελείς για την υγεία των εντέρων. Τα εν λόγω απόβλητα και υποπροϊόντα από τη μεταποίηση της ελιάς, την επεξεργασία καρπών με κέλυφος, τα οινοποιεία, το χαρούπι, τα εσπεριδοειδή και τις ντομάτες θα δοκιμαστούν σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις στην Ελλάδα, την Ιταλία και τη Γαλλία.
