“Βαρίδι” για την ανάπτυξη της χώρας αποτελεί το ενεργειακό κόστος, καθώς υπονομεύει την πορεία της βιομηχανίας, ενός κλάδου που προσδίδει ανταγωνιστικότητα αλλά και προσφέρει ανθεκτικότητα και καλές δουλειές στην οικονομία.
Το “σήμα” για την ανάγκη για παρεμβάσεις στο μέτωπο και της παροχής επιδοτήσεων αλλά και δομικών αλλαγών της αγοράς το έστειλαν και χθες εκπρόσωποι της μεταποίησης ενώπιον του υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη, της υφυπουργού Ενέργειας Αλεξάνδρας Σδούκου και της κα Άννα Μάνη-Παπαδημητρίου, υφυπουργού Ανάπτυξης.
Συγκεκριμένα, χθες, σε κεντρικό ξενοδοχείο των Αθηνών, λίγες μέρες πριν την παρουσίαση της εθνικής στρατηγικής για τη βιομηχανία, που θα γίνει στις 21/10, ξεδιπλώθηκε το οικονομικό αποτύπωμα της Βιομηχανίας Χάρτου καθώς και οι προοπτικές και οι βασικές προκλήσεις για την περαιτέρω ανάπτυξή της. Συγκεκριμένα δημοσιοποιήθηκε η μελέτη «Η Βιομηχανία Χάρτου στην Ελλάδα: Συνεισφορά στην ελληνική οικονομία, προκλήσεις και προοπτικές ανάπτυξης» που εκπόνησε το Ιδρύμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών – ΙΟΒΕ για την νεοσύστατη Ένωση Βιομηχανιών Χάρτου Ελλάδας – Ε.ΒΙ.Χ.Ε.
Στην εκδήλωση ήταν κεντρικός ομιλητής ο κ. Κωστής Χατζηδάκης, Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Στη συζήτηση συμμετείχαν η κα Αλεξάνδρα Σδούκου, Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ο κ. Δημήτρης Θεοχάρης, Πρόεδρος Ε.ΒΙ.Χ.Ε., ενώ χαιρετισμό απηύθυνε η κα Άννα Μάνη-Παπαδημητρίου, Υφυπουργός Ανάπτυξης. Ο κ. Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ και Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών έκανε τις εισαγωγικές παρατηρήσεις ενώ τη μελέτη παρουσίασε η κα Σοφία Σταυράκη, Ερευνήτρια ΙΟΒΕ. Τη συζήτηση συντόνισε η κα Χρύσα Λιάγγου, δημοσιογράφος στην Καθημερινή.
Η ενέργεια
Όπως αναφέρθηκε την τελευταία τετραετία καταγράφεται αυξητική τάση στις τιμές των ενεργειακών αγαθών, οι οποίες δημιούργησαν σοβαρές πιέσεις στην εγχώρια Βιομηχανία Χάρτου. Η αύξηση των τιμών ενέργειας οδήγησε σε αύξηση των ενεργειακών δαπανών της Βιομηχανίας Χάρτου, οι οποίες εκτιμάται ότι ανήλθαν σχεδόν στα €170 εκατ. το 2022 από €83 εκατ. το 2021. Διαχρονικά, οι δαπάνες ενέργειας στο σύνολο των δαπανών για τη Βιομηχανία Χάρτου είναι υψηλότερες σε σχέση με τη Μεταποίηση.
Μάλιστα για τις 600 βιομηχανίες του κλάδου αυξημένη κατά 76% ήταν η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στο τέλος του 2023 σε σύγκριση με τις αρχές του 2021 ενώ η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου την ίδια περίοδο έφθασε στο 112%.
Όπως ανέφερε, δε, ο πρόεδρος της Ένωσης κ. Θεοχάρης, οι επιχειρήσεις της Βιομηχανίας Χάρτου καλούνται να λειτουργήσουν σε περιβάλλον αβεβαιότητας, με υψηλό κόστος ενέργειας, καθώς και να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις όπως η πράσινη μετάβαση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού και οι αυξημένες ανάγκες για χρηματοδότηση.
