Πρόταση για τον επανασχεδιασμό της Προημερήσιας Αγοράς των Χρηματιστηρίων Ενέργειας «σε δυο στάδια» (Two-stages Day Ahead Market Design) με στόχο την αποσύνδεση των τιμών ηλεκτρισμού από τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου παρουσίασε -σύμφωνα με πληροφορίες του energymag- o επίτιμος καθηγητής Ενεργειακής Οικονομίας του ΕΜΠ, Παντελής Κάπρος.
Ο κ. Κάπρος ήταν ο ιθύνων νους πίσω από τον προσωρινό μηχανισμό ανάκτησης των υπερεσόδων των ηλεκτροπαραγωγών στην ελληνική χονδρεμπορική αγορά, που υιοθετήθηκε πρόσφατα με μικρές παραλλαγές και σε επίπεδο ΕΕ. Και τώρα καταθέτει μια νέα ελληνική πρόταση που ακολουθεί την γενική κατεύθυνση των Βρυξελλών για βελτίωση της αρχιτεκτονικής της αγοράς ενέργειας, «ώστε να φέρει στους καταναλωτές τα οφέλη των προσιτών ΑΠΕ και να διασφαλίζει ότι καμία τεχνολογία δεν θα μπορεί να διαταράξει τη λειτουργία της αγοράς όπως κάνει τώρα το φυσικό αέριο», όπως δήλωσε η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, το τελευταίο έτος παρατηρείται συσχέτιση 98,5% των τιμών του φυσικού αερίου και των χονδρεμπορικών τιμών ρεύματος, με τις τιμές του αερίου να συμπαρασύρουν -λόγω του συστήματος της οριακής τιμολόγησης- των τιμών του συνόλου της ηλεκτροπαραγωγής, παρότι λιγότερο από το ένα τρίτο της ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται από φυσικό αέριο. Η πρώτη βραχυπρόθεσμη παρέμβαση για να αντιμετωπιστούν οι παρενέργειες αυτής της στρέβλωσης ήταν η ανάκτηση των «ουρανοκατέβατων κερδών» των ηλεκτροπαραγωγών για τη στήριξη των λογαριασμών των καταναλωτών.
Πέντε αρχές για την αποσύνδεση
Η πιο μακράς πνοής παρέμβαση στην Προημερήσια Αγορά (DAM) για την αποσύνδεση των τιμών ηλεκτρισμού από τις τιμές φυσικού αερίου που πρότεινε ο κ. Κάπρος ακολουθεί πέντε αρχές: Τη διατήρηση του ανταγωνισμού στην αγορά, τη μη αποδυνάμωση των σημάτων τιμών που επιτρέπουν την απόκριση στη ζήτηση, την επίτευξη της βέλτιστης σύζευξης των αγορών και των διασυνοριακών ροών, την διασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης για τις νέες επενδύσεις προσαρμοσμένης στα κόστη που πρέπει να ανακτηθούν και την ενθάρρυνση μακροπρόθεσμων διμερών συμβολαίων (PPA) που προωθούν την σταθερότητα στην αγορά.
As available και on demand ενεργειακοί πόροι
Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Κάπρος διαχωρίζει τους ενεργειακούς πόρους στους «as available” και τους «on demand”. Η πρώτη κατηγορία μονάδων έχει μικρό μεταβλητό κόστος και πρέπει να ανακτήσει κεφαλαιουχικά και σταθερά κόστη σε μακροπρόθεσμη και προβλέψιμη βάση για να εξασφαλίσουν ανταγωνιστική χρηματοδότηση. Σε αυτή κατατάσσονται οι στοχαστικές ΑΠΕ, η πυρηνική ενέργεια, τα υποχρεωτικά νερά, η βιομάζα, οι μονάδες συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας υψηλής απόδοσης. Στους ενεργειακούς πόρους «on demand» κατατάσσονται οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιμα (λιγνίτης, φυσικό αέριο), οι μονάδες αποθήκευσης, η απόκριση στη ζήτηση. Βασικό τους χαρακτηριστικό είναι η ευελιξία, δηλαδή η δυνατότητα αυξομείωσης της ισχύος ανάλογα με τις ανάγκες του συστήματος.
Σχέδιο δυο σταδίων
Σύμφωνα με το σχέδιο «δυο σταδίων» του κ. Κάπρου, πρώτα μπαίνουν στην αγορά οι μονάδες “as available”, οι οποίες δηλώνουν φορτία για την αγορά επόμενης ημέρας, και σε δεύτερη φάση ο μονάδες “on demand” που δηλώνουν φορτία και τιμές όπως γίνεται και σήμερα. Αναφορικά με την αποζημίωση των μονάδων, για τις μονάδες «as available» προτείνονται τρεις επιλογές, διμερείς συμβάσεις, η οργανωμένη αγορά και ένα μεικτό σύστημα που συνδυάζει στοιχεία και των δυο. Για τις μονάδες “on demand” προβλέπεται αποζημίωσή τους όπως γίνεται και σήμερα, με βάση την τιμή εκκαθάρισης αγοράς, ενώ αμετάβλητη προβλέπεται να παραμείνει και η αρχιτεκτονική της Ενδοημερήσιας Αγοράς και της Αγοράς Εξισορρόπησης.
Με την πρόταση αυτή ανοίγει και επίσημα η συζήτηση για αλλαγές στο Target Model, η οποία εξελίσσεται παρασκηνιακά εδώ και αρκετό καιρό σε διάφορα φόρα, όπως τον ACER. H Επίτροπος Σίμσον δεσμεύθηκε να παρουσιάσει τα πρώτα αποτελέσματα για τους βασικούς άξονες της προτεινόμενης μεταρρύθμισης στο τέλος του έτους, ώστε αυτά να αποτελέσουν τη βάση συζήτησης μεταξύ των εθνικών κυβερνήσεων και όλων των εμπλεκόμενων φορέων, με τη διαδικασία να καταλήγει σε νομοθετική πρόταση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις αρχές του 2023.
