“Γκάζι» στο επενδυτικό του πρόγραμμα πατάει ο ΔΕΣΦΑ, αφού το νέο Δεκαετές Σχέδιο Προγράμματος Ανάπτυξης 2023-2032 που ανάρτησε προς δημόσια διαβούλευση ο Διαχειριστής περιλαμβάνει έργα προϋπολογισμού ύψους 1,27 δισ. ευρώ (έναντι 800 εκατ. ευρώ που προέβλεπε το προηγούμενο εγκεκριμένο από τη ΡΑΕ πρόγραμμα της περιόδου 2022-2031). Από το ποσό αυτό, σχεδόν μισό δις ευρώ (458 εκατ. ευρώ για την ακρίβεια) αντιστοιχεί σε νέα έργα, ενώ τα υπόλοιπα αντιστοιχούν σε εκείνα που έχουν ήδη εγκριθεί (αγωγός Δυτικής Μακεδονίας, αγωγός προς Δυτική Ελλάδα, διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας κλπ.) επικαιροποιημένα ως προς το χρονοδιάγραμμα και τον προϋπολογισμό.
Από τα νέα αυτά έργα του ΔΕΣΦΑ, 430 εκατ. ευρώ αντιστοιχούν σε νέα έργα που δημιουργούν νέα δυναμικότητα στο σύστημα και 13 εκατ. ευρώ αντιστοιχούν σε βελτιώσεις, εκσυγχρονισμό και συντήρηση του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου.
Πιο συγκεκριμένα, τα σημαντικότερα νέα έργα είναι:
- Ο «Διπλασιασμός του κλάδου υψηλής πίεσης Καρπερή-Κομοτηνή» προϋπολογισμού 290 εκατ. ευρώ που αποτελεί έργο προτεραιότητας για τον Διαχειριστή, καθώς θα αυξήσει τη δυνατότητα του ΕΣΦΑ να μεταφέρει πρόσθετες ροές φυσικού αερίου μεταξύ του Βόρειου και του Νότιου τμήματος του Συστήματος. Κύριος στόχος του είναι η εξάλειψη των σημείων συμφόρησης για την παροχή αδιάλειπτης δυναμικότητας στα νέα σημεία εισόδου και εξόδου του βόρειου τμήματος του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου
- ο «Διπλασιασμός του κλάδου υψηλής πίεσης Πάτημα - Λιβαδειά» με προϋπολογισμό 150 εκατ. ευρώ που αποσκοπεί κυρίως στην παροχή αδιάλειπτης δυναμικότητας στους χρήστες του Πλωτού Σταθμού Αποθήκευσης και Αεριοποίησης (FSRU) της Διώρυγα Gas και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να υλοποιηθεί υπό την προϋπόθεση της Τελικής Επενδυτικής Απόφασης της Διώρυγα Gas (όμιλος Motor Oil). Αυτή αναμένεται να ληφθεί το αμέσως επόμενο διάστημα, σε συνέχεια της επιτυχημένης ολοκλήρωσης της δεσμευτικής φάσης του market test για τη δέσμευση δυναμικότητας στο FSRU.
Τέλος, το νέο σχέδιο περιλαμβάνει καινοτόμα έργα που αφορούν την ενεργειακή μετάβαση και την απανθρακοποίηση μέσω επενδύσεων ύψους 15 εκατ. ευρώ που αφορούν ένα πιλοτικό έργο πυρόλυσης και τη σύνδεση του δικτύου του ΔΕΣΦΑ με τη σχεδιαζόμενη κοιλάδα υδρογόνου στη Δυτική Μακεδονία, για την έγχυση πράσινου υδρογόνου στο υφιστάμενο δίκτυο και συσχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με τη μείωση των εκπομπών μεθανίου στο Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου.
