Επενδύσεις που θα αγγίξουν τα 300 δισ. δολάρια ετησίως έως το 2050 θα απαιτηθούν για την απανθρακοποίηση της ναυτιλίας παγκοσμίως σύμφωνα με τον τραπεζικό όμιλο UBS, ενόψει της ένταξης των θαλάσσιων μεταφορών στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της ΕΕ.
Το 2024 θα αποτελέσει έτος ορόσημο για τη ναυτιλία καθώς από τον επόμενο Ιανουάριο ξεκινά σταδιακά η ένταξή της στο ΣΕΔΕ, με στόχο τη δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προέρχεται από τις θαλάσσιες μεταφορές.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ναυτιλία ευθύνεται για το 2,9% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ενώ στην Ευρώπη αντιπροσωπεύει το 3% με 4% του συνόλου των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Η ένταξη στο ΣΕΔΕ σε συνδυασμό με την πρόσφατη αναθεώρηση της στρατηγικής του Παγκόσμιου Οργανισμού Ναυτιλίας (IMO) για μηδενικές εκπομπές από πλοία έως το 2050, αναπόφευκτα επιταχύνει τον ριζικό μετασχηματισμό του κλάδου και τη μετάβασή του σε ένα νέο μοντέλο.
Για την ενεργειακή μετάβαση της ναυτιλίας σε ένα νέο καθεστώς χαμηλών – αρχικά – και στη συνέχεια μηδενικών εκπομπών, απαιτείται η συνεργασία παραγωγών ενέργειας, οι οποίοι θα πρέπει να επιταχύνουν την παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων, κυβερνήσεων, ναυτιλιακών εταιρειών και οργανισμών όπως η ΕΕ και ο IMO.
Σύμφωνα με τον τραπεζικό όμιλο UBS, το κόστος για την απανθρακοποίηση της ναυτιλίας θα ανέλθει μεταξύ 257 και 317 δισ. δολάρια ετησίως έως το 2050. Μόνο για την ανάπτυξη υποδομών παραγωγής εναλλακτικών ναυτιλιακών καυσίμων και τον εξοπλισμό των πλοίων θα χρειαστούν ετήσιες επενδύσεις που θα κυμαίνονται από 70 έως 95 δισ. δολάρια την περίοδο 2030 – 2050.
Μεταξύ 196 και 261 δισ. ευρώ δολάρια κάθε χρόνο θα κυμανθεί το κόστος προμήθειας εναλλακτικών καυσίμων από ναυτιλιακές επιχειρήσεις και ναυλωτές, ενώ από 17 έως και 70 δισ. δολάρια το ετήσιο κόστος για την καταβολή φόρων άνθρακα.
Παρά το αστρονομικό κόστος για την ενεργειακή μετάβαση της ναυτιλίας, οι έρευνες της UBS καταδεικνύουν ότι η επιβάρυνση των καταναλωτών θα είναι λελογισμένη. Σε ένα σενάριο πλήρους απανθρακοποίησης με τη χρήση μεθανόλης που δεν έχει ανθρακικό αποτύπωμα, η αύξηση για ένα ζευγάρι παπουτσιών με τιμή 100 ευρώ θα ανέλθει σε μόλις 0,0806 ευρώ, για μία μπανάνα σε 0,0084 ευρώ, για μία τηλεόραση σε 1 ευρώ και για ένα ψυγείο σε λίγο πάνω από 8 ευρώ.
Βέβαια για να υλοποιηθεί το σενάριο αυτό, θα πρέπει να γίνουν πρώτα αρκετά βήματα. Μεταξύ αυτών είναι η μείωση του κόστους παραγωγής εναλλακτικών καυσίμων, η επένδυση μεγάλου μέρους των εσόδων από το δικαιώματα εκπομπών για την ενεργειακή μετάβαση, να επωμισθούν μέρος του επιπλέον κόστους οι ναυτιλιακές εταιρείες και οι ναυλωτές και να λάβουν οι εταιρείες μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας.
Από το επόμενο έτος εντάσσονται στο ΣΕΔΕ μεγάλα πλοία με ολική χωρητικότητα πάνω από 5.000 gross tonnage, ενώ για την ομαλή μετάβαση της ναυτιλίας στα νέα δεδομένα θα εφαρμοστεί τριετής περίοδο προσαρμογής. Το 2025 οι ναυτιλιακές εταιρείες θα μπορούν να αγοράζουν δικαιώματα εμπορίας ρύπων για το 40% των εκπομπών του προηγούμενου έτους, το 2026 το ποσοστό θα ανέλθει σε 75% για τις εκπομπές του 2025 και από το 2027 σε 100% για τις εκπομπές του 2026.
Το νέο σύστημα θα εφαρμοστεί για όλα τα πλοία με ολική χωρητικότητα πάνω από 5.000 gross tonnage ανεξαρτήτως σημαίας που καταπλέουν σε λιμάνια εντός ΕΕ και θα καλύπτει:
- Το 50% των εκπομπών για ταξίδια τα οποία ξεκινούν ή ολοκληρώνονται στην ΕΕ, αφήνοντας την τρίτη χώρα να αποφασίσει τι μέτρα θα λάβει για το υπόλοιπο 50%.
- Το 100% των εκπομπών για ταξίδια μεταξύ δύο λιμένων εντός ΕΕ.
Από το 2027 θα ενταχθεί στο ΣΕΔΕ και η ακτοπλοΐα, ωστόσο η επόμενη τριετία θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιμη για την απανθρακοποίηση της ναυτιλίας δεδομένου ότι το 80% των εκπομπών CO2 από τις θαλάσσιες μεταφορές προέρχεται από την ποντοπόρο ναυτιλία.
Εκτός από την ΕΕ, φιλόδοξους στόχους για τον δραστικό περιορισμό των εκπομπών έχει θέσει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Ναυτιλίας (IMO). Τον περασμένο Ιούλιο ο ΙΜΟ αναθεώρησε τη στρατηγική του για η μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η οποία προβλέπει μηδενικές εκπομπές έως ή κοντά στο 2050. Πρόκειται για σημαντική αλλαγή, δεδομένου ότι ο αρχικός στόχος ήταν μείωση των εκπομπών κατά 50% το έως το 2050 σε σχέση με τα επίπεδα του 2008.
Σύμφωνα με τους ενδιάμεσους στόχους που τέθηκαν με ορίζοντα το 2050, οι εκπομπές από τα πλοία πρέπει να μειωθούν κατά τουλάχιστον 20% με 30% έως το 2030, κατά 70% με 80% έως το 2040, ενώ έως το τέλος της δεκαετίας θα πρέπει το 5% με 10% του παγκόσμιου στόλου να χρησιμοποιεί εναλλακτικά καύσιμα.