Μάλιστα με βάση όσα τονίστηκαν, οι προκλήσεις αυτές αναδεικνύουν και νέες προτεραιότητες, όπως η υλοποίηση επενδύσεων για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας και η ψηφιακή αναβάθμιση, με σκοπό τη διασφάλιση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας, αλλά και η υιοθέτηση «κυκλικών» επιχειρηματικών μοντέλων λειτουργίας, με νέες τεχνολογίες παραγωγής και ανακύκλωσης για την παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και τη διασφάλιση βιώσιμης ανάπτυξης.
Η κυβέρνηση
Από την πλευρά του ο υπουργός Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης μιλώντας κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης σημείωσε ότι παρά τα θρυλούμενα, η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα είναι καλύτερη από τη μέση τιμή στην Ευρώπη και αυτό οφείλεται στη στρατηγική της κυβέρνησης να διασώσει τη ΔΕΗ καθώς και να επενδύσει στην πράσινη μετάβαση και τις διεθνείς διασυνδέσεις. Πάντως ο κ. Χατζηδάκης παραδέχθηκε ότι το κόστος της ενέργειας παραμένει σημαντικό βάρος για τις επιχειρήσεις και σημείωσε ότι χρειάζεται επειγόντως ευρωπαϊκός συντονισμός για τη διασφάλιση καλύτερης λειτουργίας στην αγοράς ενέργειας και κατασκευή δικτύων.
Και η υφυπουργός Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου σημείωσε ότι παρά τα προβλήματα η ελληνική βιομηχανία χάρτου έχει δυναμική και προοπτική ανάπτυξης. Παρουσίασε δε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας για τις επιχειρήσεις του κλάδου από 95 ευρώ/MWh το 2021, αυξήθηκε σε 145 ευρώ/MWh το 2022, αλλά μειώθηκε και πάλι σε και 125 ευρώ/MWh το 2023 και το πρώτο εξάμηνο του 2024 επανήλθε στα επίπεδο του 2021 δηλαδή στα 96 ευρώ/MWh. Πάντως η κ. Σδούκου παραδέχθηκε ότι οι σημερινές τιμές απέχουν πολύ από τα 60-65 ευρώ/MWh που ήταν τα προ πανδημίας επίπεδα.
Η Υφυπουργός Ανάπτυξης, κα Μάνη-Παπαδημητρίου, στον χαιρετισμό της περιέγραψε την πρόοδο και προτεραιότητες πολιτικής στον ευρύτερο τομέα της βιομηχανίας.
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο κλάδος του χαρτιού έχει υψηλότερο μερίδιο δαπανών για ενεργειακά αγαθά στο σύνολο της μεταποίησης ενώ σε σύγκριση με επιλεγμένες χώρες της ΕΕ, το μερίδιο δαπανών της εγχώριας βιομηχανίας χάρτου είναι υψηλότερο από ό,τι στην Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία και οριακά χαμηλότερο σε σχέση με την Ισπανία και την Πορτογαλία.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΒΙΧΕ με δεδομένο το υφεσιακό περιβάλλον στο οποίο κινούνται οι επιχειρήσεις του κλάδου μετά την μεγάλη εκτίναξη του τζίρου τους κατά την περίοδο της πανδημίας, υπάρχει ανάγκη να ληφθούν μέτρα για τη μείωση του ενεργειακού κόστους όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλες τις χώρες της Ευρώπης
Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι το ενεργειακό κόστος για τις βιομηχανίες χάρτου υπερδιπλασιάστηκε το 2022 και ανήλθε σε 17 εκατ. ευρώ έναντι 8,4 εκατ. ευρώ το 2021. Εξάλλου το 40% των δαπανών ενέργειας κατευθύνεται στο φυσικό αέριο, το 30% στην ηλεκτρική ενέργεια και το 19% σε ΑΠΕ και βιοκαύσιμα.
Σύμφωνα, πάντως, με τη μελέτη για την ελληνική βιομηχανία χάρτου το 2024, παρά τα προβλήματα, καταγράφει ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 2,2%, οριακά υψηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (+2,1%). Ωστόσο ο υπερδιπλασιασμός του ενεργειακού κόστους έχει πλήξει τις επιχειρήσεις του κλάδου καθώς η Sonoco Ελλάς Α.Ε., μέλος της ΕΒΙΧΕ, ανακοίνωσε παύση της λειτουργίας των δύο εργοστασίων της στην Ελλάδα, λόγω και του υψηλού κόστους ενέργειας.
