Το περιβάλλον της Ουκρανίας υπήρξε το «σιωπηλό θύμα» της ρωσικής εισβολής, σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος της χώρας, Ruslan Strilets, με ζημιά που εκτιμάται πάνω από 56 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι στιγμής.
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων της Ουκρανίας μίλησε στο Euractiv, κατά την επίσκεψή του στις Βρυξέλλες την Τετάρτη 29 Μαΐου. Ο Strilets κατέστησε σαφές ότι είχε μια προτεραιότητα στο μυαλό του – να κάνει τη Ρωσία να πληρώσει για τη ρύπανση που προκάλεσε η εισβολή της στο έδαφος και τον αέρα της Ουκρανίας.
Με το βλέμμα στραμμένο στις μεταπολεμικές αποζημιώσεις ή τουλάχιστον στις μελλοντικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, ο υπουργός προβλέπει ότι οι προσπάθειες αυτές θα οδηγήσουν στην «πρώτη περίπτωση στην ιστορία της ανθρωπότητας» που θα καταβληθούν περιβαλλοντικές αποζημιώσεις από ένα κράτος σε ένα άλλο.
Η Ουκρανία άρχισε να παρακολουθεί τις περιβαλλοντικές ζημιές από τον πόλεμο όταν ξεκίνησε η εισβολή το 2022. Έκτοτε έχουν ήδη εντοπιστεί 5.000 περιστατικά, τα οποία θεωρεί περιβαλλοντικά εγκλήματα ή, κατά τα λεγόμενά του, «περιπτώσεις οικοκτονίας».
Οι πολίτες καλούνται να συμβάλουν στην προσπάθεια αυτή. Για να τους βοηθήσει να αναφέρουν δεδομένα, η Ουκρανία έχει αναπτύξει μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα, την οποία μπορούν να χρησιμοποιούν για να αναφέρουν πυρκαγιές και διαρροές τοξικών ουσιών.
Η εφαρμογή παρέχει επίσης στους Ουκρανούς τις πιο πρόσφατες πληροφορίες σχετικά με τη ρύπανση του αέρα, του εδάφους, του νερού και της ακτινοβολίας.
Όταν του ζητήθηκε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα οικοκτονίας, ο Strilets ανέφερε την καταστροφή του φράγματος Kakhovka τον Ιούνιο του 2023, που οδήγησε σε τεράστιες πλημμύρες. «Χάσαμε περισσότερα από 14 κυβικά χιλιόμετρα γλυκού νερού. Χιλιάδες τόνοι αποβλήτων κατεδαφίσεων, ξεβράστηκαν στη Μαύρη Θάλασσα. […] Ένα τεράστιο έδαφος του δάσους μας πλημμύρισε και καταλαβαίνουμε ότι το μισό από αυτό το δάσος θα πεθάνει».
Η Ουκρανία υπολογίζει το κόστος μόνο γι’ αυτό σε 3,8 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η ουκρανική προστασία του περιβάλλοντος σήμερα
Ο υπουργός δήλωσε ότι δεν ήταν «δύσκολο» να δοθεί προτεραιότητα στην προστασία του περιβάλλοντος κατά τη διάρκεια του πολέμου.
«Η Ουκρανία είναι μια πολιτισμένη χώρα που καταλαβαίνει ότι το περιβάλλον είναι το μέλλον», είπε, επισημαίνοντας ότι «όλοι το καταλαβαίνουν, από τον Πρόεδρο μέχρι το προσωπικό άλλων υπουργείων».
Ως απόδειξη ανέφερε μια κυβερνητική ομάδα εργασίας υψηλού επιπέδου με έμφαση στο περιβάλλον, στην οποία συμπροεδρεύουν η πρώην Ευρωπαία Επίτροπος Περιβάλλοντος Margot Wallström και ο Andriy Yermak, επικεφαλής του γραφείου του Προέδρου Volodymyr Zelenskyy.
Αν και αναγνώρισε ότι υπάρχει αντιστάθμιση μεταξύ της προστασίας του περιβάλλοντος και των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, υποστήριξε ότι «είναι απολύτως δυνατό να βρεθεί αυτή η ισορροπία».
