Στην περίοδο πριν τις Ευρωεκλογές του 2019, η Ευρώπη συγκλονίστηκε από μαζικές πορείες υπέρ του κλίματος. Λίγα χρόνια αργότερα όμως, στις ευρωεκλογές του 2024, οι δρόμοι παραμένουν σιωπηλοί.
Μία σειρά από διαδηλώσεις για το κλίμα σάρωσαν την Ευρώπη την άνοιξη του 2019 και οι Βρυξέλλες δεν αποτέλεσαν εξαίρεση. Στο αποκορύφωμα του κινήματος, 70.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στη Ευρωπαϊκό Τετράγωνο στις Βρυξέλλες για να απαιτήσουν άμεση δράση για το κλίμα.
Η κινητοποίηση απέδωσε καρπούς: Το επακόλουθο εκλογικό «πράσινο κύμα», έθεσε τη νομοθέτηση για το κλίμα στο επίκεντρο της ατζέντας της επόμενης πενταετίας.
Πέντε χρόνια αργότερα, η Ευρώπη ετοιμάζεται και πάλι να ψηφίσει, αλλά αυτή τη φορά οι πορείες για το κλίμα είναι μικρές και διάσπαρτες. Ούτε οι θερμοκρασίες ρεκόρ στον πλανήτη ούτε οι απειλές για την Πράσινη Συμφωνία ήταν αρκετές για να παρακινήσουν τους διαδηλωτές να επιστρέψουν μαζικά στους δρόμους.
Το Euractiv μίλησε με ακτιβιστές και ακαδημαϊκούς για να καταλάβει το γιατί.
Η Γκρέτα και η Γάζα
«Αν δεν είχε γίνει γενοκτονία στη Γάζα (…) θα υπήρχε μια λογική πιθανότητα για έναν νέο κύκλο ακτιβισμού για το κλίμα» δήλωσε η δρ Anneleen Kenis, λέκτορας πολιτικής οικολογίας και περιβαλλοντικής δικαιοσύνης στο Πανεπιστήμιο Brunel του Λονδίνου, η οποία μελετά εδώ και καιρό το κίνημα για το κλίμα.
Η εστίαση της Σουηδής ακτιβίστριας Greta Thunberg στη δυσχερή θέση της Παλαιστίνης αποτελεί παράδειγμα του διλήμματος που αντιμετωπίζουν οι ακτιβιστές: Θα πρέπει να αγνοήσουν την τεράστια ανθρώπινη αδικία ή να διακινδυνεύσουν να στρέψουν αλλού την προσοχή τους από το κλίμα την ώρα που υποχωρεί στην πολιτική ατζέντα;
Το ερώτημα συνέχισε να διχάζει το κίνημα για το κλίμα.
Η Δρ Kenis θεώρησε ότι «θα ήταν σχεδόν κυνικό να οργανωθούν τεράστιες διαδηλώσεις» για το κλίμα, δεδομένης της απελπιστικής κατάστασης στη Γάζα. «Στη Γάζα πρέπει να στραφεί τώρα η κύρια προσοχή του κινήματος».
Αντίθετα, ο Larry Moffett, ακτιβιστής για το κλίμα στις Βρυξέλλες, δήλωσε ότι «προτιμούμε να διατηρήσουμε την εστίασή μας στο κλίμα ως ενωτικό ζήτημα».
Κατακερματισμός και η ακροδεξιά απειλή
Το δίλημμα που αντιμετωπίζει το κίνημα υπέρ του κλίματος υπερβαίνει τη Γάζα.
«Το κυρίαρχο κίνημα για το κλίμα έχει παρουσιαστεί σε μεγάλο βαθμό ως [ένα κίνημα] εκτός πολιτικής» δήλωσε η Δρ Kenis, αλλά στον σημερινό πολωμένο και ασταθή κόσμο «δεν μπορείς πλέον να μείνεις πέρα από την πολιτική».
