Οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας ψηφίζουν σήμερα σε διπλές κοινοβουλευτικές και προεδρικές εκλογές. Σημαντικό ρόλο στις προεκλογικές εκστρατείες των μεγαλύτερων πολιτικών κομμάτων της χώρας έπαιξαν και οι τοποθετήσεις τους στα ζητήματα της ενέργειας.
Οι δύο κυρίαρχοι διεκδικητές, οι κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες (SDSM) και το αντιπολιτευόμενο συντηρητικό κόμμα VMRO-DPMNE, έχουν περιγράψει αποκλίνοντα οράματα για τον ενεργειακό τομέα, υποσχόμενοι σημαντικές μεταρρυθμίσεις και πρωτοβουλίες με στόχο την αναμόρφωση του ενεργειακού τοπίου της χώρας.
Το VMRO-DPMNE και οι ΑΠΕ
Το VMRO-DPMNE, με επικεφαλής τον Hristijan Mickoski, ο οποίος υπηρέτησε ως πρώην διευθυντής του κρατικού παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας "Power plants of North Macedonia", υποσχέθηκε μεγάλη έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για την ενίσχυση του εφοδιασμού ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.
Ο Mickoski έδωσε έμφαση στις επενδύσεις σε έργα όπως το αιολικό πάρκο Bogdanci, με στόχο την ενίσχυση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με βιώσιμα μέσα. Το κόμμα υπογράμμισε επίσης τη σημασία της μείωσης των επαχθών τελών, ιδίως του τέλους πρόσβασης στο δίκτυο, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το ρεύμα θα είναι οικονομικά προσιτό για τους πολίτες, προωθώντας παράλληλα την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
"Σε αυτή την περιοχή εκτός από το αιολικό πάρκο Bogdanci, το οποίο πραγματοποιήθηκε από την κυβέρνηση VMRO-DPMNE, θα συνεχίσουμε και στη δεύτερη φάση, αλλά εξετάζονται και άλλες δυνατότητες για ένα συγκεκριμένο είδος σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μεταξύ του σημερινού ESM και ιδιωτών επενδυτών για την κατασκευή τέτοιων ενεργειακών έργων που θα αυξήσουν το χαρτοφυλάκιο παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας", επεσήμανε ο Mickoski κατά τη διάρκεια της εκστρατείας.
Επιπλέον, το VMRO-DPMNE προτείνει επίσης τη δημιουργία ενός Υπουργείου Ενέργειας στελεχωμένου με επαγγελματίες επιφορτισμένους με τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τον ενεργειακό τομέα.
Η Sanja Bozinovska, μέλος της κεντρικής επιτροπής του κόμματος, τόνισε την ανάγκη μακροπρόθεσμου σχεδιασμού και στρατηγικών επενδύσεων για την επίτευξη ενεργειακής αυτάρκειας και ισορροπίας του συστήματος. Το κόμμα υποστηρίζει διαφανείς πολιτικές και δίκαιη κατανομή των οφελών από ενεργειακά έργα, αμφισβητώντας την αποτελεσματικότητα των προηγούμενων κυβερνητικών στρατηγικών.
«Η ενέργεια είναι κάτι που πρέπει να σχεδιαστεί μακροπρόθεσμα, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να δημιουργηθεί μια στρατηγική. Η λέξη στρατηγική έχει χρησιμοποιηθεί πολύ από την προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά έμεινε μόνο στα χαρτιά", σημείωσε η Bozinovska.
Η ενεργειακή μεταρρύθμιση του SDSM με επίκεντρο τον πολίτη
Αντίθετα, η ατζέντα του SDSM δίνει προτεραιότητα στη συμμετοχή των πολιτών και την ιδιοκτησία στον ενεργειακό τομέα. Το κόμμα προτείνει τη διανομή σημαντικού μέρους των μετοχών από κρατικές εταιρείες ενέργειας, όπως ο ESM και ο διαχειριστής μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας MEPSO, απευθείας στους πολίτες. Η πρωτοβουλία αυτή στοχεύει στην ενίσχυση της διαφάνειας, της αποτελεσματικότητας και της συμμετοχής των πολιτών στη διαχείριση αυτών των ζωτικών περιουσιακών στοιχείων. Το SDSM δίνει έμφαση στη δυνατότητα των πολιτών να λαμβάνουν μερίσματα και να ασκούν έλεγχο στις λειτουργίες της εταιρείας, προωθώντας μια αίσθηση ιδιοκτησίας και λογοδοσίας.
Ενδυναμώνοντας τους πολίτες ως ενδιαφερόμενα μέρη, το SDSM στοχεύει να μετατρέψει τον ενεργειακό τομέα σε μια πιο δημοκρατική και ανταποκρινόμενη οντότητα, όπου τα δημόσια συμφέροντα καθοδηγούν τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Το πρόγραμμα του κόμματος αντικατοπτρίζει τη δέσμευση για μόχλευση κρατικών περιουσιακών στοιχείων προς συλλογικό όφελος του πληθυσμού, αμφισβητώντας τα παραδοσιακά μοντέλα κρατικού ελέγχου και ιδιωτικοποιήσεων.
