Με γνώμονα τις παρούσες κλιματικές συνθήκες αλλά και τις παγκόσμιες πολιτικές, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ-ΙΕΑ) δημοσίευσε το World Energy Outlook 2023, προβλέποντας το πιθανό ενεργειακό σενάριο μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Ενώ η παγκόσμια χωρητικότητα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αυξάνεται ραγδαία, χάρη στις τεράστιες επενδύσεις τα τελευταία χρόνια και τη μεγαλύτερη υποστήριξη από τις κυβερνήσεις παγκοσμίως, σύμφωνα με τον ΔΟΕ δεν γίνονται αρκετά για την επίτευξη των παγκόσμιων κλιματικών στόχων μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Και ενώ ο ΔΟΕ είναι αισιόδοξος στις ενεργειακές του προοπτικές, άλλοι οργανισμοί αμφιβάλλει ότι ο κόσμος θα μπορέσει να κάνει μια τόσο σημαντική στροφή μακριά από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αυτή τη στιγμή.
Στην Παγκόσμια Ενεργειακή Προοπτική, ο ΔΟΕ δήλωσε: «Ορισμένες από τις άμεσες πιέσεις από την παγκόσμια ενεργειακή κρίση έχουν αμβλυνθεί, αλλά οι ενεργειακές αγορές, η γεωπολιτική και η παγκόσμια οικονομία είναι άστατες και ο κίνδυνος περαιτέρω αναταραχής είναι πάντα παρών». Η τιμή των ορυκτών καυσίμων έχει πέσει από την κορύφωσή της το 2022, αλλά η σύγκρουση Ρωσίας - Ουκρανίας συνεχίζεται, ενώ τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στη Μέση Ανατολή. Εν τω μεταξύ, ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός, ενώ τα έντονα καιρικά φαινόμενα, καύσωνες, τυφώνες, παγετοί, δοκιμάζουν τις αντοχές των πολιτών και των κυβερνήσεων. Επιπλέον, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου δεν έχουν ακόμη κορυφωθεί, με την ατμοσφαιρική ρύπανση να εξακολουθεί να συνδέεται με το θάνατο εκατομμυρίων κάθε χρόνο.
Επενδύσεις σε ΑΠΕ
Από την άλλη, οι παγκόσμιες επενδύσεις σε έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και καθαρής τεχνολογίας συνεχίζουν να αυξάνονται κατακόρυφα, με έναν τεράστιο αγωγό πράσινης ενέργειας σε πολλές περιοχές του κόσμου. Η έκθεση αναφέρει ότι οι επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια έχουν αυξηθεί κατά 40% από το 2020, υποστηρίζοντας τη δημιουργία θέσεων εργασίας καθαρής ενέργειας σε όλο τον κόσμο. Πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια δαπανώνται καθημερινά για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και περισσότερα από 500 GW δυναμικότητας παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αναμένεται να προστεθούν φέτος. Στην έκθεση, ο ΔΟΕ περιγράφει το Σενάριο Δηλωμένων Πολιτικών (STEPS), το οποίο παρέχει μια προοπτική με βάση τις πιο πρόσφατες ρυθμίσεις πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών, του κλίματος και των σχετικών βιομηχανικών πολιτικών. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, το τέλος της εποχής των ορυκτών καυσίμων αναμένεται να ξεκινήσει περίπου στα τέλη της δεκαετίας. Ωστόσο, η παγκόσμια εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα αναμένεται να παραμείνει υψηλή – από περίπου 80% τα τελευταία χρόνια σε 73% έως το 2030 – και υπάρχουν ανησυχίες ότι η επιτάχυνση της ανάπτυξης της πράσινης ενέργειας δεν θα είναι αρκετή για την επίτευξη των παγκόσμιων κλιματικών στόχων. Ωστόσο, αναφέρει, «οι πολιτικές που υποστηρίζουν την καθαρή ενέργεια αποδίδουν καθώς ο προβλεπόμενος ρυθμός αλλαγής επιταχύνεται σε βασικές αγορές σε όλο τον κόσμο». Αυτό υποκινήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τη δημιουργία του νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού των ΗΠΑ, ο οποίος ενθάρρυνε άλλες περιοχές του κόσμου να αναπτύξουν εκτεταμένες κλιματικές πολιτικές για να ανταγωνιστούν τη δυνητική κυριαρχία της πράσινης ενέργειας, της τεχνολογίας και της μεταποίησης της Αμερικής.
