Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τους βιώσιμους κύκλους άνθρακα, η οποία υπόσχεται μια νέα πηγή εσόδων για τους αγρότες, έλαβε «χλιαρή» ανταπόκριση από τον αγροτικό τομέα την Τετάρτη (15 Δεκεμβρίου). Από την άλλη πλευρά, οι ΜΚΟ την κατηγόρησαν ότι αφήνονται οι πραγματικοί ρυπαίνοντες ανεξέλεγκτοι.
Σε μια προσπάθεια να ενισχυθεί η μείωση του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, η πολυαναμενόμενη ανακοίνωση καθορίζει δράσεις για τη στήριξη της γεωργίας άνθρακα και την αναβάθμιση του επιχειρηματικού μοντέλου για την καλύτερη ανταμοιβή των διαχειριστών γης για τη δέσμευση άνθρακα και την προστασία της βιοποικιλότητας.
Επί του παρόντος δεν υπάρχει κανένα εργαλείο πολιτικής για την παροχή σημαντικών κινήτρων για την απομάκρυνση άνθρακα και την προστασία των αποθεμάτων άνθρακα.
Ωστόσο, αυτό δεν έχει εμποδίσει τις εταιρείες και ορισμένους ιδιώτες να αγοράζουν σε εθελοντικές αγορές άνθρακα για να αντισταθμίσουν το υπολειπόμενο κλιματικό τους αποτύπωμα.
Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, η Επιτροπή στοχεύει να προτείνει ένα κανονιστικό πλαίσιο για την πιστοποίηση των απορροφήσεων άνθρακα έως το τέλος του 2022.
Με αυτόν τον τρόπο, οι πρωτοβουλίες για την ανθρακοκαλλιέργεια θα πρέπει να συμβάλουν στην αποθήκευση 42 εκατ. τόνων CO2 στους φυσικούς καταβόθρες άνθρακα της Ευρώπης έως το 2030, καθιστώντας τη γεωργία βασικό στρατηγικό τομέα για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα.
Κατά την παρουσίαση της στρατηγικής, ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς χαρακτήρισε την απομάκρυνση άνθρακα «ζωτικής σημασίας» για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα.
«Η απομάκρυνση άνθρακα δημιουργεί νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες για τους αγρότες, τους δασολόγους και άλλους διαχειριστές γης», δήλωσε.
Πρόσθεσε ότι θα μπορούσαν να επωφεληθούν από μια νέα πηγή εισοδήματος σε αντάλλαγμα για την εφαρμογή γεωργικών πρακτικών με άνθρακα και την αποθήκευση άνθρακα στο έδαφος, τα δέντρα, τους θάμνους, τους υγροτόπους και τους τυρφώνες.
Ο Ολλανδός επίτροπος που είναι αρμόδιος για την υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας επεσήμανε επίσης ότι οι πρακτικές αυτές είναι «επίσης εξαιρετικά σημαντικές για τη φύση και για τη βιωσιμότητα της αλυσίδας εφοδιασμού».
Η στρατηγική θέτει τη βάση για τον σχεδιασμό των απαραίτητων κανόνων ώστε να διασφαλιστεί ότι η απομάκρυνση άνθρακα είναι «αξιόπιστη και έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα», πρόσθεσε.
Ο επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι άδραξε την ευκαιρία για να τονίσει ότι η γεωργία και η δασοκομία είναι «σύμμαχοι στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής».
«Η γεωργία δεύσμευσης άνθρακα θα ενισχύσει τη συμβολή των γεωργών και των δασολόγων στην απαλλαγή της οικονομίας μας από τον άνθρακα – παρέχοντας επιπλέον εισόδημα στους γεωργούς, ενώ παράλληλα θα προστατεύει τη βιοποικιλότητα, θα καθιστά τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις πιο ανθεκτικές στις φυσικές καταστροφές και θα διασφαλίζει την επισιτιστική ασφάλεια», δήλωσε.
Μικτή αντίδραση από τους αγρότες
Ωστόσο, η ανακοίνωση προκάλεσε μικτές αντιδράσεις από την αγροτική κοινότητα της ΕΕ.
Ενώ η ένωση αγροτών της ΕΕ COPA-COGECA χαιρέτισε την ένταξη της γεωργίας άνθρακα στην πολιτική ατζέντα, λέγοντας ότι προσφέρει μια «μεγάλη ευκαιρία» στους αγρότες και τους δασοκτήμονες, προειδοποίησε ότι παραμένουν πολλές αβεβαιότητες.
Ειδικότερα, η ένωση εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα δημιουργηθεί ένα σύστημα πιστωτικών μονάδων άνθρακα, τονίζοντας ότι αυτό πρέπει να είναι «προσανατολισμένο στην αγορά».
