Σε ενίσχυση της χρήσης φυσικού αερίου στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια «ποντάρει» ο Διαχειριστής του Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ), βάσει της Μελέτης Εκτίμησης Ζήτησης που κατέθεσε στο πλαίσιο του δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης το οποίο έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων.
Ο ΔΕΣΦΑ προβλέπει αύξηση της ζήτησης κατά 20% για φυσικό αέριο στην χώρα μας τα επόμενα χρόνια εκτιμώντας πως αυτή θα ανέλθει στα 6,6 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) το 2034 από 5,5 bcm το 2025.
Από τα 5,5 bcm, τα 1,2-3,8 θα κατευθυνθούν, σύμφωνα με το βασικό σενάριο του ΔΕΣΦΑ, σε εξαγωγές σε άλλες χώρες, καθιστώντας την χώρα μας πύλη τροφοδοσίας της ευρωπαϊκής αγοράς με τους δύο πλωτούς σταθμούς LNG (υγροποιημένο αέριο) σε Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη κομβικές οδούς διακίνησης φυσικού αερίου.
Ρεκόρ εξαγωγών για την Ελλάδα με καταλύτη το αέριο
Στο πλαίσιο αυτό, ρεκόρ μηνιαίων καθαρών εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας σημειώθηκε για τη χώρα τον Νοέμβριο του 2024 με 646 GWh, όπως αναφέρει το Green Tank σε ανάλυσή του. Η παραγωγή από λιγνίτη ήταν η υψηλότερη μηνιαία του έτους (406 GWh), ενώ η παραγωγή από ορυκτό αέριο (2,172 GWh) ήταν η τρίτη υψηλότερη του έτους. Οι περικοπές στο 11μηνο του 2024 ήταν 847 GWh, αντιπροσωπεύοντας το 3.5% της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ.
Αναλυτικότερα, με 23,326 GWh τους πρώτους έντεκα μήνες του έτους, oι ΑΠΕ (χωρίς τα μεγάλα υδροηλεκτρικά) βρέθηκαν μεν στην πρώτη θέση της ηλεκτροπαραγωγής, έμειναν όμως πίσω σε σχέση με την αθροιστική παραγωγή των τριών ορυκτών καυσίμων (ορυκτό αέριο, λιγνίτης και πετρέλαιο) κατά 2,231 GWh. Αυτό συνέβη κυρίως λόγω της αυξημένης συνεισφοράς του αερίου τους μήνες Ιούλιο-Νοέμβριο, αναστρέφοντας έτσι την εικόνα του εξαμήνου όταν οι ΑΠΕ ξεπερνούσαν την αθροιστική παραγωγή των τριών ορυκτών καυσίμων.
Στη δεύτερη θέση βρέθηκε το ορυκτό αέριο (19,130 GWh), το οποίο απέχει μόλις 837 GWh από το ιστορικό υψηλό του ενδεκάμηνου του 2021 (19,968 GWh). Αυξήθηκε κατά 32.6% σε σχέση με τους πρώτους έντεκα μήνες του 2023, μια πολύ ισχυρότερη αυξητική τάση σε σχέση με την αντίστοιχη των ΑΠΕ (+20.1%)
Με 3,631 GWh το πετρέλαιο στα μη διασυνδεδεμένα νησιά κατατάχθηκε στην τρίτη θέση, με μικρή σχετικά διαφορά από τα μεγάλα υδροηλεκτρικά (3,258 GWh) που βρέθηκαν στην τέταρτη θέση.
Στην πέμπτη θέση με 2,796 GWh ακολούθησε ο λιγνίτης, σημειώνοντας ιστορικό χαμηλό παραγωγής τους πρώτους έντεκα μήνες του έτους.
Tη μικρότερη συνεισφορά στην κάλυψη της ζήτησης τους πρώτους έντεκα μήνες του 2024 είχαν οι καθαρές εισαγωγές με μόλις 106 GWh. Ήταν οι χαμηλότερες της τελευταίας δεκαετίας για αυτή την περίοδο, με πολύ μεγάλη διαφορά από το προηγούμενο χαμηλό του 2022 (3,192 GWh).
Το ΕΣΕΚ
Οι εκτιμήσεις του ΔΕΣΦΑ διαφέρουν από τις προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), που κάνουν λόγο για μείωση κατανάλωσης του καυσίμου (από 51,2 Τεραβατώρες-TWh ή 4,8 περίπου bcm το 2022 σε 44,1 TWh ή 4,2 bcm το 2030 και καθίζηση στις 16,2 TWh ή 1,5 bcm το 2050).
Σε κάθε περίπτωση, ο ρόλος του φυσικού αερίου ήταν, είναι και θα είναι καθοριστικός για την ευστάθεια του ηλεκτρικού δικτύου με το καύσιμο – γέφυρα για την πράσινη μετάβαση να παραμένει ακλόνητο στην ηλεκτροπαραγωγή.
Το βασικό σενάριο του ΔΕΣΦΑ προβλέπει αύξηση του ποσοστού των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή από 59% το 2025 σε 73% το 2024. Στη βάση του σεναρίου αυτού, η ζήτηση για φυσικό αέριο για παραγωγή ηλεκτρισμού θα κορυφωθεί στα 3,9 bcm το 2030 ενώ μετά θα αρχίσει μία βραδεία καθοδική πορεία.
Η ζήτηση για ηλεκτρισμό στο διασυνδεδεμένο σύστημα εκτιμάται ότι θα αυξηθεί από 52,25 ΤWh το 2025 στις 62 ΤWh το 2034. Yπό αυτό το πρίσμα, η παραγωγή των μονάδων φυσικού αερίου αναμένεται να αυξηθεί από 17,9 ΤWh το 2025 σε 21 TWh το 2034.
Επανακάμπτει το αέριο στην βιομηχανία
H ζήτηση φυσικού αερίου από την βιομηχανία εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει πλήρως την καθίζηση που παρατηρήθηκε την περίοδο 2022-2023, απόρροια και της εκτόξευσης των τιμών. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Green Tank, την περίοδο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2024 η κατανάλωση φυσικού αερίου στη βιομηχανία αυξήθηκε κατά 80,5% σε ετήσια βάση.
Σύμφωνα με τον ΔΕΣΦΑ, η ζήτηση από τους μεγάλους βιομηχανικούς καταναλωτές αναμένεται να ξεπεράσει το 1 bcm το 2034, αυξημένη κατά 148% σε σχέση με το 2023.
Μέχρι το 2050 θα μας «συντροφεύει» το φυσικό αέριο
Καθίσταται σαφές πως η χρήση του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή εισέρχεται σε καθοδική τροχιά αλλά το φυσικό αέριο συνεχίζει να έχει νευραλγικό ρόλο για την ευστάθεια του συστήματος ηλεκτροπαραγωγής.
Ο μηχανισμός
Το 2050 το φυσικό αέριο θα αντιστοιχεί στο 9% της εγκατεστημένης ισχύος αλλά θα παράγει μόνο το 2,8 % της ενέργειας, δηλαδή μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις. Με βάση αυτές τις παραδοχές, κρίνεται αναγκαία η θέσπιση κατάλληλου εθνικού μηχανισμού αποζημίωσης μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο για να εξασφαλιστεί η οικονομική τους βιωσιμότητα.
