του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Τέτοια εποχή πέρυσι ο Έλληνας πρωθυπουργός εγκαινίαζε από κοινού με τον Βούλγαρο ομόλογό του, τον μικρό ελληνοβουλγαρικό αγωγό, των μόλις 182 χιλιομέτρων. Ο μικρός IGB έγινε ο πρώτος κρίκος ενός μεγάλου ενεργειακού διαδρόμου, γνωστού ως Κάθετος Διάδρομος (Vertical Corridor), με στόχο να ξηλωθεί το πουλόβερ της ρωσικής ενεργειακής παντοκρατορίας.
Με δεύτερο κρίκο το σκέλος Βουλγαρία - Ρουμανία, τρίτο το κλείσιμο της ένωσης με την Ουκρανία και στόχο φυσικό αέριο δυτικών συμφερόντων να φτάνει στην «αυλή» της Ρωσίας. Το ταξίδι του «ελληνικού LNG» αρχίζει από το Αιγαίο και μέσω από μια διαδρομή άνω των 1.000 χιλιομέτρων θα καταλήγει στην Ουκρανία, ίσως και παραπέρα, με στόχο να «σπάσει» τη ρωσική κυριαρχία.
Είναι ίσως το πλέον φιλόδοξο και πιο δύσκολο πολιτικά ενεργειακό project από κάθε άλλο στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη. Ένας κάθετος διάδρομος φυσικού αερίου, ο οποίος ξεκίνησε να συζητείται επί θητείας Γιάννη Μανιάτη στο υπ. Ενέργειας, και πάντα έλειπε κάποιο κομμάτι για να «κλειδώσει». Είτε επειδή κάποιες χώρες δεν το θεωρούσαν προτεραιότητα, είτε επειδή έπεφτε θύμα μποϊκοτάζ από ρωσικά συμφέροντα, στην προσπάθεια να κρατηθεί ανέπαφη η ενεργειακή αυτοκρατορία της Μόσχας.
Το θέμα συζητήθηκε ξανά χθες κατά την τριμερή Σύνοδο Κορυφής στη Βάρνα, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τους ομολόγους του πρωθυπουργούς Νικολάι Ντένκοφ της Βουλγαρίας και Μάρσελ Τσολάκου της Ρουμανίας να δεσμεύονται πολιτικά ότι θα επισπεύσουν τις διαδικασίες. Και αν κάποτε η Μόσχα και οι δορυφόροι της στην Ευρώπη έβαζαν συνεχώς τρικλοποδιές στο σχέδιο, από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία τα δεδομένα έχουν αλλάξει άρδην.
«Από πέρσι η Ελλάδα έχει τετραπλασιάσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς τους βόρειους γείτονες της, μεταφέροντας καύσιμο μέχρι τη Μολδαβία και θωρακίζοντας την ενεργειακή ασφάλεια όλης της νοτιοανατολικής Ευρώπης», όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός.
IGB
Και μπορεί η εμπορική λειτουργία του IGB να ξεκίνησε με τη ροή φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο «μπήκε» στην διασταύρωση του αγωγού με τον TAP, στην Κομοτηνή, αλλά από το 2024, ο μικρός αυτός αγωγός θα δέχεται αμερικανικό, καταριανό και άλλης προέλευσης LNG από το FSRU της Αλεξανδρούπολης, ο οποίος κάνει εγκαίνια στις αρχές του έτους.
Εδώ και ένα χρόνο, το «ελληνικό φυσικό αέριο» ταξιδεύει ήδη μέσω της Ρεβυθούσας στην Βουλγαρία, μετά την οποία θα ακολουθήσει η Β. Μακεδονία, ενώ τέτοια εποχή του χρόνου, εκτιμάται ότι αμερικανικά φορτία LNG θα καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες σημαντικού τμήματος από τα ρωσοκρατούμενα Βαλκάνια.
Τα συνολικά 5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) της δυναμικότητας του IGB, όπως άλλωστε και αυτά που μεταφέρει ο TAP, δεν προορίζονται για εγχώρια κατανάλωση. Η χώρα καταναλώνει 7 δισ. κυβικά μέτρα το χρόνο, τμήμα των οποίων καλύπτει ο TAP, άλλο μέρος οι εισαγωγές LNG και φυσικά ο ρωσικός Turk Stream, του οποίου οι ποσότητες καταβάλλεται προσπάθεια να αντικαθίστανται σταδιακά από άλλες πηγές.