Τα δυο βασικά νέα έργα του ΔΕΣΦΑ αποσκοπούν στην αύξηση της δυναμικότητας του Συστήματος, η οποία αναδεικνύεται σε κρίσιμη προτεραιότητα ιδίως στο κάδρο της ανάπτυξης νέων υποδομών (Τερματικοί Σταθμοί, Διασυνδετήριοι Αγωγοί) που καθιστούν την Ελλάδα κόμβο διαμετακόμισης φυσικού αερίου προς τις χώρες των Βαλκανίων αλλά και χώρες όπως η Μολδαβία και η Ουκρανία τα επόμενα χρόνια.
Αύξηση δυναμικότητας Συστήματος Φυσικού Αερίου
Όπως αναφέρει ο Διαχειριστής, αυτή τη στιγμή η τεχνική δυναμικότητα εισαγωγής στο ελληνικό ΕΣΦΑ ισούται με περίπου 12 bcma που αντιστοιχούν σε 7 bcma από τη Ρεβυθούσα (με βάση τον μέγιστο ρυθμό αεριοποίησης του τερματικού σταθμού, υποθέτοντας απεριόριστη πρόσβαση στις εισαγωγές LNG), 3,5 bcma από τη Βουλγαρία (Σημείο Εισόδου Σιδηρόκαστρου) 1,5 bcma συνολικά μέσω του Σημείου Εισόδου Νέας Μεσημβρίας (σύνδεση με αγωγό TAP) και του Σημείου Εισόδου Κήπων (ελληνοτουρκικός αγωγός διασύνδεσης).
Αυτή η δυναμικότητα εισαγωγών μπορεί να αυξηθεί σημαντικά περαιτέρω, εάν οι νέες Πλωτές Μονάδας Αποθήκευσης και Αεριοποίησης (FSRU) που έχουν ήδη υποβάλει αίτηση για τη σύνδεσή τους με το ΕΣΦΑ (δηλαδή η Gastrade για το FSRU στην Αλεξανδρούπολη, που είναι υπό κατασκευή, η Dioryga Gas στην Κόρινθο, με ολοκληρωμένο market test, η ARGO FSRU στο Βόλο και το FSRU Θεσσαλονίκης), τεθούν σε λειτουργία. Πρόσθετη αδιάλειπτη δυναμικότητα εισαγωγών θα μπορούσε επίσης να είναι διαθέσιμη από τον TAP, καθώς το επίπεδο πίεσης του TAP επιτρέπει πρόσθετες εισαγωγές στο Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου.
Οι εξαγωγές από την Ελλάδα μπορούν σήμερα να υλοποιηθούν μέσω της υφιστάμενης -από το 1996- διασύνδεσης με τη Βουλγαρία, με φυσική αδιάλειπτη δυναμικότητα 2 bcma. Μετά το 2024, όταν η πρόσθετη δυναμικότητα συμπιεστών - που βρίσκονται υπό κατασκευή – τεθεί σε λειτουργία, οι εξαγωγές από την Ελλάδα από όλα τα Σημεία Εξόδου στο Βορρά θα φτάσει τα 3,6 bcma. Οι εξαγωγές μέσω TAP είναι επί του παρόντος μόνο εικονικές, αλλά θα φτάσουν με φυσική ροή τα 3,6 bcma όταν τεθεί σε λειτουργία ο συμπιεστής Booster, που βρίσκεται υπό κατασκευή και πρόκειται να παραδοθεί το 2024, στην πλήρη ανάπτυξή του και γίνουν όλες οι απαραίτητες αναβαθμίσεις του συστήματος.
Τα εσωτερικά σημεία συμφόρησης στο ελληνικό ΕΣΦΑ περιορίζουν το δυναμικό εισαγωγών από υφιστάμενα και μελλοντικά σημεία εισόδου. Για παράδειγμα, το δυναμικό εισαγωγών του TAP στην Ελλάδα περιορίζεται σε σχεδόν 1,5 bcma, (εκ των οποίων 0,5bcma σήμερα εξάγεται στη Βουλγαρία), δηλαδή λιγότερο από το ήμισυ του πλήρους δυναμικού εισαγωγών από το TAP στο ελληνικό ΕΣΦΑ.
