Ψηλά στην ατζέντα των ελληνικών κομμάτων που πρόκειται να διεκδικήσουν την ψήφο των πολιτών στις ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024, βρίσκεται η διατήρηση της φύσης και της κλιματικής σταθερότητας, με αποκλίσεις να καταγράφονται ωστόσο, στο πόσο γρήγορα πρέπει να επιτευχθεί η μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα και να εφαρμοστεί η νομοθεσία της ΕΕ.
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα που εξάγεται από τις απαντήσεις που υπέβαλαν τα υποψήφια στις επικείμενες ευρωεκλογές ελληνικά κόμματα σε ερωτηματολόγιο που τους έστειλε πριν λίγο καιρό το WWF Ελλάς. Συγκεκριμένα, τον Δεκέμβριο του 2023, το WWF σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση έστειλε ερωτηματολόγιο στα κόμματα που μετέχουν ήδη στο Ευρωκοινοβούλιο, καθώς και στα εθνικά κοινοβούλια που πρόκειται να διεκδικήσουν την ψήφο των ευρωπαίων πολιτών στις ευρωεκλογές του ερχόμενου Ιουνίου. Κύριος στόχος του ερωτηματολογίου ήταν να διερευνηθούν οι θέσεις των κομμάτων που ζητούν την ψήφο των Ευρωπαίων πολιτών σε σχέση με τα πιο κρίσιμα ζητήματα περιβαλλοντικής και κλιματικής πολιτικής, αλλά και να δοθεί εγκαίρως στους ψηφοφόρους άμεση πρόσβαση σε σημαντική πληροφορία για όσα μπορούν να περιμένουν από τους μελλοντικούς Ευρωπαίους εκπροσώπους τους.
Δεδομένης της σοβαρότητας των συνεχιζόμενων κοινωνικών, περιβαλλοντικών, κλιματικών και γεωπολιτικών προκλήσεων, οι εκλογές αυτές έχουν ιδιαίτερη σημασία στην ιστορία της ΕΕ, καθώς τώρα, περισσότερο από ποτέ, όλα τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα θα πρέπει να επιδείξουν αποφασιστικότητα και να αναλάβουν δράση τόσο κατά της κλιματικής κρίσης, όσο και κατά της κρίσης απώλειας της βιοποικιλότητας.
Συγκεκριμένα στην Ελλάδα, το ερωτηματολόγιο στάλθηκε από το WWF Ελλάς στα κόμματα που εκπροσωπούνται στη Βουλή των Ελλήνων και/ή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς επίσης και στους ανεξάρτητους ευρωβουλευτές. Το ερωτηματολόγιο διατυπώνει προτεραιότητες σε 18 κρίσιμα πεδία ευρωπαϊκών πολιτικών που αφορούν τα φυσικά οικοσυστήματα, την κλιματική σταθερότητα, τα διατροφικά συστήματα, τη γεωργία και την αλιεία, την οικονομία, την ενέργεια, και τα περιβαλλοντικά δικαιώματα.
Από τα οκτώ ελληνικά κόμματα που έλαβαν το ερωτηματολόγιο, απάντησαν τα τέσσερα, ενώ από τους δύο ανεξάρτητους ευρωβουλευτές, απάντησε ο ένας. Συγκεκριμένα, το ερωτηματολόγιο απαντήθηκε από τα κόμματα Νέα Δημοκρατία, ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, Νέα Αριστερά, καθώς και από τον ευρωβουλευτή Πέτρο Κόκκαλη (εκπροσωπώντας το κόμμα με την επωνυμία “Κόσμος”). Αντίστοιχα, τα κόμματα που δεν απάντησαν είναι το ΚΚΕ, η Ελληνική Λύση, η Νίκη, και η Πλεύση Ελευθερίας.
Οι προτεραιότητες και τα σημεία απόκλισης μεταξύ των ελληνικών κομμάτων
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που εγκαινιάστηκε πριν από πέντε χρόνια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και αποτελεί ένα σχέδιο κοινωνικής και οικονομικής ανθεκτικότητας, επίτευξης της κλιματικής ουδετερότητας και αντιστροφής της απώλειας βιοποικιλότητας, είναι και θα παραμείνει στο επίκεντρο της ΕΕ και για την επόμενη πενταετία. Το εμβληματικό πακέτο πολιτικών και νομοθετικών πρωτοβουλιών που βάζει την Ευρώπη σε συντεταγμένη τροχιά μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα και την επίτευξη περιβαλλοντικής βιωσιμότητας φαίνεται πως έχει τη στήριξη των κομμάτων που διεκδικούν την ψήφο των ευρωπαίων πολιτών τόσο σε επίπεδο ΕΕ, όσο και στην Ελλάδα. Αποκλίσεις, ωστόσο, καταγράφονται σε ειδικότερες πολιτικές, σε σχέση με την ταχύτητα της μετάβασης και το θεσμικό περίβλημα των πρωτοβουλιών.
