Τρεις σύνδεσμοι μεγάλων βιομηχανικών καταναλωτών, της Ελλάδας (ΕΒΙΚΕΝ), της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, τα μέλη των οποίων είναι εκτεθειμένα στις υψηλές τιμές της χονδρικής αγοράς, αποφάσισαν να συντονίσουν το “βηματισμό” τους έναντι των μεγάλων ελλειμμάτων που καταγράφονται στην αγορά ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ελλείμματα που διαμορφώνουν “δυο ταχύτητες” στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά σε βάρος , βέβαια, της παραγωγής στην “καθ΄ ημάς” Ανατολή.
Έτσι, απέστειλαν κοινή επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι από τις 8 Ιουλίου σταμάτησε η λειτουργία γραμμής μεταφοράς μεταξύ Αυστρίας και Ουγγαρίας αφαιρώντας από την Ουγγαρία ισχύ 1.300 MW. Η απώλεια αυτή οδήγησε σε έκρηξη τιμών και οι βιομηχανικοί καταναλωτές απαιτούν αποζημίωση λόγω της στρεβλής λειτουργίας της αγοράς.
Όπως φαίνεται τα ελλείμματα σε δίκτυα αλλά και τα κενά του target model έχουν επιφέρει σημαντικά πλήγματα στην βιομηχανική βάση της ευρύτερης περιοχής. Εγείρονται, προφανώς, θέματα ισότητας ανάμεσα στις επιχειρήσεις της ΕΕ στο φόντο όσων έχουν προωθηθεί ως προς το πλαίσο, πέρα, βέβαια, από τις εθνικές ευθύνες που υπάρχουν, σε σχέση με την ωρίμανση της αγοράς, τα δίκτυα κτλ.
Ενδεικτική, άλλωστε, είναι η αναφορά για το target model ( ("μοντέλο στόχος"), του πλαισίου, δηλαδή, που διέπει την αγορά στην ΕΕ, από τον υπουργό Περιβάλλοντος κι Ενέργειας. “Τα ακραία καιρικά φαινόμενα ασκουν ακραία πίεση. Το target model δεν έχει λάβει υπόψη του αυτην την πίεση που οδηγεί σε τρελές τιμές το ρεύμα αποκομμένο από το κόστος. Έχει φτιαχτεί με την υπόθεση ότι δεν υπάρχει κλιματική κρίση” είναι η παραδοχή του αρμόδιου υπουργού που αποδεικνύει ότι ουσιαστικά οι καταναλωτές σε όλη την Ευρώπη είναι ανυπεράσπιστοι καθώς το ρεύμα, ένα κοινωνικό αγαθό, έχει καταστεί χρηματιστηριακό είδος αλλά και μοχλός κερδοσκοπίας ορισμένων σε βάρος των πολλών.
Όπως, δε, ανέφερε το ΥΠΕΝ, “οι τιμές χονδρικής επηρεάζονται, κυρίως, από τις διασυνδεμένες Βαλκανικές χώρες, που δεν έχουν καλές διασυνδέσεις με την υπόλοιπη (Κεντρική) Ευρώπη. Αυτό συμβαίνει και όταν αυξάνονται, αλλά και όταν μειώνονται οι τιμές.”
Τα αίτια και η Ουκρανία
Έτσι η αύξηση που καταγράφηκε στις τιμές χονδρικής στην Ελλάδα οφείλεται σε έναν συνδυασμό γεγονότων, ένας από τους οποίους είναι και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Μεταξύ άλλων, δηλαδή, το ΥΠΕΝ ανέδειξε ως αιτία “την αυξημένη ζήτηση από την Ουκρανία, διότι οι Ρώσοι συνεχίζουν να καταστρέφουν την ηλεκτρική υποδομή, αλλά και τη μη εκτόνωση της αυξημένης ζήτησης που έχει δημιουργηθεί, ειδικά στην Ουγγαρία προς τη Δύση.” “Λόγω αδύναμων διασυνδέσεων προς τη Δύση (π.χ., διασύνδεση Αυστρίας-Ουγγαρίας), μας μεταφέρονται οι τιμές της Ουγγαρίας, ενώ είμαστε περίπου 1.000 χλμ. μακριά. Η Αυστρία, ωστόσο, που είναι δίπλα έχει θεαματικά χαμηλότερες τιμές, γιατί έχει εξάγει όσο μπορεί να εξάγει στην Ουγγαρία και οι τιμές της έχουν αποσυζευχθεί” ανέφερε ο υπουργός Περιβάλλοντος κι Ενέργειας Θ. Σκυλακάκης κατά την παρουσίαση των μέτρων.
Παράλληλα ο κ. Σκυλακάκης ανέδειξε άλλο ένα κενό του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου, “Η καινούρια οδηγία προβλέπει όρους για έκτακτο μηχανισμό που δεν εκπληρώνονται, παρά μόνο μετά από 3 μήνες και διαπίστωση περιφερειακής ή κεντρικής, ενεργειακής κρίσης. Η κυβέρνηση, όμως, δεν μπορεί να μένει με «δεμένα τα χέρια», διότι υπάρχει μία στρέβλωση της λειτουργίας της περιφερειακής αγοράς για την οποία δεν ευθύνεται η Ελλάδα. Δεν μπορούμε να μένουμε αδρανείς όταν υπάρχουν κυριολεκτικά «ουρανοκατέβατα» κέρδη, ακόμα κι αν αυτά προκύπτουν από εξελίξεις που στη συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί να μην βρίσκονται υπό τον έλεγχο των εγχώριων παραγωγών. Οι εγχώριοι παραγωγοί, παράγουν όση ενέργεια μπορούν και εξάγουν και κάποιες ποσότητες σε τιμές που διαμορφώνονται ουσιαστικά περιφερειακά και όχι σε μια συγκεκριμένη χώρα.”