Ο Πρόεδρος Ε.ΒΙ.Χ.Ε., κ. Θεοχάρης, δήλωσε: «Με χαρά και υπερηφάνεια η Ε.ΒΙ.Χ.Ε παρουσίασε σήμερα την κλαδική μελέτη χάρτου, που εκπόνησε το ΙΟΒΕ, στην οποία απεικονίζεται ένας εξωστρεφής κλάδος βιομηχανίας και μεταποίησης με σφρίγος και δυναμική. Η κυβέρνηση μάς τίμησε με την παρουσία κορυφαίων εκπροσώπων της, κάτι που λαμβάνουμε ως δέσμευση πως θα σταθεί πλάι μας στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε. Η αθρόα προσέλευση μελών και συνεργατών μας, μάς κάνει να ατενίζουμε το μέλλον όλοι μαζί με πίστη και αισιοδοξία».
Ο Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ, κ. Βέττας, τόνισε τη σημασία της ανάλυσης δυναμικών κλάδων της οικονομίας, της λεπτομερούς αποτύπωσης των δεδομένων τους και της εκτίμησης του αποτυπώματός τους στην ευρύτερη οικονομία, και των μελλοντικών προοπτικών και προκλήσεων. Σημείωσε, επίσης, ότι για να επιτευχθούν ισχυροί ρυθμοί ανάπτυξης και αύξησης αμοιβών μεσοπρόθεσμα είναι απαραίτητη η σταδιακή μετακίνηση φυσικών και ανθρώπινων πόρων σε κλάδους με υψηλή παραγωγικότητα και εξωστρέφεια.
Ενδεικτικά πεδία παρεμβάσεων
Στο φόντο αυτό οι εκπρόσωποι του κλάδου ζήτησαν:
- Απλοποίηση διαδικασιών αδειοδότησης έργων του τομέα ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, διευκόλυνση των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων, καθώς και βελτίωση του χωροταξικού σχεδιασμού.
- Προσφορά διμερών συμβολαίων (Power Purchase Agreements - PPAs) από ΑΠΕ στις εγχώριες βιομηχανίες σε ανταγωνιστικές τιμές.
- Ενίσχυση διασυνδέσεων και ρυθμιστικές παρεμβάσεις, έτσι ώστε η σύζευξη της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας να καταστεί στην πράξη αποτελεσματική και να οδηγεί σε μείωση του ενεργειακού κόστους.
- Επιδότηση μπαταριών για τα ενεργοβόρα εργοστάσια του κλάδου, προκειμένου να γίνεται χρήση φθηνότερου ηλεκτρικού ρεύματος, όταν η τιμή του είναι απαγορευτική, καθώς και επενδύσεων ΑΠΕ, που θα χρησιμοποιούνται για ιδιοκατανάλωση.
- Σχήμα κρατικών ενισχύσεων σε βιομηχανίες εντάσεως ενέργειας για την αντιστάθμιση του υψηλού ενεργειακού κόστους, με την υιοθέτηση μιας τιμής στόχου (ανάλογο άλλων χωρών της ΕΕ).
- ·Δράσεις για την προώθηση της κυκλικότητας, όπως η υλοποίηση χωριστού συστήματος συλλογής χαρτιού προς ανακύκλωση, καθώς και η ορθή εφαρμογή της οδηγίας-πλαισίου για τα απόβλητα και για τις μεταφορές αποβλήτων.
Βασικά μεγέθη και επιδόσεις της Βιομηχανίας Χάρτου
Αξίζει αν σημειωθεί ότι με βάση τη μελέτη:
- Η παραγωγική δραστηριότητα της Βιομηχανίας Χάρτου ενισχύθηκε σημαντικά μετά το 2020, εν μέρει λόγω της αύξησης του ηλεκτρονικού εμπορίου και των συνεπαγόμενων αναγκών για συσκευασίες. Ο κύκλος εργασιών του κλάδου εκτιμάται ότι διαμορφώθηκε σε €2,13 δισεκ. το 2023 από 1,52 δισεκ. το 2020, αντανακλώντας την αύξηση του όγκου παραγωγής, αλλά και των τιμών λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής.
- Η εγχώρια Βιομηχανία Χάρτου παρουσίασε υψηλό βαθμό ανθεκτικότητας στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης, με την Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) της να διαμορφώνεται σε €426 εκατ. το 2022, συμμετέχοντας σε ποσοστό 2,2% στο αντίστοιχο μέγεθος της Μεταποίησης από 1,8% το 2012.