Η εστίαση σε ένα μόνο θέμα όπως το κλίμα μπορεί να κινητοποιήσει μεγάλο αριθμό ανθρώπων να βγουν στους δρόμους. Καθώς όμως το κίνημα για το κλίμα έρχεται αντιμέτωπο με ευρύτερα ζητήματα, όπως οι ανησυχίες για την ασφάλεια και η άνοδος της ακροδεξιάς, μπορεί να είναι πιο δύσκολο να διατηρήσει ένα απλό ενοποιητικό μήνυμα.
Τα παιδιά μεγάλωσαν
Οι νέοι αποτέλεσαν σαφή έμπνευση για τις ευρύτερες πορείες για το κλίμα που έπληξαν την Ευρώπη το 2019, ιδίως τα παιδιά που παρέλειψαν το σχολείο για να διαμαρτυρηθούν. Αυτό το νεανικό κίνημα είναι πολύ λιγότερο ορατό σήμερα.
«Δεν νομίζω ότι το κίνημα υπάρχει πια. Όχι όπως συνέβαινε πριν από μερικά χρόνια», δήλωσε η Δρ Kenis.
Ενώ πολλοί νέοι ηγέτες παραμένουν ενεργοί στη δράση για το κλίμα – με αρκετούς να κυνηγούν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – η ευρύτερη δέσμευση των νέων έχει υποχωρήσει.
Εκτός του ότι τα ενδιαφέροντα και οι προτεραιότητες των νέων αλλάζουν πάντα καθώς μεγαλώνουν, ο ακτιβιστής των Βρυξελλών για το κλίμα Moffett ανέφερε επίσης τους περιορισμούς κατά τη διάρκεια της πανδημίας και την πίεση των γονέων ως λόγους για τους οποίους το κίνημα των νέων έχει διαλυθεί.
Πιάνοντας το επόμενο κύμα
Ο δρ Joost de Moor, επίκουρος καθηγητής στο Science Po στη Γαλλία, υποστήριξε ότι «αργά ή γρήγορα, οι αριθμοί θα μειώνονταν ούτως ή άλλως. Αυτό πιθανώς έχει να κάνει περισσότερο με την απώλεια δυναμικής και ενθουσιασμού παρά με την πτώση των ανησυχιών για το κλίμα».
Ο ίδιος, καθώς και άλλοι, αναγνώρισαν ότι ο COVID «πιθανώς έθεσε σε κίνηση ένα πρόωρο τέλος στον αρχικό κύκλο». Όλοι όσοι μίλησαν στο Euractiv σημείωσαν επίσης ότι τα κινήματα διαμαρτυρίας έρχονται σε «κύματα».
Ο Kim Le Quang, συνιδρυτής του κινήματος «Rise for Climate» στις Βρυξέλλες, γνωρίζει καλά αυτόν τον κύκλο. «Υπάρχει μια συναισθηματική πλευρά και σε μια δεδομένη στιγμή, το συναίσθημα μπορεί να εξαφανιστεί και οι άνθρωποι να προχωρήσουν σε κάτι άλλο», εξήγησε.
Οι ακαδημαϊκοί δήλωσαν ότι τέτοια κύματα πυροδοτούνται κατά τη διάρκεια «παραθύρων ευκαιρίας» – το κίνημα του 2019 πυροδοτήθηκε από τα ακραία καιρικά φαινόμενα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2018 και από μια έκθεση-ορόσημο της IPCC, η οποία περιέγραφε τις συνέπειες της υπέρβασης του 1,5 βαθμού θέρμανσης.
Οι περισσότεροι εμπειρογνώμονες ήταν βέβαιοι ότι ένα άλλο κύμα διαμαρτυριών για το κλίμα θα αυξηθεί στο μέλλον, αν και κανείς δεν θα έκανε συγκεκριμένες προβλέψεις.
Ο Mattias Wahlström, αναπληρωτής επικεφαλής του τμήματος κοινωνιολογίας και εργατικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ, σημείωσε ότι «η κλιματική αλλαγή θα συνεχίσει να επιφέρει καταστροφές. Αν και εξαιρετικά ανησυχητικές, τέτοιες καταστροφές ελπίζουμε ότι θα πυροδοτήσουν επίσης νέα κύματα διαμαρτυρίας για το κλίμα».
Πηγή: euractiv.gr
