Σε διαδικασία φυσικής αναγέννησης βρίσκεται το περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου στη Θεσσαλονίκη, 25 χρόνια μετά την καταστροφική φωτιά του 1997, που έχει αποτυπωθεί ανεξίτηλα στη μνήμη των κατοίκων της πόλης. Το δάσος φαίνεται ότι έχει ήδη αναγεννηθεί κυριολεκτικά από τις στάχτες του, ενώ με τη βοήθεια της φύσης και μετά τις εκτεταμένες νεκρώσεις δέντρων λόγω του φλοιοφάγου εντόμου, υπάρχουν πια οι συνθήκες για να δημιουργηθεί ένα μεικτό δάσος σε λίγα χρόνια από τώρα.
Η δασάρχης Θεσσαλονίκης Τατιάνα Καλαϊτζή εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι από την παλιά συστάδα του τεχνητού δάσους πεύκης προέκυψαν μεγάλες εκτάσεις με φυσική αναγέννησή της και αναφέρει ότι «ακόμη και στα μεγάλα διάκενα, από όπου απομακρύνθηκε η πεύκη που υλοτομήθηκε λόγω της προσβολής της από το φλοιοφάγο έντομο, υπάρχει πολύ μεγάλος υποόροφος με πλατύφυλλα από κουτσουπιές, φράξους, δρύες και πουρνάρια που αυτή τη στιγμή βρήκαν χώρο, φως και αναπτύσσονται και προχωράνε». Η ίδια, μάλιστα, εκτιμά ότι «έχουμε ήδη ένα εξαιρετικά μεικτό δάσος, στην αρχή του βέβαια, αλλά αν δεν ανακοπεί η εξέλιξη της βλάστησης και της ροής του δάσους από μια πυρκαγιά, τα επόμενα 8 με 10 χρόνια θα δούμε ένα πολύ ωραίο μεικτό δάσος».
Η πεύκη έχει δαιμονοποιηθεί
Σύμφωνα με την κ. Καλαϊτζή, η πεύκη έχει δαιμονοποιηθεί καθώς είναι, προφανώς, πιο εύφλεκτη σαν είδος στην πυρκαγιά. Ωστόσο, διευκρινίζει ότι το συγκεκριμένο είδος εγκαθίσταται σε δύσκολα περιβάλλοντα, εκεί όπου δεν φύεται κάτι άλλο, σε άνυδρες, ξερές και βραχώδεις περιοχές και έτσι μπορεί να δημιουργηθεί ένα δασογενές περιβάλλον, στο οποίο θα αναπτυχθεί αργότερα η κατάλληλη βλάστηση. Αυτό συνέβη και στο περιαστικό δάσος της Θεσσαλονίκης, που αναγεννήθηκε από την πυρκαγιά του 1997.
Από την άλλη πλευρά επισημαίνει ότι «τον Απρίλιο του 2019 παρατηρήθηκαν εκτεταμένες νεκρώσεις της πεύκης στο περιαστικό δάσος στο πλαίσιο μιας έξαρσης, μιας μεγάλης επιδημίας που αντιμετωπίστηκε έγκαιρα. Τότε όλοι φοβηθήκαμε ότι θα απομακρυνθεί πολλή ξυλεία, αλλά δεν ήταν κάτι που δεν έπρεπε να γίνει», σχολιάζει και προσθέτει: «ήρθε η φύση από μόνη της, προέκυψε αυτή η επιδημία, έφυγε αρκετό λύμα -είναι η αλήθεια - αλλά όχι ότι δεν αντικαταστάθηκε. Αυτή τη στιγμή, αν κάνετε μια βόλτα μέσα στο περιαστικό θα δείτε μεγάλες εκτάσεις με φυσική αναγέννηση της πεύκης».
Σε φάση δημοπράτησης το έργο εμπλουτισμού του δάσους
Η δασάρχης Θεσσαλονίκης γνωστοποιεί ότι το έργο του εμπλουτισμού του δάσους, που θα γίνει από τη Διεύθυνση Αναδασώσεων, βρίσκεται σε φάση δημοπράτησης, ενώ έχει εγκριθεί η μελέτη και έχουν βρεθεί πιστώσεις. Εκτιμά, ωστόσο, ότι δεν θα χρειαστούν όλα όσα έχουν προβλεφθεί καθώς η φυσική αναγέννηση εξελίσσεται πολύ ικανοποιητικά.
