Κατεβάζει ταχύτητες, χωρίς σε καμία περίπτωση να εγκαταλείπεται, ο στόχος της πράσινης μετάβαση σε Ελλάδα και ΕΕ με την προσγείωση στον ρεαλισμό να είναι εμφανής, ιδίως μετά την εκλογή Τραμπ που αλλάζει το τοπίο και στην αγορά ενέργειας.
Πράσινη μετάβαση μεν, «drill, baby, drill» δε…
To «Drill, baby, drill…» του Ντόναλντ Τραμπ σηματοδοτεί την «επιστροφή» στα ορυκτά καύσιμα με την πράσινη μετάβαση να τροφοδοτείται με καύσιμα από το φυσικό αέριο, την ώρα που η ευρωπαϊκή βιομηχανία χτυπά εδώ και πολύ καιρό τα καμπανάκια του κινδύνου, εστιάζοντας στο δυσβάστακτο κόστος της πράσινης μετάβασης στους χρόνους που ήθελε αρχικά η Κομισιόν. Κόστος που θα πληρώσει κυρίως η βιομηχανία με την ανταγωνιστικότητά της να πλήττεται βάναυσα με Κίνα και ΗΠΑ να «ξεφεύγουν» στην αρένα του ανταγωνισμού.
Δεν είναι τυχαίο πως ήδη παρατηρείται ένα κύμα μετανάστευσης επιχειρήσεων του δευτερογενούς τομέα και της μεταποίησης από την Ευρώπη στις ΗΠΑ.
Η μετατόπιση της Ελλάδας
Η Ελλάδα, από τις χώρες πρωτοπόρους στην πράσινη μετάβαση, το παίρνει.. αλλιώς το τελευταίο διάστημα. Το 2019 ο Κυριάκος Μητσοτάκης, για πολλούς βιάστηκε ανεξήγητα, από το βήμα του ΟΗΕ έσπευσε να ανακοινώσει το πρόωρο κλείσιμο των ρυπογόνων λιγνιτικών μονάδων, κρίσιμες για τις εφεδρείες του δικτύου ακόμα και στην εποχή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Τελικά μετά από διαδοχικές τροποποιήσεις στα χρονοδιαγράμματα ο λιγνίτης θα θαφτεί… οριστικά το 2028, με βάση τους σχεδιασμούς.
Πριν από πέντε χρόνια, το 25% της ηλεκτρικής ενέργειας που παραγόταν στην Ελλάδα, προερχόταν από φωτοβολταϊκά και αιολικά και σήμερα αγγίζει το 60%, γεγονός που καταδεικνύει την πρόοδο της χώρας μας που βαδίζει σταθερά στο πράσινο μονοπάτι, μόνο που παίρνει και κρίσιμη ώθηση από το φυσικό αέριο…
Τον Δεκέμβριο του 2024 αυξήθηκε η παραγωγή ηλεκτρισμού με συμβατικά καύσιμα στη χώρα μας, δηλαδή φυσικό αέριο και λιγνίτη, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ.
Οι συμβατικές μονάδες είχαν μερίδιο 53,4%, ενώ οι ΑΠΕ περιορίστηκαν στο 41,8% και τα υδροηλεκτρικά πρόσθεσαν 4,7%. Στις επιμέρους τεχνολογίες, το φυσικό αέριο κάλυψε το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών με 44,1%, ενώ ο λιγνίτης συνεισέφερε 9,3%, ένα αρκετά αυξημένο ποσοστό σε σχέση με το μέσο όρο του έτους.
Δεν είναι τυχαίο πως το ΥΠΕΝ αποφάσισε στις αρχές του φετινού χειμώνα να παρατείνει τη λειτουργία της λιγνιτικής μονάδας στη Μελίτη μέχρι την άνοιξη προκειμένου να θωρακιστεί το σύστημα. Η εν λόγω μονάδα ήταν αρχικά να αποσυρθεί στα τέλη του 2024.
Πώς στρίβει το τιμόνι
Για την σταδιακή μετατόπιση της χώρας μας στάλθηκαν τα σχετικά μηνύματα τόσο από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό όσο και από μεγάλες επιχειρήσεις.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης με επιστολή του στις 14 Ιανουαρίου στην πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στρίβει… και επίσημα το τιμόνι της πολιτικής στην Ελλάδα στην πράσινη μετάβαση. Με αφορμή τις υψηλές τιμές στην ενέργεια ζητά τον περιορισμό του κόστους που προκύπτει από την υπερρύθμιση των εκπομπών ρύπων αλλά και την ευελιξία ώστε κάθε κράτος – μέλος να επιλέγει τον τρόπο για τη μείωση του άνθρακα.