«Προκειμένου να καταστεί δυνατός ο μέγιστος έλεγχος και η άμεση συμμετοχή όλων των πολιτών στη διαχείριση των κρατικών εταιρειών ενέργειας, σχεδιάζουμε να διανείμουμε ένα υψηλό ποσοστό του συνολικού αριθμού των εκδοθεισών μετοχών των κρατικών εταιρειών ενέργειας εξίσου σε όλους τους πολίτες της χώρας μας και το υπόλοιπο να παραμείνει υπό τον έλεγχο του κράτους, για ορισμένο χρονικό διάστημα, έως ότου οι πολίτες εγκαθιδρύσουν άμεσο έλεγχο των ίδιων των εταιρειών», ανέφερε το SDSM στο προεκλογικό του πρόγραμμα.
Συγκεκριμένα έργα ή κενές υποσχέσεις;
Αυτές οι υποσχέσεις βασίζονται σε συγκεκριμένα σχέδια ή κενές υποσχέσεις; Η συζήτηση γύρω από την υλοποίηση έργων όπως ο υδροηλεκτρικός σταθμός Cebren, ο οποίος απέτυχε για 12η συνεχή φορά, υπογραμμίζει τις περιπλοκές της συμφιλίωσης της εγχώριας ανάπτυξης με τις προτεραιότητες των ξένων επενδύσεων.
Η εμπειρογνώμονας ενέργειας Irena Cackova υπογραμμίζει τον καίριο ρόλο της πολιτικής ηγεσίας στη διαμόρφωση κρίσιμων ενεργειακών έργων, τονίζοντας την πιεστική ανάγκη αντιμετώπισης των λειτουργικών εμποδίων και των ελλείψεων υποδομών εν μέσω επίμονων ενεργειακών κρίσεων.
"Στις αρχές του τρέχοντος έτους, η προσπάθεια υλοποίησης του υδροηλεκτρικού σταθμού Cebren απέτυχε, προκαλώντας σημαντική δημόσια κριτική, ιδιαίτερα καθώς το έργο συνδυάστηκε με το HPP Tikvesh. Σε τοπικό επίπεδο, υπάρχει ένα ισχυρό συναίσθημα ότι η Βόρεια Μακεδονία διαθέτει την ικανότητα να αναλάβει αυτό το έργο ανεξάρτητα, χωρίς τη συμμετοχή ξένων εταιρειών. Καθώς βρισκόμαστε στην ευαίσθητη περίοδο των εκλογών και του σχηματισμού κυβέρνησης, η μοίρα αυτού του σχεδίου κρέμεται από μια κλωστή. Η υλοποίησή του εξαρτάται από τις αποφάσεις της νέας κυβέρνησης: εάν θα το επιδιώξει και, εάν ναι, εάν θα αναλάβει το έργο στο εσωτερικό ή θα εμπλέξει ξένους εταίρους. Ωστόσο, είναι προφανές ότι το Cebren παρουσιάζει μια κρίσιμη ευκαιρία για την ανακούφιση των προκλήσεων του ενεργειακού τομέα, που επισημάνθηκαν κατά τη διάρκεια των πρόσφατων ενεργειακών κρίσεων, τονίζοντας την επείγουσα ανάγκη για νέες ενεργειακές υποδομές» δηλώνει στο Energymag η Cackova.
Σχολιάζοντας τις υποσχέσεις που δίνουν τα κόμματα σχετικά με τους ενεργειακούς τομείς, όπως η πρόταση του SDSM για διανομή μετοχών κρατικών επιχειρήσεων, λέει ότι αυτό προσφέρει μια πιθανή εναλλακτική λύση στην ιδιωτικοποίηση. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης τα εμπόδια εφαρμογής και η ανάγκη για διαρκή πολιτική βούληση για την υλοποίηση τέτοιων μεταρρυθμίσεων.
«Αυτή η κίνηση θεωρείται ως επί το πλείστον ως πιθανή λύση στις συνεχιζόμενες συζητήσεις ιδιωτικοποίησης που επιδεινώνονται από την τρέχουσα κρίση. Ενώ τέτοιες προθέσεις επαινούνται, η υλοποίησή τους εξαρτάται από τη μετεκλογική ηγεσία και το κυβερνητικό όραμα. Εν μέσω της ενεργειακής κρίσης, και οι δύο αυτές εταιρείες αντιμετώπισαν λειτουργικές προκλήσεις και ζητήματα είσπραξης οφειλών, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη για αποτελεσματικές μεταρρυθμίσεις».
Ως εκ τούτου, η Cackova υπογραμμίζει ότι το αποτέλεσμα των εκλογών θα διαμορφώσει επίσης την πορεία των ενεργειακών πολιτικών της Βόρειας Μακεδονίας, επηρεάζοντας όχι μόνο την ανάπτυξη του τομέα αλλά και το οικονομικό και περιβαλλοντικό μέλλον της χώρας.