Τα τρόφιμα, όπως το σιτάρι, αποτελούν βασικό εξαγωγικό προϊόν για την Ουκρανία, δημιουργώντας σημαντικά έσοδα που είναι απαραίτητα για να κρατηθεί η οικονομία της χώρας σε εγρήγορση. Συνέδεσε μάλιστα ρητά τις προσπάθειες εξυγίανσης της Ουκρανίας με την αγροτική της παραγωγή, σημειώνοντας ότι 150.000-155.000 km2 της ουκρανικής επικράτειας είναι δυνητικά εξορυγμένα, και μεγάλο μέρος αυτών είναι γεωργική γη.«Αν δεν καθαρίσουμε αυτό το έδαφος, τα σιτηρά δεν θα είναι καλά για εξαγωγή», εξήγησε.
Αν και τόνισε τη ρύπανση του αέρα, του εδάφους και των υδάτων, εστίασε λιγότερο στις ευρύτερες επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα. Ήταν επιφυλακτικός ως προς τη δυνατότητα επαναδημιουργίας κατεστραμμένων τοπίων. Οι εκρήξεις ορυχείων θα μπορούσαν να προκαλέσουν δασικές πυρκαγιές – και όταν ρωτήθηκε αν η Ουκρανία θα ήταν ανοιχτή στο να παραχωρήσει γη για την αποκατάσταση της φύσης, η απάντησή του ήταν αυστηρή:«Ας μιλήσουμε γι’ αυτό μετά τον πόλεμο», είπε χαρακτηριστικά.
Αφού σταματήσουν οι μάχες
Ήταν θετικός ως προς τον ρόλο της Ουκρανίας στην ενεργειακή μετάβαση – ιδιαίτερα ως προς το πώς θα μπορούσε να προμηθεύσει εξαιρετικά απαιτούμενες κρίσιμες πρώτες ύλες, όπως το λίθιο.
Μετά τη συνάντησή του με τον «τσάρο της μπαταρίας» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον εκτελεστικό αντιπρόεδρο Maroš Šefčovič, δήλωσε πως η Ουκρανία έχει επικαιροποιήσει τη νομοθεσία και έχει ψηφιοποιήσει τα γεωλογικά δεδομένα, ώστε η χώρα να γίνει «ο εταίρος της ΕΕ» σε κρίσιμες πρώτες ύλες.
Για την απαλλαγή της βιομηχανίας από τον άνθρακα, ο πόλεμος έφερε ευκαιρίες και προκλήσεις.
Επικαλούμενος τους κανόνες της ΕΕ για τη βιομηχανική ρύπανση του περιβάλλοντος, στους οποίους η βαριά βιομηχανία είχε αντισταθεί πριν από τον πόλεμο, ο Υπουργός δήλωσε τα εξής: «Σήμερα οι Ρώσοι κατέστρεψαν το μεγαλύτερο μέρος της βαριάς μας βιομηχανίας. Και η εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας είναι ο μοναδικός τρόπος για να αποκατασταθεί αυτή η βαριά βιομηχανία , με τις καλύτερες διαθέσιμες τεχνολογίες».
Ωστόσο, στο άμεσο μέλλον υπάρχουν όρια στις δυνατότητες μετασχηματισμού της Ουκρανίας: «Πρώτα απ’ όλα, δεν πρέπει να μιλάμε για την απαλλαγή από τον άνθρακα […] πρέπει να μιλάμε για τη μείωση των επιπέδων ρύπανσης», υπογράμμισε ο υπουργός.
Όταν ρωτήθηκε αν τα νέα ουκρανικά εργοστάσια θα μπορούσαν να ενσωματώσουν διαδικασίες παραγωγής με μηδενικές εκπομπές άνθρακα, για παράδειγμα με χρήση υδρογόνου, επεσήμανε τις προκλήσεις της προσέλκυσης μεγάλων επενδύσεων για τέτοια έργα, σε μια χώρα που βρίσκεται ακόμη σε εμπόλεμη κατάσταση.
«Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχουμε πολύ μεγαλύτερες προκλήσεις από τη βιομηχανία μας», τόνισε, επισημαίνοντας ότι οι νάρκες εξακολουθούν σήμερα να ρυπαίνουν έως και το ένα τρίτο του εδάφους της Ουκρανίας.
Πηγή: euractiv.gr
