Το υδρογόνο θα μπορούσε να διαδραματίσει βασικό ρόλο στη μείωση των εκπομπών σε τομείς που δύσκολα περιορίζονται όπως η χαλυβουργία και να αποτελέσει όφελος για χώρες και περιοχές που βρίσκονται σε καλή θέση να παράγουν πλεόνασμα ανανεώσιμης ενέργειας, όπως επισημαίνει η Capital Economics. Αλλά το υδρογόνο δεν είναι η καλύτερη επιλογή σε πολλές περιπτώσεις και ακόμη στις περιπτώσεις όπου είναι, η κρατική υποστήριξη θα είναι καθοριστική για να γίνει το καύσιμο μια βιώσιμη εναλλακτική λύση.
Το υδρογόνο, ειδικά το μπλε και το πράσινο υδρογόνο, θεωρείται συχνά ως η απάντηση στη μείωση των εκπομπών σε μια σειρά τομέων και βιομηχανιών, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, της θέρμανσης και της παραγωγής μετάλλων.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι περισσότερες από 40 κυβερνήσεις έχουν ανακοινώσει «στρατηγικές υδρογόνου», η Capital Economics εξετάζει την γενικότερη «μανία» που υπάρχει τελευταία γύρω από το καύσιμο και επισημαίνει τέσσερα πολύ σημαντικά σημεία.
Πρώτον, ενώ το υδρογόνο προσφέρει μια δελεαστική επιλογή, απέχει πολύ από το να αποτελέσει το «μαγικό ραβδάκι» σε ότι αφορά την πράσινη μετάβαση, όπως επισημαίνει ο οίκος. Πράγματι, το υδρογόνο είναι παρόμοιο με ένα… ελβετικό μαχαίρι στο ότι μόνο και μόνο επειδή μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλές εφαρμογές, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να χρησιμοποιείται σε όλες.
Αυτό, όπως εξηγεί η Capital Economics, οφείλεται εν μέρει στο ότι το υδρογόνο θα πρέπει να προέρχεται από πηγές χαμηλών εκπομπών άνθρακα –συνήθως μέσω ηλεκτρόλυσης με χρήση ανανεώσιμων πηγών ηλεκτρικής ενέργειας– για τη μείωση των εκπομπών. Ωστόσο, δεδομένων των ενεργειακών απωλειών που συνεπάγεται η μετατροπή της πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας σε υδρογόνο και του γεγονότος ότι οι ηλεκτρικές αντλίες θερμότητας και τα ηλεκτρικά οχήματα με μπαταρία είναι πιο αποτελεσματικά από τις εναλλακτικές λύσεις που με υδρογόνο, το υδρογόνο δεν είναι πάντα η καταλληλότερη επιλογή για την απανθρακοποίηση.
Δεύτερον, αν και η υψηλή ενεργειακή πυκνότητα του υδρογόνου σημαίνει ότι θα μπορούσε να διαδραματίσει βασικούς ρόλους στην αποθήκευση ενέργειας και σε δύσκολες βαριές βιομηχανίες όπως η χαλυβουργία, το κόστος θα μπορούσε να είναι ένα ζήτημα. Το πράσινο υδρογόνο που παράγεται στην Ευρώπη κοστίζει επί του παρόντος περίπου τρεις φορές περισσότερο από την γκρι παραλλαγή και περίπου έξι φορές την τρέχουσα τιμή του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου σε συγκρίσιμη βάση.
Το κόστος παραγωγής πιθανότατα θα μειωθεί με την πάροδο του χρόνου καθώς αυξάνονται οι επενδύσεις στην τεχνολογία. Και το λεγόμενο λευκό υδρογόνο θα μπορούσε να αλλάξει το «παιχνίδι», εάν ανακαλυφθούν περισσότερα κοιτάσματα του φυσικού καυσίμου. Όμως, όπως τονίζει ο οίκος, όπως η τεχνολογία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το κόστος του υδρογόνου κυριαρχείται από το κόστος κεφαλαίου βραχυπρόθεσμα και η κρατική υποστήριξη θα πρέπει σίγουρα να διαδραματίσει βασικό ρόλο στο να καταστεί πιο βιώσιμο το υδρογόνο.
