της Μαρίας Αδαμίδου,
Υπό τον φόβο της διακοπής ροής φυσικού αερίου από τη Ρωσία, που θα βυθίσει σε ακόμη μεγαλύτερο ενεργειακό αδιέξοδο την Ευρώπη, ιδιαίτερα ενόψει του χειμώνα, οι επιλογές της Ε.Ε. για αποκλιμάκωση του προβλήματος μοιάζουν περιορισμένες. Όπως παραδέχτηκε και ο ίδιος ο επικεφαλής για την υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας και αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Φραντς Τίμμερμανς, η πιθανότητα μιας προσωρινής απόκλισης από τους περιβαλλοντικούς στόχους είναι πλέον σχεδόν αναπόφευκτη, με τη Γαλλία να επιστρέφει στους πυρηνικούς της αντιδραστήρες και τη Γερμανία να θέτει σε λειτουργία τις προς απόσυρση λιγνιτικές της μονάδες.
Η προ λίγων ημερών απόφαση της ΕΕ να επιτρέψει την παράταση της χρήσης και των επενδύσεων σε φυσικό αέριο και πυρηνικά χαρακτηρίζοντάς τα «βιώσιμες» πηγές ενέργειας, αποδεικνύει τη δύσκολη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Γηραιά Ήπειρος, η οποία, μόλις πριν από μερικούς μήνες υποστήριζε ακόμη σθεναρά την απαρέγκλιτη στροφή της στις πηγές ενέργειας με μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η απόφαση αρχικά έχει ορίζοντα μέχρι το 2035, ωστόσο οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για σημαντική παράταση και πέραν αυτού του διαστήματος.
Πρωταγωνιστικός ρόλος για την Ελλάδα
Οι εξελίξεις αυτές υπογραμμίζουν δύο ξεχωριστά, αλλά στην ουσία αλληλένδετα ζητήματα: αφενός τις αδυναμίες στη χάραξη της ευρωπαϊκής ενεργειακής στρατηγικής, η οποία δεν έδινε έμφαση στην ενεργειακή ασφάλεια, προκρίνοντας αντιθέτως το χαμηλό κόστος. Αφετέρου, έρχεται στο προσκήνιο η Νοτιοανατολική Ευρώπη και η Ανατολική Μεσόγειος- με την Ελλάδα να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο- χάρη στην εδώ και χρόνια δρομολόγηση έργων υποδομής φυσικού αερίου και συμφωνιών, που συνθέτουν ένα εναλλακτικό δίκτυο πηγών και οδεύσεων ενέργειας. Ένα δίκτυο που αυτή τη στιγμή αναδεικνύεται ως δίχτυ ασφαλείας για την ευρύτερη περιοχή, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην ενεργειακή ασφάλεια ολόκληρης της Ευρώπης, ενώ δεν πρόκειται να παροπλιστεί στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης, καθώς σε δεύτερο χρόνο θα μπορεί να αξιοποιηθεί και για τη μεταφορά όχι μόνο φυσικού αερίου, αλλά και πράσινων καυσίμων, όπως το υδρογόνο και το βιομεθάνιο.
Μόλις την περασμένη Παρασκευή εγκαινιάστηκε ο Διασυνδετήριος Αγωγός Ελλάδας- Βουλγαρίας IGB, ο οποίος αυτή τη στιγμή θα δώσει μια πραγματική ανάσα στη γειτονική χώρα, η οποία βιώνει ήδη τις συνέπειες της διακοπής ροής φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Δεν είναι, όμως, μόνο η Βουλγαρία που θα ωφεληθεί από τη σύνδεσή της με το ελληνικό δίκτυο φυσικού αερίου- πέρα από το προφανές, φυσικά όφελος για την Ελλάδα που αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο ως ενεργειακός κόμβος για τον εφοδιασμό από εναλλακτικές χώρες.
Το έργο αυτό αποτελεί βασικό μέρος της στρατηγικής για μεγαλύτερη ενοποίηση των αγορών φυσικού αερίου, η οποία περιλαμβάνει έργα διασύνδεσης μεταξύ Βουλγαρίας – Ελλάδας, Βουλγαρίας – Ρουμανίας, Ρουμανίας – Ουγγαρίας.
Σημειώνεται ότι ο ICGB έχει υπογράψει Μνημόνιο συνεργασίας με τον TAP AG, τον Διαδριατικό αγωγό που θα φέρει φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα του Αζερμπαϊτζάν στην Κασπία Θάλασσα προς την Ευρώπη.
Ο ΤΑΡ είναι συνδεδεμένος με τον Αγωγό Φυσικού Αερίου της Ανατολίας (Trans Anatolian Pipeline – TANAP) όπου στα ελληνοτουρκικά σύνορα διασχίζει τη βόρεια Ελλάδα, την Αλβανία και την Αδριατική Θάλασσα, προτού εξέλθει στη στεριά στη νότια Ιταλία για να συνδεθεί με το ιταλικό δίκτυο φυσικού αερίου. Για αυτόν τον λόγο ο IGB περιλαμβάνεται μεταξύ των PCI (Projects of Common Interest) ως κορυφαίο έργο στην πρωτοβουλία CESEC (Central and South-Eastern Europe gas Connectivity).
Η αναβίωση του East Med
Η αναβίωση του East Med αποτελεί ένα ακόμη κομμάτι του ενεργειακού παζλ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, που ενισχύει επίσης και τον ρόλο της Ελλάδας. Όπως έχει ανακοινώσει η IGI Poseidon, η τελική επενδυτική απόφαση προβλέπεται να ληφθεί φέτος με στόχο να ξεκινήσει η λειτουργία του αγωγού το 2027. Η σκοπιμότητα του έργου έχει πιστοποιηθεί, καθώς θα συμβάλλει αποφασιστικά στη διαφοροποίηση πηγών και οδεύσεων των προμηθειών φυσικού αερίου και κατά συνέπεια την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης στη διαδικασία απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο.
Οι κινήσεις αυτές, σε συνδυασμό με την αναβάθμιση της αποθηκευτικής ικανότητας της Ρεβυθούσας, για την υποδοχή υγροποιημένου φυσικού αερίου, όπως επίσης και η κατασκευή του πλωτού τερματικού σταθμού LNG στην Αλεξανδρούπολη, ενισχύουν σημαντικά το ενεργειακό «οπλοστάσιο» της περιοχής. Αν λάβει κανείς υπόψη και την εδραίωση της στενότερης συνεργασίας στο πλαίσιο του East Med Gas Forum, μέλος του οποίου είναι και η χώρα μας, κάτι που έγινε ιδιαίτερα εμφανές με την ιστορική συμφωνία ανάμεσα στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, υπάρχει η πρόθεση στενότερης συνεργασίας των παραγωγών χωρών με την Ευρώπη. Συνεργαζόμενες για την χάραξη μιας ενεργειακής στρατηγικής, οι χώρες του Φόρουμ, μπορούν να συνδράμουν την Ευρώπη στην προσπάθεια απεξάρτησής της από το ρωσικό αέριο.
Όλα δείχνουν ότι η Νοτιοανατολική Μεσόγειος και ένα σημαντικό κομμάτι του ευρωπαϊκού Νότου, μπορούν να σώσουν την ενεργειακή «παρτίδα». Και στην πορεία, η Ελλάδα να αναδειχθεί σε κρίσιμο παίκτη στο υπό διαμόρφωση ενεργειακό σκηνικό.
