Τα δεδομένα που προκύπτουν από την τριετή έκθεση του προγράμματος παρακολούθησης της παράκτιας ρύπανσης “Υιοθέτησε μια παραλία” για την περίοδο 2021-2024 δείχνουν ότι οι παραλίες στην Ελλάδα “πνίγονται” κυριολεκτικά στα πλαστικά απορρίμματα.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έκθεσης, τα συνολικά απορρίμματα που καταγράφηκαν στο διάστημα των τριών αυτών ετών, φτάνουν τα 298.000 ανά 100 μέτρα, σε σύνολο 192 παραλιών της χώρας. Συμπερασματικά, καμία από τις παραλίες που “υιοθετήθηκαν” από εθελοντικές ομάδες ανά τη χώρα στο πλαίσιο του προγράμματος, δεν καλύπτει το ελάχιστο κριτήριο των 20 απορριμμάτων ανά 100 μέτρα για να θεωρηθεί “καθαρή”, όπως ορίζεται από τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία. Αξίζει να σημειωθεί πως το συντριπτικό ποσοστό των απορριμμάτων αυτών είναι πλαστικά (83%) και συγκεκριμένα πρόκειται για είδη, όπως αποτσίγαρα, πλαστικά καπάκια, κομμάτια φελιζόλ, πλαστικά μπουκάλια, σακούλες, κ.ά.
Το πρόγραμμα «Υιοθέτησε μια παραλία» είναι ένα πρόγραμμα «επιστήμης των πολιτών» (citizenscience), που βασίζεται στην πολύτιμη βοήθεια ομάδων πολιτών που εκπαιδεύονται από στελέχη του WWF στη διαδικασία παρακολούθησης και ολοκληρωμένης καταγραφής των απορριμμάτων. Υλοποιείται στη χώρα μας από το 2021, και έως σήμερα, έχει καταφέρει να κινητοποιήσει 173 εθελοντικές ομάδες σε όλη τη χώρα που “υιοθέτησαν” συνολικά 192 παραλίες και υλοποίησαν 434 δράσεις συλλογής και καταγραφής απορριμμάτων.
Το 2023, το πρόγραμμα επεκτάθηκε σε Τουρκία και Τυνησία, με τη βοήθεια των εθνικών γραφείων του WWF στις συγκεκριμένες χώρες, ενώ το 2024, ακόμα μια μεσογειακή χώρα, η Ιταλία, προστέθηκε στην πρωτοβουλία. Με αφορμή την πρώτη επέκταση του προγράμματος σε Τουρκία και Τυνησία, η φετινή έκθεση περιλαμβάνει επιπλέον, ετήσια απολογιστικά δεδομένα για την παράκτια ρύπανση και για τις δύο αυτές χώρες (2023-2024), προσφέροντας με αυτόν τον τρόπο, μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το μέγεθος του προβλήματος σε αυτά τα τμήματα της Μεσογείου.
Πολύ πάνω από τα επιτρεπτά όρια η ρύπανση των παραλιών σε Ελλάδα και Μεσόγειο
Σύμφωνα με την έκθεση του προγράμματος, το 50% των συνολικών αντικειμένων που συλλέχθηκαν και καταγράφηκαν από τον Μάρτιο του 2021 μέχρι και τον Απρίλιο του 2024 στην Ελλάδα, αποτελούνται μόλις από 5 είδη. Tα αποτσίγαρα αποτελούν σταθερά το συχνότερο εύρημα σε όλες σχεδόν τις «υιοθετημένες παραλίες» αποτελώντας σχεδόν το 25% των συνολικών ευρημάτων. Ακολουθούν τα μικρά κομμάτια πλαστικών (αντικείμενα μεγέθους από 2,5 μέχρι 50 cm), τα πλαστικά καπάκια, τα καλαμάκια και τα κομμάτια πολυστερίνης (αφρώδες συνθετικό υλικό, πχ. φελιζόλ).
Όσον αφορά τα ευρήματα της έκθεσης για το έτος 2023-2024, η εικόνα παραμένει το ίδιο ανησυχητική. Η μέση τιμή των απορριμμάτων ανά καταγραφή στις ελληνικές παραλίες είναι 464 απορρίμματα ανά 100μ., περίπου 20 φορές περισσότερα από την ανώτατη οριακή τιμή της ευρωπαϊκής οδηγίας πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική, και 3 φορές περισσότερα σε σχέση με την ανώτατη οριακή τιμή που προβλέπεται από τη Σύμβαση της Βαρκελώνης (COP 22).
Αντίστοιχη είναι και η κατάσταση της πλαστικής ρύπανσης και στη Μεσόγειο, καθώς οι συνολικά 469 καταγραφές που υλοποιήθηκαν σε συνολικά 338 παραλίες (2023-2024), κατέδειξαν πως το 83% των συνολικών απορριμμάτων απαρτίζεται από πλαστικά, με το γυαλί, το μέταλλο και το χαρτί να ακολουθούν σε αρκετά μικρότερες συγκεντρώσεις.
«Τα στοιχεία που προκύπτουν από τις μετρήσεις μας σκιαγραφούν μια κυριολεκτικά απογοητευτική, αλλά και ιδιαίτερα ανησυχητική εικόνα για τις παραλίες της Ελλάδας και της Μεσογείου. Η συλλογή στοιχείων με την πολύτιμη συνεισφορά εκατοντάδων εθελοντικών ομάδων σε τέσσερις μεσογειακές χώρες μάς δίνει τη δυνατότητα να έχουμε μια πλατφόρμα με δημόσια, επικαιροποιημένα και εύκολα προσβάσιμα επιστημονικά δεδομένα. Τα στοιχεία υπάρχουν και ανανεώνονται τακτικά. Είναι στο χέρι των κυβερνήσεων να αποφασίσουν αν θα τα αξιοποιήσουν και αν θα αναλάβουν αποφασιστική δράση ή θα συνεχίσουν να κρύβονται πίσω από το επιχείρημα της “έλλειψης δεδομένων”», αναφέρει ο υπεύθυνος του προγράμματος “Υιοθέτησε μια παραλία”, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς.
Το πρόγραμμα «Υιοθέτησε μια παραλία» συνεχίζεται στην Ελλάδα και όποιος επιθυμεί να δηλώσει συμμετοχή, μπορεί να μελετήσει τις οδηγίες του προγράμματος που είναι διαθέσιμες εδώ και στη συνέχεια να στείλει e-mail στο [email protected].
Στρατηγικός συνεργάτης του προγράμματος είναι το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών και η διαδικασία της καταγραφής των θαλάσσιων απορριμμάτων διεξάγεται βάσει του κοινώς αποδεκτού πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Ομάδας για την παρακολούθηση της παράκτιας ρύπανσης από απορρίμματα.
Η επέκταση του προγράμματος σε επιπλέον περιοχές της Μεσογείου (Τουρκία, Τυνησία, Ιταλία) επιτυγχάνεται με την υποστήριξη του Fondation Audemars-Watkins, μέσω του WWF International.