Αυτά τα πολλά δισ. κυβικά μέτρα υγροποιημένου αερίου δεν θα μένουν στην Ελλάδα, παρά θα εξάγονται για να καλύψουν τις ετήσιες ανάγκες της Βουλγαρίας (4 δισ. κ.μ.), της Β. Μακεδονίας (1 δισ.), της Ρουμανίας (11 δισ.), με στόχο ακόμη και τη Σερβία (3,5 δισ.), παρ ότι έχει από πέρυσι συνάψει συμφωνία με τη Gazprom.
Δεκάδες εταιρείες γειτονικών χωρών, από ΗΠΑ, Μέση Ανατολή και traders έχουν ζητήσει να κλείσουν χωρητικότητα στον τερματικό της Αλεξανδρούπολης (FSRU), ενώ το ίδιο ισχύει για παραγωγούς φυσικού αερίου που θέλουν να πουλήσουν αέριο στα Βαλκάνια.
Η ενεργειακή ασφάλεια και η διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού της Ευρώπης, βρίσκονται εδώ και ένα στην κορυφή των προτεραιοτήτων των ευρωπαϊκών χωρών. Επενδύσεις στα εθνικά συστήματα, υλοποίηση στοχευμένων έργων για την εξάλειψη των σημείων συμφόρησης, ενίσχυση της διασύνδεσης μεταξύ των συστημάτων των εν λόγω χωρών, επιτρέποντας αμφίδρομες ροές φυσικού αερίου από τον Νότο προς τον Βορρά και αντίστροφα, δίνουν πλέον τον τόνο των εξελίξεων.
Σε συνάντηση που διοργάνωσε ο ΔΕΣΦΑ τον Σεπτέμβριο, διαχειριστές πέντε χωρών, της Ελλάδας, της Βουλγαρίας (Bulgartransgaz), της Ρουμανίας (Transgaz), της Ουγγαρίας (FGSZ) και της Σλοβακίας (EUSTREAM), παρουσίασαν τα μη δεσμευτικά market tests για να μετρηθεί το ενδιαφέρον της αγοράς, συμφώνησαν στην υλοποίηση των απαιτούμενων επενδύσεων, καθώς και στην ολοκλήρωση της διαδικασίας κατανομής μελλοντικής δυναμικότητας μεταφοράς μέσω του Κάθετου Διαδρόμου εντός του 2024.
Θα μπορούσε να αναβιώσει ο Trans Balkan Pipeline;
Πώς θα φτάσει όμως στην πράξη όλο αυτό το LNG τόσο βαθιά, μέχρι τα ουκρανικά εδάφη ; Το μέσο θα μπορούσε να είναι ο παροπλισμένος σήμερα Trans Balkan Pipeline. Ένας αγωγός που κάποτε τροφοδοτούσε και την Ελλάδα, αλλά από το 2020, οπότε και αντικαταστάθηκε από τον Turk Stream, έπαψε να λειτουργεί.
Εδώ και καιρό εξετάζεται κατά πόσο η αχρησιμοποίητη αυτή υποδομή - ξεκινά από την Ουκρανία, διασχίζει τη Μολδαβία και Ρουμανία για να φτάσει στη Βουλγαρία, όπου σπάει σε δύο τμήματα, ένα προς Ελλάδα και ένα προς Τουρκία - θα μπορούσε να παίξει ένα νέο ρόλο. Εφόσον με την κατάλληλη επένδυση γίνει αντίστροφης ροής, σε συνδυασμό με τον IGB και τα παρακλάδια του, η παραπάνω εγκαταλελειμμένη υποδομή είναι σε θέση να στέλνει φυσικό αέριο στην Ουκρανία.
Στο σημερινό διαρκώς μεταβαλλόμενο ενεργειακό τοπίο, η περιφερειακή συνεργασία για την ανάπτυξη ευέλικτων διαδρομών φυσικού αερίου καθίσταται ζωτικής σημασίας, καθώς διασφαλίζει τη βέλτιστη χρήση των υποδομών μας, καθιστώντας τις πιο αποδοτικές και ανθεκτικές στις μελλοντικές εξελίξεις.
