Μια πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου της Βουλγαρίας (SAC) προκάλεσε ξανά έντονες διαμαρτυρίες κατά της εξόρυξης σχιστολιθικού φυσικού αερίου στα βορειοανατολικά της χώρας.
Αυτή η περιοχή της Βουλγαρίας περιλαμβάνει ένα τμήμα που αποκαλείται «Σιτοβολώνας», τη γεωγραφική και ιστορική περιφέρεια της Νότιας Δοβρουτσάς, όπου παράγεται το μεγαλύτερο μέρος του σιταριού της χώρας. Το έδαφός της είναι ιδιαίτερα εύφορο. Δεν αποτελεί έκπληξη επομένως ότι επί πολλά χρόνια οι ντόπιοι αντιδρούν στα επικίνδυνα, όπως τα θεωρούν, έργα για τον εντοπισμό κοιτασμάτων και την εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου στη γη τους.
Το Euractiv ανέφερε πρόσφατα ότι το σχιστολιθικό έριο θα μπορούσε θεωρητικά να αποδειχθεί χρησιμότερο σε χώρες όπως η Ρουμανία, τώρα που οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου έχουν διαταραχθεί λόγω των πολιτικών εντάσεων, εν μέσω του πολέμου με την Ουκρανία. Όμως και η σημασία της παραγωγής σιταριού έχει επίσης αυξηθεί, ως αποτέλεσμα του πολέμου. Αν μη τι άλλο, είναι μάλλον απίθανο ο πόλεμος να ευνοήσει την εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου στον Σιτοβολώνα. Η ιδέα ότι το σχιστολιθικό αέριο θα μπορούσε να βοηθήσει να μειωθεί η εξάρτηση της ΕΕ από τη ρωσική ενέργεια δεν είναι κάτι το καινούριο. Συζητήθηκε, για παράδειγμα, σε μια συνεδρίαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίο το 2012.
Η απόφαση του δικαστηρίου
Στις 5 Ιουλίου το SAC επικύρωσε την απόφαση ενός κατώτερου δικαστηρίου το οποίο ανακάλεσε μια έκθεση της Περιφερειακής Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Υδάτων του Ντόμπριτς, η οποία μιλούσε για αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και προέτρεπε να απορριφθεί το σχέδιο εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου στην περιοχή αυτή (δηλαδή στον Σιτοβολώνα). Την επένδυση αυτή, στην περιοχή του Σπάσοβο, σε μια έκταση 219 τετραγωνικών χιλιομέτρων, είχε προτείνει η Rusgeokom BG EOOD.
Το SAC διαπίστωσε ότι η έκθεση περιβαλλοντικών επιπτώσεων δεν ήταν σύμφωνη με τη νομοθεσία και κατά συνέπεια το κατώτερο δικαστήριο δικαίως την ακύρωσε. Το SAC ανέφερε ότι η έκθεση δεν παρείχε αποδείξεις και γεγονότα που να στηρίζουν τα αρνητικά συμπεράσματά της κατά του προτεινόμενου σχεδίου. Το δικαστήριο σημείωσε επίσης ότι στην έκθεση παρατέθηκαν επιλεκτικά μόνο απόψεις που εκφράστηκαν στη διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης, οι οποίες ήταν αντίθετες με ό,τι είχε διαπιστωθεί στην αρχική εξέταση του ζητήματος.
Οι σιτοκαλλιεργητές εξοργίστηκαν. Πέντε μη κυβερνητικές οργανώσεις κατέθεσαν ένα αίτημα, που μέχρι τις 14 Ιουλίου είχε συγκεντρώσει περίπου 3.000 υπογραφές. Με το αίτημα αυτό ζητούν να εγκριθεί νέος νόμος που να απαγορεύει τη χρήση καλλιεργήσιμων εκτάσεων για την εξόρυξη φυσικού αερίου, πετρελαίου και άλλων υπόγειων πόρων αλλά και να διευρυνθεί ο ορισμός των προστατευόμενων περιοχών. Οι σιτοκαλλιεργητές υποστηρίζουν ότι το έδαφος της Δοβρουτσάς είναι μοναδικό στο είδος τυ, λόγω ορισμένων ειδικών συνθηκών. Πάνω από το 85% είναι τσερνοζέμ (μαύρη γη) το οποίο περιέχει πολύ υψηλό ποσοστό οργανικών ουσιών που το καθιστούν πολύ εύφορο και συμβάλλουν στις υψηλές γεωργικές αποδόσεις. Στο αίτημα τονίζεται επίσης ότι οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις συρρικνώνονται παγκοσμίως· η ΕΕ χάνει εκατοντάδες στρέμμα καλλιεργήσιμων γαιών κάθε χρόνο.
