του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Πόσο θα στοιχίζει φέτος το χειμώνα το φυσικό αέριο; Θα αρκεί μια αρνητική είδηση, όπως η απειλή απεργίας σε εγκαταστάσεις LNG της Αυστραλίας, ώστε οι τιμές να παίρνουν την ανιούσα, παρά την πληρότητα άνω του 80% στις ευρωπαϊκές αποθήκες; Τι θα σημάνει αυτό για την χονδρική στο ρεύμα; Ακόμη και χωρίς ρήτρα μέχρι τον Δεκέμβριο μπορεί και πάλι να έχουμε εκπλήξεις; Και αν όλα αυτά συνδυαστούν με νέο ράλι στα τρόφιμα και νέες αυξήσεις στα επιτόκια δανεισμού, μήπως ακόμη και μια μικρή επιβάρυνση στο ενεργειακό κόστος αποδειχθεί δυσβάσταχτη για τα νοικοκυριά;
Ένα είναι βέβαιο. Tα πράγματα στο ενεργειακό μέτωπο δεν έχουν ηρεμήσει. Η νευρικότητα είναι παρούσα παντού, με κάθε αρνητική είδηση οι τιμές εκτινάσσονται, και ουδείς μπορεί να ποντάρει σε διατήρηση των σημερινών τιμών.
Μέσα σε μερικές εβδομάδες η τιμή του πετρελαίου σκαρφάλωσε από τα 71 στα 87 δολάρια. Μέσα σε 48 ώρες τα συμβόλαια Σεπτεμβρίου στο φυσικό αέριο εκτινάχθηκαν 40%, με τις τιμές τους σήμερα στα 35 ευρώ. Όσο για την ηλεκτρική ενέργεια, η χονδρική κινείται σταθερά πέριξ των 100 ευρώ, ακόμη και σε μέρες όπως η σημερινή, με συμμετοχή των ΑΠΕ στο… 46%. Με ενεργό τον μηχανισμό των μέτρων στήριξης, τέτοιες τιμές μεταφράζονται σε λιανική πέριξ των 15 λεπτών η κιλοβατώρα.
Δελτίο στο ρεύμα..
Και μπορεί τον φετινό χειμώνα να μην ζήσουμε την περυσινή αγωνία του δελτίου στο ρεύμα, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι θα είναι ευκολότερος του 2022. Στον περσινό χειμώνα, χαμηλά, μεσαία και υψηλά εισοδήματα, οι πάντες, απόλαυσαν οριζόντιες επιδοτήσεις στους ενεργειακούς τους λογαριασμούς. Ένοιωσαν την ακρίβεια αλλά ως ένα βαθμό.
Τα οριζόντια όμως μέτρα τέλειωσαν. Φέτος, τα μέτρα στήριξης θα είναι απολύτως στοχευμένα στους πλέον αδύναμους. Τα μηνύματα των Βρυξελλών προς τις κυβερνήσεις είναι να έχουν το μυαλό τους στην δημοσιονομική εξυγίανση και λιγότερο στα επιδόματα, τα οποία εφόσον χρειαστεί να δοθούν, πρέπει να αφορούν αποκλειστικά τα ευάλωτα νοικοκυριά.
Σε αυτό το νέο τοπίο χωρίς πολλά δημοσιονομικά περιθώρια από κανέναν στην Ευρώπη, ένα ερώτημα είναι τι συμβαίνει με τις τιμές του LNG. Η Ευρώπη έχει αναπληρώσει τις ποσότητες που προμηθευόταν από τους ρωσικούς αγωγούς με LNG, η τιμή του οποίου όμως δεν λέει να πέσει σε επίπεδα κάτω των 30 ευρώ. Οι προμηθευτές είναι περισσότεροι, ωστόσο αυτή η ευελιξία οδηγεί σε μεγαλύτερη αστάθεια τιμών, αναφέρει σε προ ημερών ανάλυσή της η Goldman Sachs.
Και επειδή η αγορά παραμένει ασταθής, «αυτός ο χειμώνας θα μπορούσε να οδηγήσει σε ταχεία εξάντληση των αποθεμάτων», δήλωσε προ ημερών ο επικεφαλής αναλυτής για την αγορά LNG της Rystad Energy, Kaushal Ramesh.
Πόλεμος προσφορών Ευρώπης - Ασίας για LNG
Το βέβαιο είναι ότι επειδή από μόνα τους τα αποθέματα δεν αρκούν για να καλύψουν τη ζήτηση, η Ευρώπη θα συνεχίσει να εισάγει τεράστιες ποσότητες LNG. Αλλά για να έχουν κίνητρο οι προμηθευτές να στείλουν στην Ευρώπη τις ποσότητες που αυτή ζητά, οι προσφερόμενες τιμές πρέπει να είναι υψηλότερες από εκείνες που δίνουν οι Ασιάτες αγοραστές, δηλαδή Κίνα και Ιαπωνία.
