Έπειτα από δύο εβδομάδες μαχών, η Ουκρανία ισχυρίζεται ότι έχει θέσει υπό τον έλεγχό της 1.250 τετραγωνικά χιλιόμετρα της περιφέρειας Κουρσκ στη Ρωσία, αλλά και έναν τερματικό σταθμό φυσικού αερίου που έχει εξαιρετική στρατηγική σημασία για την Ευρώπη.
Η πόλη Sudzha, μόλις 10 χιλιόμετρα από τα ουκρανικά σύνορα, έχει γίνει κομβικό σημείο της ουκρανικής επίθεσης και φιλοξενεί πλέον μια νεοσύστατη ουκρανική στρατιωτική διοίκηση.
Ο άλλοτε ήσυχος δρόμος από τη Sudzha προς το Sumy ξαφνικά απέκτησε μεγάλη κίνηση τη Δευτέρα, όταν το Euractiv έφτασε στην περιοχή. Ουκρανικά άρματα μάχης, αμερικανικά τεθωρακισμένα οχήματα και πολυάριθμα φορτηγά με το σύμβολο της επιχείρησης, ένα λευκό τρίγωνο, παιρνούσαν και στα δύο ρεύματα από και προς τη Ρωσία. Σε ένα από τα οχήματα που επέστρεφαν από τα σύνορα, το τρίγωνο αντικαταστάθηκε το ρωσικό σύμβολο Ζ σε δύο τροχοφόρα οχήματα που «ανακτήθηκαν» από τους Ρώσους.
«Είναι πιο εύκολο να δουλεύεις εδώ, επειδή είναι πολύ, πολύ καλά οργανωμένα [όλα], και τελικά έχουμε αρκετά από όσα χρειαζόμαστε», δήλωσε ο Petro, υλικοτεχνικός σε μια ταξιαρχία εφόδου, στο Euractiv επιστρέφοντας από τα σύνορα. Το χωριό όπου έκανε στάση, περίπου 15 χιλιόμετρα από τα σύνορα, βρίσκεται πλέον εκτός του πεδίου βολής, καθώς οι Ουκρανοί πιέζουν βαθύτερα προς τη Ρωσία.
Περίπου 30 λεπτά με το αυτοκίνητο, το μικρό ρωσικό χωριό Suzdha είναι στρατηγικής σημασίας για την Ευρώπη, καθώς είναι το μοναδικό σημείο εισόδου του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ουκρανία πριν φτάσει στους Ευρωπαίους πελάτες.
Παρά τις κυρώσεις της ΕΕ για περιορισμό της ροής ενέργειας από τη Ρωσία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία και η Αυστρία εξακολουθούν να προμηθεύονται ρωσικό φυσικό αέριο μέσω του αγωγού Sudzha. Αυτές είναι οι κύριοι αποδέκτες, αλλά η Ιταλία και η Κροατία λαμβάνουν επίσης κάποιο μερίδιο.
Ο τελευταίος σταθμός μέτρησης φυσικού αερίου στον ρωσικό αγωγό Urengoy-Pomary-Uzhhorod εκτός ουκρανικού εδάφους περιήλθε στον έλεγχο του Κιέβου στις 7 Αυγούστου.
Ουκρανοί στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες εικάζουν ότι ο χώρος θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως καταφύγιο για τα ουκρανικά στρατεύματα και τον εξοπλισμό τους έναντι των ρωσικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Μια άλλη οδός διέλευσης από το Rostov προς το έδαφος της ΕΕ μέσω της Sokhranivka στην περιοχή του Luhansk έχει αποκλειστεί από το Κίεβο από τις 11 Μαΐου 2022. Ο ουκρανικός Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς υποστήριξε τότε ότι δεν μπορούσε πλέον να λειτουργήσει τους αγωγούς διέλευσης επειδή ενέπιπταν σε κατεχόμενο έδαφος.
Ο σταθμός μέτρησης φυσικού αερίου Sudzha ανήκει σε ένα σύστημα αγωγών που αρχικά ονομαζόταν Αδελφότητα, το οποίο κατασκεύασαν οι Σοβιετικοί τη δεκαετία του 1980, όταν κανείς δεν περίμενε ότι θα μαίνεται πόλεμος μεταξύ Μόσχας και Κιέβου. Η εγκατάσταση επέτρεπε μέχρι πρότινος την καταγραφή της παράδοσης και της παραλαβής φυσικού αερίου για διαμετακόμιση μέσω του εδάφους της Ουκρανίας προς τους Ευρωπαίους καταναλωτές.
Ωστόσο, παραμένει ασαφές αν η Ουκρανία ελέγχει τώρα τον συμπιεστή αερίου που βρίσκεται εκεί κοντά σε ρωσικό έδαφος, ο οποίος μάλιστα θα μπορούσε να σταματήσει τη διαμετακόμιση του φυσικού αερίου. Ούτε ο ουκρανικός διαχειριστής φυσικού αερίου ούτε το ουκρανικό υπουργείο Ενέργειας απάντησαν στα αιτήματα του Euractiv για σχολιασμό.