Επιπλέον, επεσήμανε ότι η ανακοίνωση δεν διευκρινίζει πώς και ποιος τομέας θα διαπιστευτεί για τις απορροφήσεις άνθρακα μέσω της γεωργίας δέσμευσης άνθρακα.
«Η γεωργία άνθρακα αποτελεί μόνο ένα μέρος της λύσης για την κλιματική αλλαγή, αλλά δεν πρέπει να αντικαταστήσει τις δράσεις για τη μείωση των εκπομπών», πρόσθεσε ο πρόεδρος της Cogeca Ραμόν Αρμενγκόλ.
Από την άλλη πλευρά, η ένωση μικροκαλλιεργητών European Coordination Via Campesina (ECVC) άσκησε αρνητική κριτική, χαρακτηρίζοντάς την ανακοίνωση ως «ένα ακόμη βήμα προς τη χρηματιστικοποίηση της γεωργίας και την κερδοσκοπία της γης».
«Είναι σαφές ότι η πρωτοβουλία για τη γεωργία άνθρακα θα ενισχύσει τις επιβλαβείς διαδικασίες που ήδη υπάρχουν», ανέφερε η ομάδα σε ανακοίνωσή της, χαρακτηρίζοντας τις αγορές άνθρακα ως «ψευτολύση» που δεν θα καταφέρει ούτε να καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή ή την κρίση της βιοποικιλότητας, ούτε να στηρίξει τις αγροτικές περιοχές και τη δίκαιη πρόσβαση σε υγιεινά τρόφιμα.
Πρόσθεσε ότι η πρωτοβουλία επιτρέπει σε μεγάλες εταιρείες του τομέα της ενέργειας ή της πληροφορικής, μεταξύ άλλων, να συνεχίσουν τις ρυπογόνες δραστηριότητές τους με το πρόσχημα ότι είναι φιλικές προς το περιβάλλον, καθώς μπορούν να «αντισταθμίσουν» τις εκπομπές τους αγοράζοντας μονάδες άνθρακα που σχετίζονται με γη που υποτίθεται ότι χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια τροφίμων.
«Στην πράξη, αυτό θα αυξήσει τη δύναμη αυτών των μεγάλων εταιρειών σε βάρος των αγροτών», προειδοποίησαν.
Οι πραγματικοί ρυπαίνοντες αφήνονται στο απυρόβλητο
Η άποψη αυτή υποστηρίχθηκε και από την ομάδα της Greenpeace, η οποία δήλωσε ότι η πρωτοβουλία «κινδυνεύει να γίνει μια δικαιολογία για τους μεγάλους ρυπαίνοντες ώστε να καθυστερήσουν τη δική τους δράση για το κλίμα».
«Προτεραιότητα πρέπει να αποτελεί η ουσιαστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου – η διαδικασία απομάκρυνσης άνθρακα μπορεί να ενισχύσει την μείωση, αλλά δεν μπορούμε να αφήσουμε τους ρυπαίνοντες να χρησιμοποιούν την απομάκρυνση άνθρακα για να προσποιούνται ότι επιτυγχάνουν τους κλιματικούς στόχους», δήλωσε ο διευθυντής γεωργικής πολιτικής της Greenpeace στην ΕΕ Μάρκο Κοντιέρο.
Η ΜΚΟ επισημαίνει επίσης ότι το νέο σχέδιο υπόσχεται στήριξη σε τεχνολογίες που, όπως λέει, δεν έχουν αποδειχθεί ως προς την αποτελεσματικότητά τους – όπως η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα.
Εν τω μεταξύ, ο ευρωβουλευτής του Renew Europe, Μάρτιν Χότζικ, προειδοποίησε επίσης ότι η ΕΕ πρέπει να προσέξει να μην δημιουργήσει ένα σύστημα που θα «επιβραβεύει όσους καθυστερούν, θα δημιουργεί στρεβλά κίνητρα ή θα οδηγεί τους αγρότες σε δυσμενείς συμβάσεις και αβεβαιότητα».
«Η δημιουργία ενός συστήματος που θα επικεντρώνεται μόνο στην καταμέτρηση του άνθρακα και θα αγνοεί άλλες παραμέτρους της ποιότητας των εδαφών δεν θα λύσει τίποτα από κλιματική άποψη», προειδοποίησε. Τόνισε, μάλιστα, την ανάγκη να δημιουργηθεί πρώτα ένας αξιόπιστος μηχανισμός παρακολούθησης και λογιστικής καταγραφής στην ΕΕ – συμπεριλαμβανομένης της θέσπισης ενός φιλόδοξου νόμου της ΕΕ για την υγεία του εδάφους.