Ειδικότερα, στην Ελλάδα, και σύμφωνα με τις απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο, διαπιστώνεται πως υπάρχει ομοφωνία στους εξής κρίσιμους ευρωπαϊκούς φακέλους για το περιβάλλον και το κλίμα:
- Στήριξη στην Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ: Όλα τα κόμματα δηλώνουν απερίφραστα υποστήριξη προς την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, με πρόσθετη νομοθεσία για το περιβάλλον και το κλίμα.
- Ενίσχυση του πλαισίου για περιβαλλοντικά βιώσιμες επενδύσεις: Όλα τα κόμματα υποστηρίζουν την υιοθέτηση ισχυρού πλαισίου για την ταξινόμηση των οικονομικών δραστηριοτήτων με βάση το αποτύπωμά τους στο περιβάλλον και το κλίμα, ώστε να υπάρχει σαφήνεια που θα διευκολύνει την ενίσχυση των επιχειρήσεων οι οποίες θέτουν πραγματικούς στόχους μετάβασης προς περιβαλλοντικά βιώσιμες πρακτικές.
- Βιώσιμη αλιεία: Όλα τα κόμματα στηρίζουν την ανάγκη τερματισμού της υπεραλίευσης και της σωστής αλιευτικής διαχείρισης, με βάση τις ανάγκες των οικοσυστημάτων, στο πλαίσιο πάντα της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής.
- Ζωντανές θάλασσες: Όλα τα κόμματα υποστηρίζουν την ανάγκη προσαρμογής, μέσω εξειδικευμένης νομοθεσίας, των ευρωπαϊκών θαλάσσιων πολιτικών με βάση τις ανάγκες των οικοσυστημάτων και τους διεθνείς στόχους για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα.
- Δίκαιη και ισότιμη μετάβαση: Ομοφωνία των πέντε κομμάτων στην ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής πορείας προς την κλιματική ουδετερότητα, μέσα από επενδυτικά προγράμματα μεγάλης κλίμακας που θα επιτύχουν μια δίκαιη και ισότιμη μετάβαση.
Παρ’ όλα αυτά, αποκλίσεις μεταξύ των ελληνικών κομμάτων καταγράφονται σε σημαντικά πολιτικά ζητήματα που ενέχουν ρήξεις με ήδη διαμορφωμένες καταστάσεις που είναι περιβαλλοντικά ζημιογόνες. Συγκεκριμένα:
- Επενδύσεις για προστασία και αποκατάσταση της φύσης: Oμοφωνία για την ανάγκη ευρωπαϊκών και εθνικών επενδύσεων στη φύση. Τέσσερα κόμματα συμφωνούν ότι οι δημόσιες επενδύσεις πρέπει να είναι τουλάχιστον 50 δισεκ. ευρώ, ωστόσο η ΝΔ δεν προτάσσει συγκεκριμένο ποσό.
- Όχι άλλες επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα: Ομοφωνία 4/5 υπέρ της σταδιακής κατάργησης των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα εκφράζεται με τις απαντήσεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Νέας Αριστεράς και Κόσμου. Η Νέα Δημοκρατία δεν επέλεξε κάποια από τις διαθέσιμες απαντήσεις, τοποθετήθηκε όμως με ειδικότερο σχόλιο.
- Υγεία των υδάτινων συστημάτων: Όλα τα κόμματα δήλωσαν ότι στηρίζουν τη νομοθεσία για την υγεία των ποταμών, λιμνών και υπόγειων (δηλαδή την οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα 2000/60/ΕΚ), με τη Νέα Δημοκρατία να υποστηρίζει την ανάγκη για παράταση των χρονοδιαγραμμάτων εφαρμογής.
- Στόχος για 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: Τρία κόμματα (ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Νέα Αριστερά και Κόσμος) τάσσονται υπέρ της επίτευξης συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης κατά 100% από ΑΠΕ, μέχρι το 2040. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ υποστηρίζει τη μετάβαση σε 100% ΑΠΕ, εκτιμά όμως, ότι η επίτευξη του στόχου θα είναι δύσκολη. Η Νέα Δημοκρατία δεν απάντησε με βάση τις επιλογές, αλλά τοποθετήθηκε εγγράφως. Εγγράφως εξειδίκευσαν τις θέσεις τους και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, η Νέα Αριστερά και ο Κόσμος.