Το 2023, ο όγκος της διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας ήταν κατά μέσο όρο 42-42,4 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ημερησίως, περίπου δηλαδή το ήμισυ των εξαγωγών φυσικού αερίου της Ρωσίας. Στις 8 Αυγούστου, ο διαχειριστής φυσικού αερίου της Ουκρανίας επιβεβαίωσε στην εταιρεία ενεργειακών συμβούλων ExPro ότι είχε μειωθεί στα 37,25 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ωστόσο, σύμφωνα με την Gazprom, είχε επιστρέψει στα 42,4 εκατομμύρια κυβικά μέτρα μέχρι τις 15 Αυγούστου.
Μια αίτηση για άντληση μέσω της Sohranivka «απορρίφθηκε» από την ουκρανική πλευρά, δήλωσε εκπρόσωπος της Gazprom στους δημοσιογράφους του ρωσικού κρατικού πρακτορείου ειδήσεων TASS στις 12 Αυγούστου.
Συγκριτικά, ο αγωγός TurkStream, ο οποίος συνδέει τη Ρωσία με τη νοτιοανατολική Ευρώπη, μετέφερε κατά μέσο όρο 45,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ημερησίως τον Ιούλιο.
Αν και οι τιμές του φυσικού αερίου αυξήθηκαν για λίγο λόγω των πιθανών διαταραχών στο Sudzha, ο αντίκτυπος της ουκρανικής εισβολής φαίνεται να είναι περιορισμένος.
«Ο πρωταρχικός κίνδυνος είναι στρατιωτικός», δήλωσε ο Serhiy Makogon, πρώην επικεφαλής του διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου της Ουκρανίας, στα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης NV.
Πέντε μεγάλοι αγωγοί φυσικού αερίου διέρχονται από την περιοχή Sudzha, διασχίζοντας ολόκληρη την περιοχή.
«Εάν η Ρωσία αρχίσει να χρησιμοποιεί βαρύ πυροβολικό και αεροπορικές επιδρομές, ο κίνδυνος τεχνικών ζημιών στις υποδομές είναι πολύ υψηλός», δήλωσε, υποστηρίζοντας ότι οι ουκρανικές επιχειρήσεις δεν έχουν προκαλέσει ζημιές στον σταθμό μέτρησης φυσικού αερίου Sudzha, ο οποίος παραμένει λειτουργικός.
«Θα ήθελα να επισημάνω ότι οι δυνάμεις μας διεξήγαγαν επιχειρήσεις εκεί χωρίς να χρησιμοποιήσουν βαρέα όπλα. Ο σταθμός μέτρησης φυσικού αερίου στη Sudzha δεν έχει υποστεί ζημιές και εξακολουθεί να λειτουργεί», πρόσθεσε.
Σημείωσε επίσης ότι εάν υπήρχε πρόβλημα να λαμβάνουμε καθημερινά πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο για το αέριο που περνάει από τον σταθμό αυτό, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε εμπορικούς κινδύνους.
Επιπλέον, η σύμβαση με την Gazprom λήγει στο τέλος του 2024 και ούτε η Ουκρανία ούτε η Ευρώπη επιθυμούν να την παρατείνουν, αν και συζητούν εναλλακτικές επιλογές για τη φόρτωση του συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου (με αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, για παράδειγμα).
«Αν η Ουκρανία το ήθελε, θα είχε καταγγείλει αυτή τη σύμβαση εδώ και πολύ καιρό, αλλά το Κίεβο δεν το έκανε κατόπιν αιτήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης», δήλωσε στο Euractiv ο Omelchenko, διευθυντής ενεργειακών προγραμμάτων από το think tank Razumkov Centre με έδρα την Ουκρανία.
Το Κίεβο κερδίζει λίγο περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως από τη διαμετακόμιση του ρωσικού φυσικού αερίου – τα κεφάλαια αυτά φτάνουν απλά και μόνο για να διατηρηθεί το σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου σε κανονική λειτουργία.
«Η Ρωσία θέλει πραγματικά να διατηρήσει την παρουσία της στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου και να είναι σε θέση να ασκεί πολιτική πίεση στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης», δήλωσε ο Makogon, ο οποίος ήταν επικεφαλής του κρατικού φορέα εκμετάλλευσης από το 2019 έως το 2022.
Ο Omelchenko τόνισε επίσης ότι η διαμετακόμιση παραμένει ζωτικής σημασίας για τη Ρωσία.
Παρά τη συρρίκνωση των χωρών που λαμβάνουν ρωσικό φυσικό αέριο, εξακολουθεί να αποφέρει περίπου 6 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο.