Ο ρόλος της Κίνας
Επιπλέον, η μαζική ενεργειακή ζήτηση της Κίνας αναμένεται να μειωθεί μετά την τεράστια έκρηξη των υποδομών και της μεταποίησης των τελευταίων δεκαετιών. Αυτό θα υποστηριχθεί περαιτέρω από τη γιγάντια βιομηχανία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με την Κίνα να αντιπροσωπεύει περίπου το ήμισυ των προσθηκών αιολικής και ηλιακής ενέργειας και πολύ περισσότερες από τις μισές παγκόσμιες πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων το 2022. Ωστόσο, αυτό θα αντιμετωπιστεί από την αυξανόμενη ζήτηση σε αγορές όπως η Ινδία, η οποία θα απαιτήσει υποστήριξη από πλουσιότερα έθνη για να αναπτύξει την ικανότητα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να μειώσει την εξάρτησή της από ορυκτά καύσιμα.
Ενώ ο ΔΟΕ έχει ισχυρή φήμη για την πρόβλεψη των ενεργειακών τάσεων με βάση τις κυβερνητικές πολιτικές και τους αγωγούς έργων, καθώς και αρκετούς άλλους παράγοντες, δεν συμφωνούν όλοι με την προοπτική του. Για παράδειγμα, υπήρξε μεγάλη διαμάχη τους τελευταίους μήνες σχετικά με το πότε θα αρχίσει να μειώνεται η παγκόσμια ζήτηση για ορυκτά καύσιμα, με διαφωνίες μεταξύ του ΔΟΕ και του Οργανισμού Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ).
Ο ΔΟΕ δήλωσε τον Σεπτέμβριο ότι αναμένει ότι η παγκόσμια ζήτηση για ορυκτά καύσιμα θα κορυφωθεί το 2030. Ο διευθυντής του οργανισμού, Fatih Birol, δήλωσε ότι «αυτή η εποχή της φαινομενικά αμείλικτης ανάπτυξης πρόκειται να τελειώσει αυτή τη δεκαετία, φέρνοντας μαζί της σημαντικές επιπτώσεις για τον παγκόσμιο ενεργειακό τομέα και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής». Εν τω μεταξύ, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΠΕΚ Χάιθαμ Αλ Γκάις είπε ότι «Τέτοιες αφηγήσεις οδηγούν το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα στη θεαματική αποτυχία». Πρόσθεσε δε ότι «θα οδηγούσε σε ενεργειακό χάος σε δυνητικά άνευ προηγουμένου κλίμακα, με τρομερές συνέπειες για τις οικονομίες και δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο».
Στον αέρα οι κλιματικοί στόχοι
Εάν οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο δεν κάνουν περισσότερα για να μετατοπίσουν την εξάρτησή τους από τα ορυκτά καύσιμα προς ανανεώσιμες εναλλακτικές πηγές, θα είναι αδύνατον να επιτευχθούν οι παγκόσμιοι κλιματικοί στόχοι. Επιπλέον, απαιτείται σημαντικά περισσότερη χρηματοδότηση παγκοσμίως για την πράσινη ενέργεια και τις σχετικές καθαρές τεχνολογίες για την υποστήριξη μιας επιτυχημένης πράσινης μετάβασης, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής υποστήριξης από τον Παγκόσμιο Βορρά για να βοηθηθούν οι αναπτυσσόμενες χώρες να αυξήσουν την ικανότητα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