Επικαλούμενες του επιστήμονες, οι μκο στο αίτημά τους περιγράφουν τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις που θα έχουν οι γεωτρήσεις των 43 φρεάτων στο Σπάσοβο. Επισημαίνει επίσης ότι, εκτός από το αξιόλογο έδαφός της, η περιοχή έχει υπόγεια ύδατα που είναι η κύρια πηγή πόσιμου και αρδευτικού νερού σε αυτό το τμήμα της χώρας και ταυτόχρονα ένας παράγοντας ζωτικής σημασίας για τα οικοσυστήματα.
Το αίτημα απευθύνεται στο Κοινοβούλιο, σε όλες τις πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τους Βούλγαρους βουλευτές και τον Επίτροπο Περιβάλλοντος της ΕΕ Βιργκίνιους Σινκεβίτσιους, μεταξύ άλλων.
Σχιστολιθικό αέριο: υπέρ και κατά
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έδωσε νέα διάσταση στο θέμα του σχιστολιθικού αερίου, τόσο στη Βουλγαρία όσο και αλλού, όμως η διαμάχη αυτή έχει σχετικά μακρά ιστορία που αφορά κυρίως περιβαλλοντικούς λόγους και όχι τις ανάγκες της αγοράς ενέργειας.
Περιγράφοντας τους κινδύνους που σχετίζονται με την εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου, η Wikipedia αναφέρει ότι απαιτείται βάθος γεώτρησης 1.000-3.000 μέτρων. Κατόπιν εγχύεται ένα υγρό που αποτελείται από νερό, άμμο και διάφορες χημικές ουσίες, υπό μεγάλη πίεση (600 bar) ώστε να δημιουργηθούν ρωγμές στον βράχο και να απελευθερωθεί το αέριο. (Αυτήν την τεχνολογική μέθοδο θεωρούν πιο ανησυχητική οι επικριτές της, καθώς φοβούνται τον κίνδυνο σεισμών και άλλων γεωλογικών φαινομένων από τη θραύση του υπεδάφους). Επιπλέον, η Wikipedia λέει ότι η μέθοδος αυτή μολύνει τα υπόγεια ύδατα, κυρίως λόγω της διαρροής υδρογονανθράκων. Κάθε φρέαρ θα καταλάμβανε κατά μέσο όρο έκταση 36 στρεμμάτων, κάτι που θα οδηγούσε σε κατακερματισμό του τοπίου. Τέλος, η γεώτρηση απαιτεί περίπου 20 εκατομμύρια λίτρα νερού, ποσότητα ίση με αυτήν που καταναλώνουν καθημερινά 100.000 κάτοικοι.
Αυτό πάντως δεν εμπόδισε τις Ηνωμένες Πολιτείες να προχωρήσουν στην «Επανάσταση του Σχιστόλιθου» που επέτρεψε στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου να αυξήσει σημαντικά την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, σύμφωνα με το Κέντρο Διεθνούς Ασφάλειας και Δικαίου Ρόμπερτ Στράους.
Το σχέδιο REPowerEU της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που κατατέθηκε στις 18 Μαΐου, προτείνει μια σειρά μέτρων για τη διαφοροποίηση των προμηθειών φυσικού αερίου. Όμως σε ό,τι αφορά τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας, δεν αναφέρει το σχιστολιθικό αέριο αλλά αντιθέτως επικεντρώνεται στην ηλιακή και την αιολική ενέργεια, τις αντλίες θερμότητας και το ανανεώσιμο υδρογόνο, γράφει το Euractiv, στην προαναφερόμενη ανάλυσή του για τη Ρουμανία, με ημερομηνία 21 Ιουνίου 2022.
Ο Τόμας Μαζ, ο εκπρόσωπος μιας πολωνικής εταιρείας πετρελαίου και φυσικού αερίου, φέρεται στον ιστότοπο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να τάσσεται υπέρ της εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου. Μολονότι παραδέχεται ότι η διαρροή αερίου στο πόσιμο νερό είναι μια βάσιμη ανησυχία, ο Μαζ την αποδίδει στην απρόσεκτη γεώτρηση. Σημειώνει επίσης ότι στην Πολωνία το 85% του νερού που χρησιμοποιείται, ανακυκλώνεται.
Το επιχείρημα της περιβαλλοντικής προστασίας κάποιες φορές είναι εύκολο να χρησιμοποιηθεί εσφαλμένα, αλλά μπορεί επίσης να είναι και πολύ επιτακτικό. Οι σιτοκαλλιεργητές της Νότιας Δοβρουτσάς είπαν την άποψή τους. Τώρα επαφίεται στις αρχές να διορθώσουν το λάθος – ή και όχι.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
