Εθισμένη στην αποβιομηχάνιση τόσων δεκαετιών, η Ευρώπη έχει ξεχάσει πως να προσελκύει επενδύσεις. Σαν υπνωτισμένη από το είδωλό της σε παραμορφωτικό καθρέφτη, ανεμίζει περήφανα την υψωμένη πράσινη σημαία, χωρίς να μαθαίνει από τους Αμερικανούς ή να αντιλαμβάνεται το διακύβευμα.
Την νοιάζει μόνο να μειώσει το ποσοστό 8% των εκπομπών ρύπων που της αναλογεί στον πλανήτη, στο 4%, προτιμώντας να στραγγαλίζει την οικονομία της και κάνοντας σαν να μην βλέπει πως μόνη της η Κίνα παράγει πολλαπλάσιες εκπομπές από τη μείωση που θέλουμε να κάνουμε. Δυσκολεύεται να ακούσει ακόμη και το ηχηρό καμπανάκι από την ασθένεια της Γερμανίας, της νούμερο ένα οικονομίας της, με τις περισσότερες φέτος «αναχωρήσεις» επενδύσεων για τις ΗΠΑ.
Την εικόνα περιέγραψε όσο καλύτερα μπορούσε χθες ο Ευάγγελος Μυτιληναίος στο OT Forum, μιλώντας για ένα μοντέλο που έχει κάνει τον κύκλο του, μια Ευρωπαϊκή Ένωση που κινδυνεύει, που πρέπει να ανακαλυφθεί ξανά, από μηδενική βάση. Και ίσως η πιο χαρακτηριστική εικόνα ήταν η εμπειρία που μετέφερε όταν ως πρόεδρος της Πανευρωπαϊκής Ένωσης Μετάλλων (Eurometaux) συναντήθηκε στις αρχές Δεκεμβρίου, μαζί με 21 επικεφαλής και εκπροσώπους από την αφρόκρεμα της βαριάς ευρωπαϊκής βιομηχανίας, με τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν και υπεύθυνο για τη «Πράσινη Συμφωνία» Μάρος Σέφκοβιτς. Σε ένα ραντεβού που διήρκεσε… επτά ώρες, σαν εκείνες τις δραματικές Συνόδους κορυφής στα χρόνια των μνημονίων, χωρίς να οδηγήσει σε κανένα αποτέλεσμα.
«Τον ενημέρωσαν για το πρόβλημα, άλλοι του είπαν ότι μεταφέρουν υπάρχουσες μονάδες στο εξωτερικό, άλλοι ότι σχεδιάζουν τις νέες τους επενδύσεις σε διάφορα μέρη του πλανήτη, εκτός Ευρώπης, προφανώς τα γνώριζε όλα αυτά, κι ο καημένος ο Σέφκοβιτς άκουγε, χωρίς να έχει κάτι να πει», όπως είπε ο Έλληνας επιχειρηματίας.
Και στο μεταξύ η φυγή των μεγάλων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων συνεχίζεται, μπροστά στα μάτια της ευρωπαϊκής ηγεσίας, που αμήχανη παρατηρεί τη λίστα να μεγαλώνει: Η γερμανική Aurubis, η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή βιομηχανία χυτηρίων χαλκού, ανακοίνωσε προ μερικών εβδομάδων ότι θα επενδύσει 700 εκατ. δολάρια για να κτίσει στη Β.Αμερική χυτήριο με σκοπό τη σύνθετη ανακύκλωση υλικών, είναι μια από τις πολλές.
Άλλη περίπτωση είναι της βελγικής εταιρείας παραγωγής ψευδαργύρου Nyrstar. Όταν η Κομισιόν απήθυνε προ μηνών εσπευσμένο κάλεσμα σε ευρωπαϊκές εταιρείες να παράξουν γάλλιο και γερμάνιο (σε συνέχεια του μπλόκου από το Πεκίνο στις κινεζικές εξαγωγές), η επιχείρηση δήλωσε ότι ναι μεν μπορεί να βοηθήσει, ωστόσο είναι πιο προχωρημένη η έρευνα στις ΗΠΑ, για ένα έργο ύψους 150 εκατομμυρίων δολαρίων. Οι επιχειρήσεις που προτιμούν τις ΗΠΑ, με πρώτες τις γερμανικές, αυξάνονται, αλλά η μακρά λίστα, που περιλαμβάνει την αυτοκινητοβιομηχανία Volkswagen, τις βιομηχανίες χημικών BASF και Linde, τον ιταλικό κολοσσό ενέργειας Enel, τη σουηδική βιομηχανία μπαταριών Northvolt και πολλές ακόμη, δεν δείχνει ικανή να ταράξει την ευρωπαϊκή αδράνεια.