Διαφορετικά, μεγάλο μέρος του αμερικανικού LNG που αποστέλλεται επί του παρόντος στην Ευρώπη θα μπορούσε να μεταφερθεί στην Ασία, αυξάνοντας τον κίνδυνο ενός διαπεριφερειακού πολέμου προσφορών.
Και τα τυχαία γεγονότα; Η αναλύτρια της Goldman Sachs, Samantha Dart, εκτιμά ότι αν οι απειλές για απεργία σε τρεις μεγάλες εγκαταστάσεις LNG της Αυστραλίας γίνουν πράξη, τότε «ακόμη και χωρίς ένα πολύ δύσκολο χειμώνα, τα ευρωπαϊκά αποθέματα μπορεί να οδηγηθούν κάτω από τα επίπεδα ισορροπίας μέχρι το τέλος Μαρτίου 2024».
Πιο σύνθετα στην Ελλάδα
Τα πράγματα στην Ελλάδα είναι ίσως ακόμη πιο σύνθετα. Κάθε κίνηση του οικονομικού επιτελείου γίνεται με γνώμονα να μην χαθεί ο στόχος ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας. Και με βάση αυτή την προτεραιότητα αντιμετωπίζεται και κάθε εισήγηση για μέτρα ενόψει των εξαγγελιών της ΔΕΘ και του φθινοπώρου. Δείτε για παράδειγμα τι συμβαίνει με τα καύσιμα κίνησης. Σε όποια επίπεδα και να φτάσουν οι τιμές της βενζίνης και παρ’ ότι μεσοσταθμικά κινείται στα 2 ευρώ το λίτρο, το fuel pass ανήκει οριστικά στο παρελθόν, όπως έχει ξεκαθαρίσει ο αναπληρωτής υπ. Εθνικής Οικονομίας Νίκος Παπαθανάσης. Το μυαλό της κυβέρνησης βρίσκεται στην επενδυτική βαθμίδα και δεν πρόκειται να τη ρισκάρει για ένα ακόμη επίδομα και μάλιστα ενάμισι μόλις μήνα μετά τις εκλογές.
Τι άλλο ανήκει στο παρελθόν; Ο τρόπος χορήγησης του επιδόματος θέρμανσης και το γεγονός ότι ανάμεσα στους δικαιούχους ήταν και καταναλωτές σε περιοχές με όχι και τόσο δύσκολες καιρικές συνθήκες. Σήμερα αν ξεκινούσε η διάθεση του πετρελαίου θέρμανσης, αυτό θα πωλούνταν προς 1,4 – 1,45 ευρώ το λίτρο, δηλαδή πάνω από το κλείσιμο της περυσινής χρήσης. Το οικονομικό επιτελείο εξετάζει ακόμη πιο σχολαστικά τα εισοδηματικά κριτήρια, το εύρος των δικαιούχων και το ύψος του θα αποφασιστεί ανάλογα με τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο το φθινόπωρο.
Τι άλλο αλλάζει; Το πλαίσιο ενισχύσεων για τους λογαριασμούς ρεύματος των ευάλωτων νοικοκυριών. Τα υπουργεία Οικονομικών και Ενέργειας βρίσκονται σε ανοιχτή γραμμή και ανταλλάσσουν στοιχεία για το νέο πακέτο μέτρων στήριξης που θα ανακοινωθεί μέχρι το φθινόπωρο, όπως έχει πει ο κ. Σκυλακάκης, με ειδική μέριμνα για τους πολύτεκνους για τους οποίους θα διαμορφωθεί ειδικό τιμολόγιο.
Το νέο σύστημα στήριξης που θα ισχύσει από την αρχή του νέου έτους θα σχετίζεται όχι μόνο με τα εισοδήματα των ευάλωτων, αλλά και με τον τόπο διαμονής και τις αυξημένες ανάγκες θέρμανσης που έχουν, λόγω του ψύχους ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα.
Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί για το νέο αυτό μοντέλο είναι κατά πόσο είναι δημοσιονομικά ουδέτερο ή όχι. Αν πρόκειται να χρηματοδοτηθεί αποκλειστικά μέσω του μηχανισμού του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, προς το οποίο συνεχίζουν οι χρηματικές εισροές, τότε δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Διαφορετικά, αλλάζουν τα πράγματα, και ο κρατικός προϋπολογισμός δύσκολα θα μπορέσει να συνεισφέρει.