Τρίτον, οι χώρες και οι περιοχές όπου η παραγωγή πράσινου υδρογόνου θα είχε περισσότερο νόημα είναι εκείνες με πλεόνασμα ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που διαφορετικά θα πήγαιναν χαμένες. Τα μικρά νησιά που έχουν έντονους ανέμους βρίσκονται σε καλή θέση – το Orkney, ένα αρχιπέλαγος της Σκωτίας, παράγει πράσινο υδρογόνο από το 2017. Εν τω μεταξύ, η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική ξεχωρίζουν επίσης για τη δυνατότητα εκμετάλλευσης άφθονων ποσοτήτων αιολικής και ηλιακής ενέργειας.
Είναι σημαντικό, τονίζει η Capital Economics, ότι από μακροοικονομική άποψη, και σε αντίθεση με πολλά ορυκτά καύσιμα, το μεγαλύτερο όφελος της δυνατότητας παραγωγής άφθονων ποσοτήτων υδρογόνου μπορεί να μην προέρχεται από τα έσοδα από τις εξαγωγές, αλλά το ότι προσφέρει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις βαριές βιομηχανίες όπου το υδρογόνο είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση των εκπομπών.
Αντίθετα, η άφθονη προμήθεια πράσινου υδρογόνου χαμηλού κόστους θα μπορούσε να είναι το κλειδί για την κατασκευή και τη στήριξη εγχώριων χημικών και χαλυβουργικών βιομηχανιών, οι οποίες θα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα καύσιμα για τη μείωση των εκπομπών. Για παράδειγμα, το Ομάν, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα προσελκύουν τώρα επενδύσεις στους εκκολαπτόμενους τομείς πράσινου χάλυβα. Αυτό μπορεί να γίνει ακόμη πιο σημαντικό καθώς και όταν αυξάνονται οι φόροι άνθρακα, όπως ο CBAM (μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα) της ΕΕ.
Τέλος, όπως τα περισσότερα πράγματα στον κόσμο του κλίματος, η Κίνα είναι σημαντικός παίκτης τεχνολογία που απαιτείται για την παραγωγή και την εκμετάλλευση του υδρογόνου. Όπως τονίζει ο οίκος, το 40% της παγκόσμιας παραγωγικής ικανότητας ηλεκτρόλυσης στεγάζεται στην Κίνα και, σύμφωνα με το BloombergNEF, οι συσκευές ηλεκτρόλυσης κινεζικής κατασκευής κοστίζουν λιγότερο από το μισό από αυτές που κατασκευάζονται στην Ευρώπη. Ενώ οι ευθυγραμμισμένοι με τις ΗΠΑ πολιτικοί μπορεί να προσπαθήσουν να περιορίσουν την κυριαρχία της Κίνας στην τεχνολογία υδρογόνου μέσω της χρήσης εμπορικών περιορισμών, αυτό πιθανότατα θα διατηρούσε το κόστος του υδρογόνου υψηλότερο από ό,τι θα ήταν διαφορετικά.
Συνολικά, καταλήγει η Capital Economics, το υδρογόνο με χαμηλές εκπομπές άνθρακα θα παίξει πιθανότατα ρόλο στην πράσινη μετάβαση και ορισμένες χώρες θα μπορούσαν να επωφεληθούν από το καύσιμο για να προσελκύσουν επενδύσεις σε πράσινους βιομηχανικούς τομείς. Ωστόσο, η χρήση υδρογόνου θα είναι πιθανώς πιο εξειδικευμένη από ό,τι ισχυρίζονται ορισμένοι από τους υποστηρικτές της και, πολύ σημαντικό, το κόστος παραγωγής πρέπει να μειωθεί σημαντικά ώστε το υδρογόνο με χαμηλές εκπομπές άνθρακα να γίνει βιώσιμη εναλλακτική λύση στα ορυκτά καύσιμα.