Σήμερα μαίνεται μια παγκόσμια κούρσα γύρω από την πράσινη τεχνολογία, τις σπάνιες γαίες, τα μικροτσίπ και το εξειδικευμένο προσωπικό. Εδώ και ένα χρόνο Αμερικανοί και Καναδοί, κινητροδοτούν με επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές όσες επιχειρήσεις επιλέγουν την Β.Αμερική για να στήσουν επενδύσεις στην πράσινη και ψηφιακή οικονομία. Τι κάνει η ΕΕ για να αντιστρέψει την κατάσταση; Είμαστε στα αλήθεια τόσο αδύναμοι; Μας λείπει το σχέδιο;
Στα ερωτήματα αυτά, οι απαντήσεις των Ευρωπαίων αξιωματούχων περιορίζονται στο να απαριθμούν τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά εργαλεία και Ταμεία. Δεν τα λες και λίγα : Έχουμε το RRF που χρηματοδοτεί πράσινες επενδύσεις. Το Innovation Fund το οποίο αφορά επενδύσεις σε μπαταρίες. Το Critical Raw Materials Act με στόχους για τις σπάνιες γαίες. Το New Talent Pool για να προσελκύσουμε δεξιότητες από τρίτες χώρες. Αρκετά από αυτά τα εργαλεία είναι καινούργια, κάποια δεν έχουν παρά μερικούς μήνες που έχουν δημιουργηθεί. Καλοπροαίρετα θα έλεγε κανείς ότι υπάρχουν τεράστια περιθώρια για την Ευρώπη να παίξει με απαιτήσεις στο γήπεδο του παγκόσμιου ανταγωνισμού.
Γιατί οι επενδυτές προτιμούν την Αμερική;
Και τότε γιατί οι επενδύτες προτιμούν τη Β.Αμερική; Γιατί η Ευρώπη είναι κολλημένη. Έρχεται σταδιακά αντιμέτωπη με τα αδιέξοδα που η ίδια δημιούργησε. Θεώρησε ότι η πράσινη μετάβαση είναι η λύση για τα πάντα. Ξέχασε τη βιομηχανία.
Παγιδεύτηκε στα εργαλεία που η ίδια δημιούργησε. Έχει ακόμη και σήμερα ένα πανάκριβο ενεργειακό κόστος. Εκτός από τα εγγενή της προβλήματα, ότι πολλές από τις αποφάσεις πρέπει να είναι ομόφωνες, ότι αποτελείται από 27 χώρες και τα δομικά προβλήματα, κατέχει το ρεκόρ της πανάκριβης ενέργειας. Πανηγυρίζουμε επειδή σήμερα το φυσικό αέριο έχει πέσει στα 35 ευρώ/ MWh και δεν είναι στα 350 ευρώ που ήταν πέρυσι, όμως ξεχνάμε ότι προ κρίσης βρισκόταν στα 15 ευρώ. Δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε ούτε τις ΗΠΑ που έχουν πάμφθηνη ενέργεια, ούτε την Κίνα, που έχει άφθονο κάρβουνο και χιλιάδες εργοστάσια ενέργειας με καύσιμο το κάρβουνο. Και όχι, παρά τις εκκλήσεις της διεθνούς κοινότητας, οι εκπομπές CO2 της Κίνας δεν μειώνονται. Αυξήθηκαν περίπου 5% στο τρίτο τρίμηνο του 2023.
Κυρίως όμως είναι η ανθεκτικότητα και η «φρεσκάδα» της αμερικανικής οικονομίας, που προσελκύει ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Η αμερικανική οικονομία έτρεξε στο τρίτο τρίμηνο του 2023 με ρυθμό 4,9%, έναντι 0,1% στην Ευρωζώνη. Ενώ, η ευρωπαϊκή οικονομία έχει υποκύψει στην κρίση, η αμερικανική αντέχει, παρά το «σχίσμα» που προκαλεί στην κοινωνία η πολιτική αντιπαράθεση Ρεπουμπλικάνων - Δημοκρατικών, γεγονός που θα φανεί στις εκλογές του Νοεμβρίου του 2024.
Το οικοδόμημα πρέπει να το ξαναδούμε από την αρχή. Ο συναγερμός που έχει σημάνει στην Ε. Επιτροπή για την προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών δείχνει για μια ακόμη φορά πόσο ανέτοιμη πιάστηκε μπροστά στις μεγάλες γεωπολιτικές προκλήσεις.
Το γραφειοκρατικό κράτος στις Βρυξέλλες, που δεν δίνει λογαριασμό σε κανέναν για τίποτα, ούτε εκλέγεται, παρά διορίζεται κάθε πέντε χρόνια και αποφασίζει για τα πάντα, αυτό το μοντέλο πρέπει να τελειώσει, είπε ο επικεφαλής της Mytilineos. Και όλα αυτά, έξι μήνες πριν από τις πιο κρίσιμες ευρωεκλογές των πολλών τελευταίων ετών.
