Πριν καλά-καλά στεγνώσει το μελάνι στην πολιτική συμφωνία των 27 χωρών της ΕΕ για το πλαφόν στο φυσικό αέριο, ο Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) --που έχει επιφορτιστεί με την παρακολούθηση του Μηχανισμού-….έσπευσε να διατυπώσει ισχυρές επιφυλάξεις.
Σε δηλώσεις του στους Financial Times, o Γενικός Διευθυντής του ACER Κρίστιαν Ζίνγκλερσεν τον χαρακτήρισε ως «ένα δύσκολο πλάσμα, ένα μη δοκιμασμένο μέτρο χωρίς προηγούμενο», τονίζοντας ότι θα ήταν «απρόθυμος να βασιστεί σε αυτό το πλαφόν» ως βασικό εργαλείο για τη μείωση των τιμών του φυσικού αερίου για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά της Ευρώπης.
Η Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ Κάντρι Σίμσον δήλωσε ότι «Με ενεργοποιημένο το Μηχανισμό Διόρθωσης των Αγορών, η Ευρώπη θα είναι καλύτερα προετοιμασμένη για την επόμενη χειμερινή περίοδο». Όμως ο Ζίνγκλερσεν υποστήριξε ότι οι πολύμηνες διαπραγματεύσεις δαπάνησαν πολιτικό κεφάλαιο στις Βρυξέλλες που θα μπορούσε να δαπανηθεί για άλλα μέτρα αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης που θα βρίσκονταν «κάτω από το πολιτικό ραντάρ». Όπως για παράδειγμα η καλύτερη ρύθμιση της διαδικασίας πλήρωσης των αποθηκών φυσικού αερίου ώστε να γίνεται σταδιακά και να αποτρέπονται απότομα άλματα της ζήτησης σε μια ήδη «σφιχτή» αγορά. Άλλα μέτρα είναι η συνεχιζόμενη έμφαση στα μέτρα μείωσης της ζήτησης για φυσικό αέριο (σ.σ. τα τελευταία στοιχεία της Eurostat έδειξαν ότι έξι χώρες της ΕΕ δεν πέτυχαν τον στόχο για μείωση 15%), η βελτιστοποίηση των ροών ηλεκτρικού ρεύματος μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ και η ταχεία ενεργοποίηση του μηχανισμού κοινών προμηθειών φυσικού αερίου ώστε να αξιοποιηθεί στο μέγιστο βαθμό η διαπραγματευτική ισχύος της ΕΕ. Ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν Μάρος Σέφκοβιτς που συναντήθηκε με 32 ενεργειακούς ομίλους που ενδιαφέρονται να εγγραφούν στην σχετική πλατφόρμα δήλωσε ότι αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα για την Επιτροπή να γίνουν όλα τα βήματα για την συγκέντρωση της ζήτησης και τους κοινούς διαγωνισμούς πριν την επόμενη περίοδο πλήρωσης των αποθηκών.
Τι «απαντά» στον ACER o Νίκος Τσάφος
Την υπεράσπιση του Μηχανισμού Διόρθωσης των Αγορών έναντι στους «σκεπτικιστές» ανέλαβε με μακροσκελή ανάρτησή του στο Twitter ο σύμβουλος του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για θέματα ενέργειας Νίκος Τσάφος, ο οποίος είχε ρόλο κλειδί στις πυκνές παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις και ζυμώσεις που οδήγησαν στη συμφωνία της 19ης Δεκεμβρίου.
Όπως επισημαίνει ο κ. Τσάφος, η αφετηρία για την παρέμβαση ήταν η διάγνωση «αστοχίας» (market failure) στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, καθώς διαπιστώθηκαν τέσσερα συμπτώματα: Πρώτον, αποσύνδεση των τιμών από τα θεμελιώδη μεγέθη. Δεύτερον, χειραγώγηση από έναν δεσπόζοντα παίκτη. Τρίτον, απότομη μείωση της ρευστότητας. Τέταρτον, ακραία μεταβλητότητα. «Σε αυτό το πλαίσιο το ερώτημα ήταν πώς και όχι αν θα παρεμβαίναμε».