Η μικρή διάμετρος του αγωγού Καρπερή-Κομοτηνή περιορίζει στο μηδέν την αδιάλειπτη εξαγωγική δυναμικότητα από το ελληνικό ΕΣΦΑ στον IGB, καθώς η διαθέσιμη τεχνική δυναμικότητα έχει ήδη αποδοθεί και δεσμευτεί από τους υφιστάμενους καταναλωτές. Η εν εξελίξει κατασκευή του νέου σταθμού συμπίεσης στην Κομοτηνή θα επιτρέψει στον IGB να παραλαμβάνει LNG από το νέο FSRU στην Αλεξανδρούπολη, μέχρι την πλήρη δυναμικότητα του IGB (5 bcma), αλλά χωρίς την επέκταση της δυναμικότητας του αγωγού Καρπερής-Κομοτηνής, η δυναμικότητα αυτή δεν θα είναι διαθέσιμη σε κανέναν άλλο Χρήστη του Συστήματος.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω και ακολουθώντας τις διατάξεις της πρωτοβουλίας RepowerEU4 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάγκη διαφοροποίησης των πηγών εισαγωγής από το ρωσικό φυσικό αέριο, απαιτούνται πρόσθετες επενδύσεις στο ελληνικό σύστημα φυσικού αερίου. Οι επενδύσεις αυτές θα αυξήσουν την δυναμικότητα του ελληνικού συστήματος φυσικού αερίου να μεταφέρει ποσότητες φυσικού αερίου (κυρίως ΥΦΑ) από την ελληνική επικράτεια προς τις βόρειες γειτονικές χώρες και την Ιταλία. Θα επιτρέψουν επίσης την εκμετάλλευση του ενδιαφέροντος για ροές διαμετακόμισης μέσω της Ελλάδας, κάτι το οποίο η αγορά φυσικού αερίου εκφράζει σήμερα εκ των πραγμάτων με διάφορους τρόπους.
Επιπλέον, θα πρέπει να τονιστεί ότι, το ΕΣΜΦΑ είναι και θα συνεχίσει να είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ διαφορετικών έργων υποδομής (παρακείμενες υποδομές μεταφοράς, τερματικοί σταθμοί ΥΦΑ και δίκτυα διανομής) που ανήκουν είτε στον ΔΕΣΦΑ είτε σε άλλους επενδυτές, δημιουργώντας έτσι έναν φυσικό κόμβο για την περιοχή. Παράλληλα, το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (ΕΧΕ) έχει ξεκινήσει τη λειτουργία της πλατφόρμας εμπορίας φυσικού αερίου από το Μάρτιο του 2022. Παρέχει τη βάση πάνω στην οποία η Ελλάδα άρχισε να αναδύεται ως κέντρο εμπορίας και μεταφοράς φυσικού αερίου για ολόκληρη την περιοχή. Συνεπώς, τα οφέλη από τις εξελίξεις αυτές είναι προφανή, μεταξύ άλλων, σε οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο. Προκειμένου να αξιοποιηθεί πλήρως αυτό το δυναμικό, απαιτείται επαρκής δυναμικότητα για τη μεταφορά του αερίου από οποιοδήποτε σημείο του συστήματος σε οποιοδήποτε άλλο σημείο εισαγωγής/εξαγωγής σύμφωνα με τις ενδείξεις των τιμών, κάτι που είναι εφικτό μόνο μέσω της ανάπτυξης τέτοιων επενδύσεων.
Το πιο σημαντικό είναι πως αυτές οι επενδύσεις του ΔΕΣΦΑ θα αποτελέσουν μακροπρόθεσμα τον «φορέα ενέργειας» μεταβαίνοντας σταδιακά από το φυσικό αέριο στα ανανεώσιμα αέρια, όπως βιομεθάνιο, συνθετικό μεθάνιο και υδρογόνο, απελευθερώνοντας τη δυνατότητα της χώρας να γίνει τελικά εξαγωγέας υδρογόνου αξιοποιώντας την πλεονάζουσα παραγωγή ΑΠΕ.