Η Αλεξάνδρα Σδούκου
“Η διεθνής διάσταση όμως του προβλήματος δεν αποτελεί για εμάς άλλοθι, όπως δεν αποτέλεσε και ποτέ στο παρελθόν”ανέφερε κατά την παρουσίαση των τριών μέτρων η αρμόδια υπουργός Αλεξάνδρα Σδούκου που σημείωσε κατά την παρουσίαση των μέτρων χθες ότι “έχουμε να κάνουμε με μια περιφερειακή ενεργειακή κρίση που εκδηλώνεται με ιδιαίτερη σφοδρότητα τις τελευταίες 10 μέρες.
Οι αιτίες πολλές:
o Περιορισμένη διαθεσιμότητα διασυνδέσεων,
o υψηλή ζήτηση λόγω γενικευμένου καύσωνα,
o μειωμένη συνεισφορά κάποιων ΑΠΕ, ιδίως υδροηλεκτρικών λόγω άνυδρου χειμώνα,
o κομβικές μονάδες βάσης εκτός λειτουργίας
o και άλλα.
Μια «τέλεια καταιγίδα» για τις ενεργειακές αγορές της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης!” ανέφερε η υφυπουργός.
“Ενεργώντας, λοιπόν,”, όπως, είπε, “με μεγάλη ταχύτητα και πριν τη συμβατική υποχρέωση ενσωμάτωσης στο εθνικό δίκαιο το 2025, υιοθετούμε άμεσα με νομοθετική ρύθμιση τη συγκεκριμένη πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, ώστε να έχουμε τη δυνατότητα, σε περιπτώσεις που συντρέχουν οι έκτακτες προϋποθέσεις, να εφαρμόζουμε αυτόματα μηχανισμό επιστροφής των ουρανοκατέβατων κερδών των ηλεκτροπαραγωγών.
Πέραν αυτού όμως, κρατάω και κάτι ακόμα από την πρόσφατη, τον Ιούνιο του 2024, ψήφιση της Οδηγίας αυτής: Τη ρητή και έμπρακτη αναγνώριση, από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, της ανάγκης ενεργοποίησης ενός μηχανισμού άμεσης παρέμβασης σε περίπτωση πανευρωπαϊκής ή και περιφερειακής κρίσης τιμών ηλεκτρικής ενέργειας.
Και βέβαια, αφού η ανάγκη υπάρχει και αναγνωρίζεται, έως την ενεργοποίηση του νέου αυτού μηχανισμού πανευρωπαϊκά, εμείς δεν μένουμε με σταυρωμένα χέρια.
Χρησιμοποιούμε τα εργαλεία που έχουμε διαθέσιμα, και που είναι γνωστά, συμβατά με το ευρωπαϊκό δίκαιο και δοκιμασμένα το προηγούμενο διάστημα.
Όπως η έκτακτη εισφορά στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας με Φυσικό Αέριο.”
Με βάση την Αλεξάνδρα Σδούκου, “η Κυβέρνηση παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στις χονδρεμπορικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας μας αλλά και πανευρωπαϊκά και θα εκτιμήσει την κατάσταση που θα διαμορφωθεί στις τιμές και τον επόμενο μήνα. Η διαρκής παρακολούθηση, εποπτεία και έλεγχος των ενεργειακών αγορών δεν εξαγγέλλεται σήμερα, φυσικά. Αλλά επιβεβαιώνεται, υπογραμμίζεται και τονίζεται εμφατικά. Προς όλες τις κατευθύνσεις.
Είμαστε σε εγρήγορση για ενδεχόμενες εμπορικές συμπεριφορές που, εκμεταλλευόμενες ίσως τη δυσμενή διεθνή συγκυρία, μπουν σε πειρασμό να αντλήσουν οφέλη εκτός του κανονιστικού πλαισίου από την Ελληνική Αγορά Ηλεκτρισμού σε βάρος των Ελλήνων Καταναλωτών. Τέτοιες συμπεριφορές, διαβεβαιώνω προς όλες τις κατευθύνσεις, εφόσον εκδηλωθούν, θα εντοπιστούν άμεσα και θα κατασταλούν δραστικά.
Ήδη η αρμόδια Ρυθμιστική Αρχή (ΡΑΑΕΥ) που είναι επιφορτισμένη με την εποπτεία της εγχώριας αγοράς αξιολογεί καθημερινά το επίπεδο ανταγωνισμού μεταξύ των συμμετεχόντων, ώρα – ώρα και σε επίπεδο κάθε προσφοράς έγχυσης. Η ΡΑΑΕΥ έχει τα εργαλεία να εντοπίσει και να επέμβει σε περίπτωση που διαπιστώσει τυχόν καταχρηστικές πρακτικές. Και το Υπουργείο θα της παρέχει κάθε στήριξη και αρωγή στο έργο της αυτό” τόνισε.
