Η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάειν ανακοίνωσε μια νέα νομοθετική πρόταση, την Πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, για την αντιμετώπιση της εξελισσόμενης εξάρτησης από την Κίνα όσον αφορά τις πρώτες ύλες και τη διασφάλιση πιο ανθεκτικών αλυσίδων εφοδιασμού.
Η πρόταση ανακοινώθηκε στο πλαίσιο της ετήσιας ομιλίας της φον ντερ Λάιεν για την κατάσταση της Ένωσης την Τετάρτη (14 Σεπτεμβρίου).
Ενώ η Επιτροπή έχει ήδη σημειώσει επανειλημμένα ότι επεξεργάζεται νομοθετική πρόταση για την ενίσχυση της αυτονομίας και της ανθεκτικότητας στον τομέα των πρώτων υλών, είναι η πρώτη φορά που περιγράφονται οι βασικοί πυλώνες της νέας προσέγγισης.
«Πρέπει να αποφύγουμε να ξαναγίνουμε εξαρτημένοι, όπως κάναμε με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Θα προσδιορίσουμε στρατηγικά έργα σε όλο το μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού, από την εξόρυξη έως τη διύλιση, από τη μεταποίηση έως την ανακύκλωση. Και θα δημιουργήσουμε στρατηγικά αποθέματα εκεί όπου ο εφοδιασμός κινδυνεύει. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο σήμερα ανακοινώνω μια ευρωπαϊκή πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες», πρόσθεσε.
Κινεζική εξάρτηση
Αν και η Φον ντερ Λάιεv δεν αναφέρθηκε άμεσα στην Κίνα στην ομιλία της, το μήνυμα ήταν σαφές. «Τα όχι και τόσο καλά νέα είναι – μια χώρα κυριαρχεί στην αγορά», είπε.
Πολλές από τις πρώτες ύλες που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί κρίσιμες εξορύσσονται κυρίως στην Κίνα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις σπάνιες γαίες, όπου ο κίνδυνος εφοδιασμού θεωρείται από την Επιτροπή ότι είναι ο υψηλότερος.
Περίπου το 90% αυτών των μετάλλων σπάνιων γαιών εξορύσσεται σήμερα από την Κίνα – καθιστώντας την ΕΕ σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από τον ασιατικό γίγαντα όσον αφορά αυτόν τον βασικό πόρο.
«Το λίθιο και οι σπάνιες γαίες θα είναι σύντομα πιο σημαντικά από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο», τόνισε η Φον ντερ Λάιεν.
Λόγω της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, η ζήτηση για κρίσιμες πρώτες ύλες αναμένεται να αυξηθεί δραματικά. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η ζήτηση θα αυξηθεί κατά 500% έως το 2030. Άλλες προβλέψεις της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνουν ότι η παγκόσμια ζήτηση θα αυξηθεί επίσης κατά 5 φορές μέχρι το 2050.
Αντιμετώπιση των εξαρτήσεων
Ορισμένα από τα μέτρα, τα οποία αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των υφιστάμενων εξαρτήσεων και στη διασφάλιση της διαφοροποίησης των αλυσίδων εφοδιασμού, θα διαμορφωθούν μετά από μια νομοθετική πρόταση που αντιμετώπισε παρόμοια προβλήματα: την πράξη Chips Act, η οποία αποσκοπεί στην ενίσχυση των δυνατοτήτων παραγωγής ημιαγωγών για την ΕΕ.
«Πρέπει τώρα να επαναλάβουμε την επιτυχία », δήλωσε η Φον ντερ Λάιεν.
Αυτό θα μπορούσε να συνεπάγεται τη χαλάρωση ορισμένων από τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων στο πλαίσιο του κύριου καθεστώτος επιδοτήσεων, των Σημαντικών Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (IPCEI), ώστε να αυξηθούν οι επενδύσεις στον τομέα της εξόρυξης – κάτι που έχει ήδη προταθεί για τον νόμο Chips Act.
Για την ενίσχυση των επενδύσεων, η Φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε επίσης την αύξηση της χρηματοδοτικής συμμετοχής του IPCEI και τη δημιουργία ενός νέου Ευρωπαϊκού Ταμείου Κυριαρχίας.
Ωστόσο, ο επικείμενος νόμος για τις κρίσιμες πρώτες ύλες δεν θα ασχοληθεί μόνο με τη διασφάλιση των προμηθειών. Στοχεύει επίσης στη μείωση της εξάρτησης από την Κίνα όσον αφορά τη διύλιση των πρώτων υλών.
Μια τέτοια περίπτωση είναι το λίθιο, το οποίο αποτελεί βασικό συστατικό των μπαταριών και, ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο για την πράσινη μετάβαση. Ενώ μόνο το 9% περίπου του παγκόσμιου λιθίου εξορύσσεται στην Κίνα, περίπου το 60% εξευγενίζεται εκεί, αφήνοντας την ΕΕ σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από την Κίνα, ακόμη και σε περιοχές όπου υπάρχει πληθώρα προμηθευτών της ίδιας της πρώτης ύλης.
«Θα προσδιορίσουμε στρατηγικά έργα σε όλο το μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού, από την εξόρυξη έως τη διύλιση, από την επεξεργασία έως την ανακύκλωση. Και θα δημιουργήσουμε στρατηγικά αποθέματα εκεί όπου κινδυνεύει ο εφοδιασμός», δήλωσε η Φον ντερ Λάιεν.
Διασφάλιση των αλυσίδων εφοδιασμού μέσω του εμπορίου
Ένας άλλος πυλώνας της προσέγγισης της Επιτροπής για την ασφάλεια των αλυσίδων εφοδιασμού είναι μέσω των μέσων του εμπορίου με ομοϊδεάτες δημοκρατίες όπως η Χιλή, το Μεξικό, η Νέα Ζηλανδία, η Αυστραλία και η Ινδία.
Αυτή η έμφαση στη διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού αντί της προώθησης μιας πιο προστατευτικής προσέγγισης χαιρετίστηκε ιδιαίτερα από τους εμπειρογνώμονες.
«Θεωρώ χαρακτηριστικό ότι η Φον ντερ Λάιεν έδωσε μεγάλη έμφαση στο ρόλο των εμπορικών σχέσεων και στη διεύρυνση του χαρτοφυλακίου των στρατηγικών εταιρικών σχέσεων», δήλωσε στη EURACTIV ο Αντρέ Βολφ, επικεφαλής τμήματος στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής.
«Αυτό θα μπορούσε ίσως να ερμηνευτεί ως ένδειξη ότι η Επιτροπή απομακρύνεται λίγο από την ιδέα της επανεθνικοποίησης του τομέα των βασικών εμπορευμάτων ως εργαλείο αντιστάθμισης κινδύνου», δήλωσε.
Πηγή: euractiv.gr