Τον ερχόμενο Οκτώβριο, επίσης, θα ξεκινήσουν και πάλι οι απομακρύνσεις των προσβεβλημένων από το φλοιοφάγο δέντρων, αφού ολοκληρωθεί η αντιπυρική περίοδος, επειδή υπάρχουν ακόμη κάποια σημεία στα οποία τα δέντρα έχουν προσβληθεί.
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα ζώνη πυρασφάλειας μεταξύ δάσους και οικισμών
Στο μεταξύ, για πρώτη φορά στην Ελλάδα υλοποιείται έργο δημιουργίας ζώνης πυρασφάλειας, πλάτους εξήντα μέτρων, στα σημεία όπου το δάσος του Σέιχ Σου γειτνιάζει με το πολεοδομικό συγκρότημα, δηλαδή βρίσκεται κοντά σε σπίτια, σχολεία και επιχειρήσεις. «Αυτό γίνεται για πρώτη φορά», σχολιάζει η κ. Καλαϊτζή και επισημαίνει ότι είναι η μοναδική μελέτη που έχει εγκριθεί σε όλη την Ελλάδα, με ειδική μεθοδολογία που αναπτύχθηκε για τη συγκεκριμένη περιοχή του περιαστικού δάσους της Θεσσαλονίκης, με τη συμφωνία της επιστημονικής κοινότητας.
«Η μελέτη προέκυψε από ανάγκη, μετά τη φωτιά στο Μάτι. Μπήκαμε σε μια διαδικασία να σκεφτόμαστε ότι -καλώς ή κακώς- η πόλη επεκτάθηκε προς το δάσος, το δάσος δεν έφυγε από τα όριά του, ενώ λόγω και της κλιματικής αλλαγής προέκυψαν κάποιες ιδιαίτερες συνθήκες εκεί που γειτνιάζει το δάσος με τον οικιστικό ιστό. Έτσι, στα δέκα πρώτα μέτρα γίνονται αποψιλωτικά έργα και στα επόμενα 50 μέτρα απομακρύνεται ο υποόροφος και γίνεται κλάδευση στο ένα τρίτο. Δημιουργούμε, δηλαδή, μια άτυπη αντιπυρική ζώνη περιμετρικά του πολεοδομικού. Είναι ένα μέτρο πιο πολύ και ουσίας αλλά και καθησυχασμού του κόσμου», προσθέτει και σημειώνει ότι γίνονται προσπάθειες να ξεπεραστούν οι όποιες δυσκολίες παρουσιάζονται λόγω ιδιοκτησιών, απουσίας παρόμοιων έργων στο παρελθόν, υποστελέχωσης και ελλείψεων σε εξοπλισμό.
Τα έργα, που αναμένεται να ολοκληρωθούν στα τέλη Ιουλίου, γίνονται σε όλη την περιοχή γύρω από το Σέιχ Σου, στα όρια του πολεοδομικού συγκροτήματος, από το μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Πανόραμα ως και την Νεάπολη, συν την περιοχή του Ελαιορέματος.
Συνεχίζονται τα έργα αντιπυρικής προστασίας
Παράλληλα, συνεχίζονται τα έργα αντιπυρικής προστασίας, συνολικού προϋπολογισμού 1,51 εκατ. Ευρώ, που αποτελούν μέρος του εθνικού προγράμματος Anti-nero και χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Συγκεκριμένα πρόκειται για εργασίες συντήρησης για την αποκατάσταση της βατότητας όλων των δασικών δρόμων και των αντιπυρικών λωρίδων σε όλη την περιοχή ευθύνης. «Είναι κάτι που γίνεται μετά από πάρα πολύ καιρό. Οι πιστώσεις μέχρι τώρα ήταν της τάξης των 25 με 30 χιλιάδων ευρώ ετησίως, οπότε κάναμε ένα πολύ μικρό τμήμα του οδικού δικτύου. Φέτος είμαστε χαρούμενοι που θα καλύψουμε όλη τη συντήρηση όλου του δασικού οδικού δικτύου», αναφέρει η δασάρχης Θεσσαλονίκης.
Μικρά τεχνικά έργα θα γίνουν και σε επιλεγμένα σημεία, όπως επίσης και εργασίες ασφαλούς διαχείρισης των υπολειμμάτων υλοτομίας στις τεχνητές αναδασώσεις πεύκης, που έγιναν λόγω της προσβολής από το φλοιοφάγο έντομο, όχι μόνο στο περιαστικό δάσος αλλά και στο Φίλυρο, τη Λητή, το Μελισσοχώρι και τη δυτική Θεσσαλονίκη.
