Δεν έχουν περάσει πολλές μέρες από τότε που η Υφυπουργός Ενέργειας, κ. Αλεξάνδρα Σδούκου, έκρουσε, από το Φόρουμ των Δελφών, τον κώδωνα του κινδύνου για την αυξανόμενη διείσδυση του ρωσικού αερίου στην ελληνική αγορά και ήρθαν τα τελευταία στοιχεία του ΔΕΣΦΑ να την επιβεβαιώσουν και με το παραπάνω.
Συγκεκριμένα, το ρωσικό αέριο αγωγού που εισήλθε στη χώρα από την πύλη του Σιδηρόκαστρου (από την οποία παραλαμβάνει ποσότητες κυρίως η κρατική ΔΕΠΑ), σκαρφάλωσε στην πρώτη θέση την περίοδο Ιανουάριο - Μάρτιο, αγγίζοντας το 43,3% - αύξηση σχεδόν 114% σε σχέση με πέρυσι. Μαζί όμως με τις προμήθειες LNG, το ρωσικό αέριο ανήλθε το πρώτο τρίμηνο του 2024 στο 55,1% των συνολικών εισαγωγών!
Δεν πρόκειται, ωστόσο, για συγκυριακή εξέλιξη αφού και το 2023, το μερίδιο του ρωσικού αερίου είχε εκτοξευτεί στο 47%, από 36% το 2022, σύμφωνα με το απολογιστικό δελτίο του ΔΕΣΦΑ. Σε ό,τι αφορά, μάλιστα, το LNG, η αύξηση είναι ακόμα πιο εντυπωσιακή αφού το υγροποιημένο φυσικό αέριο που φτάνει στη χώρα μας από τη Ρωσία, κατέχει πλέον τη δεύτερη θέση στην εγχώρια αγορά, πίσω μόνο από το αμερικανικό. Υπενθυμίζεται ότι μέχρι το 2021 η Ελλάδα δεν εισήγαγε ρωσικό LNG.
Το πρόβλημα, ασφαλώς, δεν είναι μόνο ελληνικό αφού και στην Ευρώπη το μερίδιο του ρωσικού αερίου ανέκαμψε στο 15% το 2023, με όχημα, επίσης το LNG. Ενώ, το αέριο αγωγού υποχώρησε στο 8,7% της τροφοδοσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την περασμένη χρονιά, από 37% που ήταν πριν τον πόλεμο, οι προμήθειες ρωσικού LNG αυξήθηκαν κατά 37,7% το 2023, σε σχέση με το 2021, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση στου Reuters.
Ένα σημαντικό δηλαδή μέρος του αερίου που έφτανε στην Ευρώπη από ανατολή προς δύση, μέσω του Nord Stream, έχει αντικατασταθεί από υγροποιημένο φυσικό αέριο που ακολουθεί την αντίθετη διαδρομή - από τους τερματικούς σταθμούς της Ισπανίας και του Βελγίου, για να καταλήξει στις αγορές της Δυτικής, της Κεντρικής μέχρι και της Ανατολικής Ευρώπης.
Παιχνίδια των Ρώσων με τις τιμές
Προφανώς, αυτή η εικόνα μόνο τυχαία δεν είναι. Η Ρωσία ακολουθεί επιθετική τιμολογιακή πολιτική, πουλώντας φθηνότερα έως και 1 ευρώ τη MWh, από τις τιμές TTF (o ευρωπαϊκός κόμβος εμπορίας φ.α.), προκειμένου να συγκρατήσει μερίδιο στις ευρωπαϊκές αγορές.
Ακόμα πιο μεγάλες είναι οι εκπτώσεις, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, στον βουλγάρικο κόμβο εμπορίας, τον Balkan Gas Hub, o οποίος έχει «πλημμυρίσει» από ρωσικό αέριο, μέσω του τουρκικού αγωγού Turk Stream, αφού πρώτα «βαφτιστεί» αζέρικο ή άλλης χώρας. Το ίδιο συμβαίνει και με τα φορτία ρωσικού LNG που, μέσω πολλαπλών αγοραπωλησιών και περάσματος από διαφορετικά λιμάνια, καλύπτεται η αρχική πηγή τους.
Στην Ελλάδα, επιπλέον, οι ρωσικές εταιρείες, όπως η Gazprom, πωλούν απευθείας αέριο σε βιομηχανίες και σε μεγάλους καταναλωτές, σε τιμές χαμηλότερες από τα μακροχρόνια συμβόλαια που έχουν συνάψει με ελληνικές εταιρείες χονδρεμπορίας, παραβιάζοντας τους συμβατικούς όρους στους οποίους έχουν δεσμευτεί. Και μπορεί οι δεύτερες να δικαιωθούν εν τέλει στα διεθνή δικαστήρια, αλλά μέχρι τότε παρατείνεται ή και βαθαίνει η εξάρτηση της Ελλάδας από το ρωσικό αέριο. Οι μεμονωμένοι παίκτες της αγοράς ορέγονται το τυράκι που εναποθέτουν ενώπιον τους οι Ρώσοι, αλλά δεν βλέπουν τη φάκα.
Ρωσική διείσδυση στην Ευρώπη με όχημα τις ελληνικές υποδομές φυσικού αερίου
Όπως, μάλιστα, τόνισε η κ. Σδούκου, η Ρωσία αξιοποιεί, τις στρατηγικές υποδομές της χώρας – τον αγωγό IGB, τη Ρεβυθούσα και τον Τερματικό Σταθμό LNG Αλεξανδρούπολης - για να αυξήσει την εξάρτηση της Ελλάδας, αλλά και των γειτονικών κρατών.
Πλημμυρίζοντας τις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις με τεχνηέντως φθηνό ρωσικό LNG πετά έξω τους ανταγωνιστές, ακυρώνοντας στην πράξη τη διαφοροποίηση των πηγών και των οδεύσεων εφοδιασμού που είναι προϋπόθεση της ενεργειακής αυτονομίας, όπως με πόνο διαπίστωσε η Ευρώπη μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Το πρόβλημα αναμένεται να γίνει ακόμα πιο έντονο μετά το τέλος της χρονιάς που κλείνει και επίσημα η είσοδος ρωσικού αερίου αγωγού στην Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας, οπότε θα αναβαθμιστεί η σημασία της Ρεβυθούσας, του FSRU Αλεξανδρούπολης και του IGB, ως πύλες εισόδου και μεταφοράς του ρωσικού LNG στις ευρωπαϊκές αγορές.
Η Ελλάδα δηλαδή επένδυσε εκατοντάδες εκατομμύρια σε νέες υποδομές με στόχο να εξασφαλίσει ενεργειακή αυτονομία, αλλά τώρα βλέπει αυτές τις υποδομές να γίνονται ο Δούρειος Ίππος της Ρωσίας, για να συνεχίσει να κρατά εξαρτημένη, όχι μόνο τη χώρα μας, αλλά ολόκληρη την Ευρώπη.
Κατόπιν αυτών, η Υφυπουργός Ενέργειας έχει κάθε λόγω να ανησυχεί. Με δεδομένη την κρισιμότητα του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μείγμα τις επόμενες δεκαετίες, η συνεχιζόμενη κυριαρχία του ρωσικού αερίου στην εγχώρια αγορά, απειλεί να εκτροχιάσει τον σχεδιασμό της κυβέρνησης, καθιστώντας ανέφικτη την ενεργειακή αυτονομία της χώρας.
