του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Ενάμισι χρόνο μετά την εξαγγελία του υφυπ. Περιβάλλοντος Γιώργου Αμυρά για τα «απάτητα βουνά» και ενώ πλέον η λίστα αριθμεί πλέον 10 μεγάλους ορεινούς όγκους της χώρας, κανείς δεν έχει καταλάβει ακριβώς το σκεπτικό και τις πραγματικές της στοχεύσεις.
Ο επιχειρηματικός κόσμος ζει με την αγωνία ποια θα είναι η επόμενη περιοχή που θα απαγορευτεί η επενδυτική δραστηριότητα, ακόμη και αν έχουν δαπανηθεί κεφάλαια σε μελέτες και άδειες, όσο για τους υποστηρικτές του μέτρου διερωτώνται πόσο… απάτητα είναι πράγματι τα «απάτητα βουνά».
Στην πράξη η κυβέρνηση επιχείρησε μέσω μιας αμφιλεγόμενης ρύθμισης να ικανοποιήσει, χωρίς επιτυχία, ένα διπλό ακροατήριο: Και τις τοπικές κοινωνίες που αντιδρούν στις ανεμογεννήτριες, αλλά και εκείνον του επιχειρείν, κλείνοντας του το μάτι ότι υπάρχουν και εξαιρέσεις. Το παράδειγμα του όρους Μαίναλου, όπου όταν δημοσιοποιήθηκαν οι τελικοί χάρτες προέκυψε ότι εξαιρείται όλη η περιοχή με τις άδειες που έχει πάρει η EDF, προκαλώντας πληθώρα αντιδράσεων, είναι το πλέον χαρακτηριστικό αυτής της αμφισημίας.
Ενάμισι χρόνο μετά τις αρχικές εξαγγελίες Αμυρά, η πρωτοβουλία που στόχο έχει τη προστασία της βιοποικιλότητας χαρακτηρίζεται ως αποσπασματική και προβληματική από όλες τις πλευρές, αφού διέπεται από προχειρότητα.
Στην πράξη 10 βουνά, τα Λευκά Όρη και το Όρος Δείκτη στην Κρήτη, ο Σμόλικας, η Τύρφη, ο Ταΰγετος, το όρος Χατζή, τα Άγραφα και το Μαίναλο, έχουν αποκλειστεί με το «καλημέρα» από κάθε πράσινη επενδυτική δραστηριότητα, ακόμη και αν αυτή είναι φιλοπεριβαλλοντική.
Σε αρκετά βουνά και σημεία, πράγματι, δεν είναι δυνατό να αναπτυχθεί ένα αιολικό πάρκο με 50 ανεμογεννήτριες. Αλλά πιθανόν να μπορεί να γίνει με 10. Ή να μπορεί να αναπτυχθεί ένα φωτοβολταϊκό. Ή να μπορεί να αναπτυχθεί ένα έργο ΑΠΕ με άλλους περιβαλλοντικούς όρους. Εντούτοις η ρύθμιση απαγορεύει εκ των προτέρων την υποβολή αίτησης και μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Δεν επιτρέπει ούτε καν να αξιολογηθεί αν μια επένδυση μπορεί να γίνει ή όχι και με ποιους όρους, ρίχνοντας νερό στο μύλο των αντιδράσεων από τις οργανωμένες μειοψηφίες και κάποιους δήθεν «οικολογίζοντες» οι οποίοι ενοχλούνται από την θέα της ανεμογεννήτριας στο απέναντι βουνό, όχι όμως από τα φουγάρα της ΔΕΗ.
«Απάτητα Βουνά» VS Natura
Στην ουσία, ο θεσμός, έχει προκαλέσει περισσότερο σύγχυση παρά δείχνει να συμβάλει στην πραγματική προστασία της βιοποικιλότητας, καθώς είναι αμφίβολο πόσο πραγματικά θωρακίζει αυτό για το οποίο έχει δεσμευτεί η κυβέρνηση. Διότι για να έχει ισχύ η υπουργική απόφαση, μέσω της οποίας ορίζεται ένα βουνό ως «απάτητο», θα πρέπει εντός διετίας να ακολουθήσει σχετικό Προεδρικό Διάταγμα και αυτό να εγκριθεί από το ΣτΕ. Δίχως ΠΔ ο θεσμός για τα «απάτητα βουνά» βρίσκεται στον αέρα.
Ένα είναι εδώ το βασικό ερώτημα, όπως λένε άνθρωποι από το χώρο των αιολικών: Είναι δυνατόν το ελληνικό κράτος να εκδώσει εντός μια διετίας 10 Προεδρικά Διατάγματα, όσα και τα βουνά που έχουν μέχρι σήμερα ενταχθεί στο θεσμό, όταν δεν έχει καταφέρει, εδώ και μια 20ετία, να κάνει το ίδιο εδώ με τις περιοχές Natura;
Κυρίως όμως, εκτός του γεγονότος του χαρακτηρισμού της εξαγγελίας ως επιφανειακής, πρόχειρης και δίχως προετοιμασία, άνθρωποι του χώρου των αιολικών θέτουν το διαχρονικό ζήτημα της (α)συνέχειας του ελληνικού κράτους.
Το 2018, το ΥΠΕΝ είχε χρηματοδοτήσει ερευνητικό έργο με βασικό αντικείμενο τις περιοχές χωρίς δρόμους και την ανάγκη προστασίας τους από τον κατακερματισμό. Η εν λόγω έρευνα κατέληξε στα παραδοτέα: ενός καταλόγου περιοχών προς ένταξη (δύο προτεραιοτήτων) και ενός επιστημονικού έργου με κριτήρια κατάταξης και προστασίας περιοχών χωρίς δρόμων.
Σκοπός ήταν η αποφυγή αναντίστρεπτων συνεπειών στα προς προστασία οικοσυστήματα και η διασφάλισή τους, μέχρι την ολοκλήρωση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (Ε.Π.Μ.) και τη θεσμοθέτησή τους μέσω Προεδρικών Διαταγμάτων (Π.Δ.). Τα «Απάτητα Βουνά» όμως, ενώ στηρίζονται σε αυτό το έργο, δεν ακολουθούν τα παραδοτέα του.
Αντίθετα βασίζονται επιστημονικά σε σχετική έρευνα του Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και της καθηγήτριας Βασιλικής Κατή.