Στο πλαίσιο των απαντήσεων των ευρωπαϊκών κομμάτων στο ερωτηματολόγιο, ο Tycho Vandermaesen, διευθυντής πολιτικής και στρατηγικής στο WWF - European Policy Office, δήλωσε ότι «η ομοφωνία σχετικά με τη σημασία της διατήρησης και κατά προτεραιότητα εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα μπροστά. Όμως τα αποτελέσματα δημιουργούν και ανησυχίες σχετικά με τη γνησιότητα της πολιτικής βούλησης που βρίσκεται πίσω από τις δεσμεύσεις. Θα υλοποιηθούν αυτές οι υποσχέσεις στην απαραίτητη γρήγορη και χειροπιαστή δράση που είναι αναγκαία για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή και να αναστρέψουμε την απώλεια της βιοποικιλότητας; Αυτή η διακομματική ομοφωνία πρέπει να αντικατοπτριστεί και στις αποφάσεις που θα λάβουν τα κόμματα μετά τις 9 Ιουνίου, όπως είναι η Στρατηγική Ατζέντα και ο προγραμματισμός της επόμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής».
Για τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου προς τα ελληνικά κόμματα, η Θεοδότα Νάντσου, επικεφαλής πολιτικής του WWF Ελλάς, δήλωσε: «Για χώρες όπως η Ελλάδα, που δεν διαθέτουν ισχυρή αμιγώς εθνική νομοθεσία για την προστασία της φύσης και την αντιμετώπιση δραματικών περιβαλλοντικών προβλημάτων, όπως η ρύπανση και η κλιματική κρίση, οι Ευρωεκλογές αποκτούν τεράστια κοινωνική σημασία: ψηφίζουμε και για να προστατεύουμε τις περιοχές Natura, τα ποτάμια και τις λίμνες μας, να θωρακιστούμε από τις πλημμύρες και τους καύσωνες, να σταματήσουμε τη ρύπανση νερών, αέρα και εδάφους, κάνουμε τις πόλεις μας καλύτερες, και να έχουμε στη διάθεσή μας διαφάνεια και περιβαλλοντική δικαιοσύνη. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε τα κόμματα που απάντησαν το ερωτηματολόγιο. Η δημόσια λογοδοσία προς τους ψηφοφόρους σχετικά με τις τεράστιες περιβαλλοντικές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η ενωμένη Ευρώπη προσφέρει σημαντική πληροφορία προς τους πολίτες, ώστε να επιλέξουν την ευρωπαϊκή ηγεσία που θέλουν για την επόμενη πενταετία. Τον πήχη για τις κλιματικές και ευρύτερα περιβαλλοντικές πολιτικές βάζει η επιστήμη, με αδιάσειστά πλέον στοιχεία που δείχνουν ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και της υποβάθμισης των φυσικών οικοσυστημάτων είναι ζήτημα ζωής και θανάτου για τις ανθρώπινες κοινωνίες. Ως WWF, θα κρατήσουμε τις απαντήσεις στα καυτά ερωτήματα, αλλά και τις έγγραφες δηλώσεις για τη φύση και το κλίμα, ως πολιτικές δεσμεύσεις και θα ακολουθούμε την πορεία των κομμάτων προς πάντα ισχυρότερες περιβαλλοντικές πολιτικές».
Το WWF-European Policy Office (γραφείο ευρωπαϊκής πολιτικής του WWF) έστειλε το ερωτηματολόγιο στα δέκα καταχωρημένα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα που μετέχουν στις ευρωεκλογές του 2024. Σε επίπεδο κρατών-μελών της ΕΕ, τα εθνικά γραφεία WWF σε Ελλάδα, Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβενία, Σουηδία, Τσεχία, και Φινλανδία απηύθυναν τις ερωτήσεις στα κόμματα που σε εθνικό επίπεδο θα διεκδικήσουν θέση στο νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Οι συνολικές θέσεις των ελληνικών κομμάτων για το περιβάλλον και το κλίμα, βάσει των απαντήσεών τους στο ερωτηματολόγιο, είναι διαθέσιμες ΕΔΩ.
Πίνακες με τις απαντήσεις των ελληνικών κομμάτων σε διάφορα περιβαλλοντικά θέματα και κατά πόσο αυτές συνδέονται με τις σχετικές συστάσεις του WWF.