Πρόσφατα η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι ένας ακόμη πετρελαϊκός κολοσσός η Chevron – μετά την ExxonMobil – ζητά δικαιώματα για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Μάλιστα το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προκηρύσσει νέο διεθνή διαγωνισμό για καινούργια παραχώρηση «Νότια της Πελοποννήσου».
Πριν από ένα χρόνο κορυφαίοι επιχειρηματίες και στελέχη της βαριάς βιομηχανίας όπως ο Ευάγγελος Μυτιληναίος (Metlen), Δημήτρης Παπαλεξόπουλος (Τιτάν) αλλά και ο CEO της HELLENiQ ENERGY, Ανδρέας Σιάμισιης, χτυπούσαν καμπανάκια και τόνιζαν την ανάγκη για «στροφή στον ρεαλισμό».
Στο πλαίσιο αυτό, σχέδιο, σοβαρότητα και σταθερότητα ζητά η βιομηχανία από την Κομισιόν για να αντιμετωπιστεί επιτυχώς η πρόκληση της πράσινης μετάβασης, η αναγκαιότητα της οποίας δεν αμφισβητείται, χωρίς ωστόσο βιασύνες που θα εκτοξεύσουν το κόστος και θα υπονομεύσουν την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων
Η προσγείωση στην πραγματικότητα
Η Ευρώπη μπορεί να ήθελε να τρέξει σπριντ στον δρόμο της πράσινης μετάβασης, ωστόσο η ωμή πραγματικότητα την αναγκάζει σε απότομη προσγείωση.
Την ίδια στιγμή, κωλυσιεργίες, αδράνειες και καθυστερήσεις στην ανάπτυξη υποδομών αποθήκευσης και αύξησης της χωρητικότητας των δικτύων μεταφοράς πράσινης ενέργειας (χωρίς να γίνει αυτό η ενέργεια των ΑΠΕ θα χάνεται) σε συνδυασμό και με την απουσία ευρωπαϊκών κινήτρων για την υλοποίηση πράσινων επενδύσεων, υποσκάπτουν την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών.
Η πυξίδα που θα δείξει (;) τον σωστό δρόμο στην ΕΕ
Η «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας» που παρουσίασε πρόσφατα η Κομισιόν προσδιορίζει τις υψηλές και ασταθείς τιμές ενέργειας ως βασική πρόκληση και καθορίζει τομείς παρέμβασης για τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε καθαρή, οικονομικά προσιτή ενέργεια.
Το επερχόμενο Clean Industrial Deal θα καθορίσει μια προσέγγιση με γνώμονα την ανταγωνιστικότητα για την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα, με στόχο τη διασφάλιση της ΕΕ ως ελκυστικού τόπου για τη μεταποίηση, συμπεριλαμβανομένων των ενεργοβόρων βιομηχανιών, και την προώθηση καθαρής τεχνολογίας και νέων κυκλικών επιχειρηματικών μοντέλων.
Ένα σχέδιο δράσης για την προσιτή ενέργεια θα συμβάλει στη μείωση των τιμών και του κόστους της ενέργειας, ενώ ένας νόμος για την επιτάχυνση της βιομηχανικής απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές θα επεκτείνει την ταχεία αδειοδότηση σε τομείς σε μεταβατικό στάδιο.
Επιπλέον, το νέο σχέδιο της ΕΕ προβλέπει εξατομικευμένα σχέδια δράσης για τομείς έντασης ενέργειας, όπως ο χάλυβας , τα μέταλλα και τα χημικά , τομείς που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του ευρωπαϊκού μεταποιητικού συστήματος, αλλά είναι οι πιο ευάλωτοι σε αυτή τη φάση της μετάβασης.
Οι σχετικές προτάσεις, αναμένονται προς το τέλος Φεβρουαρίου, θα γίνουν στο πλαίσιο της πολυαναμενόμενης Καθαρής Βιομηχανικής Συμφωνίας. Ανάμεσα σε άλλα η εν λόγω Συμφωνία θα περιλαμβάνει σχέδιο δράσης για προσιτή ενέργεια που ενδιαφέρει αρκετά κράτη-μέλη, όπως και τη χώρα μας.
