Προ των πυλών φαίνεται να βρίσκεται η αναβίωση ενός (ακόμα) ενεργειακού project που φέρνει πιο κοντά την Ελλάδα με τη Βόρεια Μακεδονία. Ο λόγος για τον αγωγό πετρελαίου Θεσσαλονίκης-Σκοπίων. Ένα χρόνο περίπου αφότου η HELLENIQ ENERGY (βασικός μέτοχος της εταιρείας ΒΑΡΔΑΞ που έχει την ευθύνη για τη λειτουργία του αγωγού) υπέβαλε αίτηση για την επαναλειτουργία του στην Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της γειτονικής χώρας, το αίτημα έγινε αποδεκτό, όπως γνωστοποίησε ο Διευθύνων Σύμβουλος της HELLENIQ ENERGY Ανδρέας Σιάμισιης σε συνέντευξή του στην ¨Καθημερινή». Σημειώνεται ότι στην ΒΑΡΔΑΞ (στην οποία ο ελληνικός όμιλος διατηρεί ποσοστό 80%), το υπόλοιπο 20% ελέγχεται από την κρατική εταιρεία της Βόρειας Μακεδονίας NAVTOVOD.
Ο μήκους 213 χλμ. πετρελαιαγωγός. κατασκευάστηκε το 2002, προκειμένου να συνδέσει τα διυλιστήρια της Θεσσαλονίκης με το διυλιστήριο της εταιρείας ΟΚΤΑ (ιδιοκτησίας HELLENiQ ENERGY) στα Σκόπια. Ωστόσο, η λειτουργία του διακόπηκε το 2013, όταν τα τότε ΕΛΠΕ ανέστειλαν ως οικονομικά ασύμφορη τη λειτουργία του διυλιστηρίου στην όμορη χώρα. Αντ αυτού, ελήφθη η απόφαση να αξιοποιηθούν οι εγκαταστάσεις ως κόμβος εφοδιασμού των Δυτικών Βαλκανίων με πετρελαιοειδή. Πιο συγκεκριμένα, ο σχεδιασμός της HELLENIQ ENERGY προϋπόθετε την αναβάθμιση του αγωγού (που έχει καθαριστεί καθώς δε χρησιμοποιείται πια για μεταφορά αργού) για τη μεταφορά προϊόντων διύλισης στη Βόρεια Μακεδονία, τα οποία θα αποθηκεύονται στο πρώην διυλιστήριο της ΟΚΤΑ, που στο ενδιάμεσο έχει μετατραπεί σε αποθηκευτικό χώρο.
Η υλοποίηση του εν λόγω σχεδίου είχε ως προαπαιτούμενο την αλλαγή χρήσης του αγωγού ώστε αντί για αργό να μεταφέρει προϊόντα διύλισης. Πλην όμως, αν και οι εγκαταστάσεις της ΟΚΤΑ τροποποιήθηκαν για να εξυπηρετούν τη νέα χρήση και έγιναν επενδύσεις εκσυγχρονισμού τους, ο αγωγός παρέμεινε σε αδράνεια γιατί καθυστερούσε η έκδοση αλλαγής της αδειοδότησής του, ένα εμπόδιο που ήρθη.
Από το 2020 υπήρχε έντονη κινητικότητα για την επαναλειτουργία του αγωγού, η οποία ωστόσο «σκόνταφτε» σε ένα ακόμα «αγκάθι»: Στις αποζημιώσεις που διεκδικούσε η HELLENiQ ENERGY από τη κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονία, στο πλαίσιο αθέτησης των συμβατικών της υποχρεώσεων για εξαγορά τουλάχιστον 500.000 τόνων πετρελαίου σε ετήσια βάση. Για την περίοδο 2008 – 2011, το ποσό αυτό είχε εκτιμηθεί παλαιότερα σε 32 εκατ. ευρώ. Για το θέμα αυτό, η HELLENIQ προσέφυγε στο Διαιτητικό Δικαστήριο, αφού οι προσπάθειες φιλικού διακανονισμού που είχαν καταβληθεί δεν απέδωσαν. Όπως αποκάλυψε ο κ Σιάμισιης, το Διαιτητικό Δικαστήριο δικαίωσε την ελληνική εταιρεία, η οποία τώρα αναμένει τις κινήσεις της άλλης πλευράς για να κλείσει και η αυτή η εκκρεμότητα.
Μετά την παύση λειτουργίας του αγωγού Θεσσαλονίκης-Σκοπίων το 2013, η Βόρεια Μακεδονία τροφοδοτείται οδικώς με καύσιμα, με συνέπεια το κόστος ανεφοδιασμού να είναι υψηλό. Επίσης, η διακίνηση καυσίμων οδικώς καθιστά πιο εύκολη τη λαθρεμπορία, η οποία «μεταφράζεται» σε απώλεια εσόδων.
Αντίθετα, με την επαναλειτουργία του αγωγού, η γειτονική χώρα θα μπορούσε να ανεφοδιάζεται με υψηλής ποιότητας καύσιμα, και με μικρότερο κόστος. Παράλληλα, η HELLENiQ ENERGY θα μπορούσε να αξιοποιήσει τις εγκαταστάσεις της ΟΚΤΑ ως κέντρο διακίνησης καυσίμων στην ευρύτερη περιοχή και κυρίως προς το Κόσοβο και τη Σερβία.
Ο αγωγός εγγυάται την απρόσκοπτη τροφοδοσία της Βόρειας Μακεδονίας με ντίζελ. Ταυτόχρονα δίνει τη δυνατότητα στη Βόρεια Μακεδονία να αναδειχθεί σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο των Δυτικών Βαλκανίων. Όσο για την HELLENIQ ENERGY, όπως ανέφερε ο κ. Σιάμισης, ενισχύει την εξωστρέφειά της και αναβαθμίζει τον ρόλο της στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Όπως μάλιστα δήλωσε με νόημα, εφόσον επιλυθούν οι υπόλοιπες εκκρεμότητες που απομένουν για την επαναλειτουργία του έργου (τις οποίες δεν εξειδίκευσε, είπε όμως ότι βρίσκονται στα χέρια της Βορείου Μακεδονίας), η εταιρεία είναι έτοιμη να προχωρήσει και σε νέες επενδύσεις στη χώρα, με αιχμή την πράσινη ενέργεια.
Να σημειωθεί ότι το τελευταίο διάστημα υπάρχει έντονη κινητικότητα για ενεργειακά projects που συσφίγγουν τις ενεργειακές σχέσεις των δυο χωρών: Τον περασμένο μήνα ελήφθη η Τελική Επενδυτική Απόφαση για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Ελλάδας-Βορείου Μακεδονίας (Νέα Μεσήμβρια-Νεγκοτινο), η λειτουργία του οποίου θα σημάνει την μείωση της εξάρτησης της γειτονικής χώρας από το φυσικό αέριο της Ρωσίας. Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία υπέγραψαν το Μνημόνιο Συνεργασίας για τη σύζευξη των Αγορών Ηλεκτρισμού Επόμενης Ημέρας, στο πλαίσιο της ενεργειακής συνεργασίας των κυβερνήσεων Ελλάδας-ΗΠΑ για την περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων. Η κοινοπραξία ΔΕΗ- Archirodon ανακηρύχθηκε ανάδοχος στο διεθνή διαγωνισμό για το μεγάλο υδροηλεκτρικό έργο στο Cebren. Και είναι πολύ πιθανό να έπεται συνέχεια…