- Η επενδυτική ένταση στη Βιομηχανία Χάρτου είναι σε υψηλότερο επίπεδο συγκριτικά με τον μέσο όρο της Μεταποίησης. Οι επενδύσεις της Βιομηχανίας Χάρτου έφτασαν τα €107,4 εκατ. το 2022, αντιπροσωπεύοντας το 24% της ΑΠΑ του κλάδου, έναντι αντίστοιχου ποσοστού 15% για το σύνολο της εγχώριας Μεταποίησης.
- Η εγχώρια Βιομηχανία Χάρτου ξεχωρίζει και για τη συμμετοχή της στο σύστημα ανακύκλωσης αποβλήτων συσκευασίας χαρτιού, δεδομένου πως παράγεται χαρτόνι από το ανακυκλωμένο χαρτόνι που συλλέγεται στη χώρα, συμβάλλοντας καθοριστικά εκ φύσεως στη βιώσιμη ανάπτυξη αλλά και στην εφαρμογή του υποδείγματος της κυκλικής οικονομίας, στην επίτευξη υψηλότερου εθνικού ποσοστού ανακυκλωμένων αποβλήτων συσκευασίας χαρτιού σε σύγκριση με τον μέσο όρο στην ΕΕ-27, και στη συμμόρφωση με τους σχετικούς στόχους πολιτικής που έχουν τεθεί με ορίζοντα το 2025 και το 2030.
- Η εγχώρια Βιομηχανία Χάρτου παρουσιάζει αξιοσημείωτη εξαγωγική δραστηριότητα. Οι εξαγωγές προϊόντων χαρτιού ανήλθαν σε €800 εκατ. το 2023, σημειώνοντας άνοδο 9,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, σε αντίθεση με τις εισαγωγές η αξία των οποίων ανήλθε σε €1,64 δισεκ. από €1,84 δισεκ. ένα έτος νωρίτερα. Ευρύτερα στον κλάδο, σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα σημειώνεται και στα ανακτημένα από το σύστημα ανακύκλωσης απόβλητα χαρτιού που αποτελούν πρώτη ύλη για την παραγωγή χαρτιού και χαρτονιού.
- Την τελευταία τετραετία καταγράφεται αυξητική τάση στις τιμές των ενεργειακών αγαθών, οι οποίες δημιούργησαν σοβαρές πιέσεις στην εγχώρια Βιομηχανία Χάρτου. Η αύξηση των τιμών ενέργειας οδήγησε σε αύξηση των ενεργειακών δαπανών της Βιομηχανίας Χάρτου, οι οποίες εκτιμάται ότι ανήλθαν σχεδόν στα €170 εκατ. το 2022 από €83 εκατ. το 2021. Διαχρονικά, οι δαπάνες ενέργειας στο σύνολο των δαπανών για τη Βιομηχανία Χάρτου είναι υψηλότερες σε σχέση με τη Μεταποίηση.
- Ο κλάδος χάρτου, λόγω της δυναμικότητας και ανθεκτικότητάς του, αποδεικνύεται ελκυστικός σε ξένες ιδιωτικές επενδύσεις. Απόδειξη αυτού, το γεγονός πως υπάρχουν εργοστάσια αλλά και επιχειρήσεις του κλάδου που αποτελούν θυγατρικές αλλοδαπών ομίλων.
Συμβολή της Βιομηχανίας Χάρτου στην οικονομία
Συνυπολογίζοντας τις έμμεσες και προκαλούμενες επιδράσεις από τη διασύνδεση της εγχώριας Βιομηχανίας Χάρτου, με τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας, η συνολική συμβολή της στο ΑΕΠ της χώρας υπολογίζεται σε €1,74 δισεκ. το 2023, περιλαμβανομένου του χονδρεμπορίου χαρτιού και των εξαγωγών χαρτιού ανακύκλωσης. Για κάθε €1 προστιθέμενης αξία που παράγει η εγχώρια Βιομηχανία Χάρτου, το ΑΕΠ της χώρας εκτιμάται ότι αυξάνεται κατά περίπου €2,4. Σε όρους απασχόλησης, η επίδραση εκτιμάται σε 35 χιλ. θέσεις εργασίας το 2023. Ως προς τα δημόσια έσοδα, η συνεισφορά της Βιομηχανίας Χάρτου εκτιμάται σε