Οι βασικοί στόχοι της παρέμβασης -όπως τέθηκαν από τους Ευρωπαίους ηγέτες- ήταν να μην θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια εφοδιασμού και τα μέτρα μείωσης της ζήτησης σε φυσικό αέριο, να προστατεύει τις ροές εντός ΕΕ και να μην πυροδοτήσει περαιτέρω αστάθεια στις αγορές ενέργειας. «Η εντολή ήταν να περιοριστούν οι ακραίες τιμές φυσικού αερίου. Αλλά τι ορίζεται ως «ακραίο» ; « διερωτάται ο κ. Τσάφος. «Η Ευρώπη δεν κέρδισε σχεδόν τίποτε όταν οι τιμές υπερέβησαν τα 180 ευρώ/MWh: Ούτε η προσφορά φυσικού αερίου αυξήθηκε περισσότερο, ούτε η ζήτηση μειώθηκε περισσότερο. Αυτές οι τιμές ήταν μη απαραίτητες- επομένως υπερβολικές». Συνεχίζοντας τον συλλογισμό του, παρατηρεί ότι «)ι τιμές του φυσικού αερίου στο τρίτο τρίμηνο του έτους ήταν πολύ πιο αυξημένες σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο, κι όμως η ζήτηση μειώθηκε λιγότερο. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη, όμως η σύνδεση μεταξύ υψηλότερων τιμών και χαμηλότερης ζήτησης παύει να είναι γραμμική από ένα σημείο και μετά».
Η παρέμβαση δεν πρέπει να αμφισβητεί την ικανότητα της Ευρώπης να εισάγει αέριο, υπογραμμίζει ο κ. Τσάφος παραθέτοντας στη συνέχεια στοιχεία που δείχνουν ότι φορτία LNG ήρθαν στην Ευρώπη με πολύ μεγάλο discount σε σχέση με τις τιμές στον κόμβο TTF. «Οι τιμές εισαγωγής LNG έφτασαν να είναι77 ευρώ/MWh χαμηλότερες από το TTF. Κάτι που σημαίνει ότι η Ευρώπη μπορούσε να προσελκύσει φορτία σε τιμές πολύ χαμηλότερες από το TTF. Ακόμα και μετά την υποχώρηση του TTF από το ζενίθ του Αυγούστου και μετά την μείωση του premium μεταξύ TTF και LNG, οι εισαγωγές LNG στην Ευρώπη σημείωσαν ιστορικό ρεκόρ.
Είναι δύσκολο να πει κανείς αν οι υπερβολικές τιμές ήταν απαραίτητες για να προσελκύσουν προσφορά. Η Ευρώπη μπορεί να προσελκύσει LNG σε σημαντικά χαμηλότερες τιμές», τονίζει ο κ. Τσάφος. Και καταλήγει: «Ο Διορθωτικός Μηχανισμός παρεμβαίνει σε μια αγορά υπό ακραία πίεση για να αποτρέψει την άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου σε υπερβολικά επίπεδα στα οποία υπάρχει μικρό επιπλέον κέρδος από πλευράς αύξησης προσφοράς και μείωσης ζήτησης. Και συνοδεύεται από αξιολογήσεις και δικλείδες ασφαλείας για την παρακολούθησή του και την διασφάλιση της επιτυχίας του. Η παρέμβαση στις τιμές αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής απόκρισης. Είναι ένα σημαντικό σήμα σε μια αγορά όπου οι τιμές ήταν αποσυνδεδεμένες από τα θεμελιώδη μεγέθη εδώ και πάνω από έναν χρόνο. Είναι ένα μεγάλο βήμα σε μια μακρά πορεία. Η δουλειά για την διασφάλιση της ενέργειας στην Ευρώπη συνεχίζεται…»
