της Μαρίας Αδαμίδου.
Πως θα μπορούσε κανείς να περιγράψει εν συντομία την εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης την προηγούμενη δεκαετία; Παντελής απουσία μακροπρόθεσμου, κοινού στρατηγικού σχεδιασμού, χρόνια αναποφασιστικότητα, έλλειψη ουσιαστικής αλληλεγγύης, οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες, ακόμη και επιβολή «τιμωρητικών» μνημονίων εις βάρος των πιο αδύναμων μελών της. Κάθε κρίση- οικονομική, προσφυγική, υγειονομική- ξήλωνε όλο και περισσότερο τον ευρωπαϊκό μανδύα.
Η τρέχουσα ενεργειακή κρίση απογύμνωσε και τις τελευταίες αδυναμίες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, αποκαλύπτοντας και τον «γυμνό βασιλιά» της, τη Γερμανία. Ίσως αυτή να είναι η ευκαιρία για έναν πραγματικό εκδημοκρατισμό στη λήψη των αποφάσεων στις Βρυξέλλες, με γνώμονα τις πραγματικές ανάγκες όλων των μελών και όχι μόνο της ισχυρής Γερμανίας και των δορυφόρων της.
Οι λανθασμένες ενεργειακές επιλογές της ατμομηχανής της ευρωπαϊκής οικονομίας, που μονομερώς και παρά τις αντίθετες ευρωπαϊκές φωνές προχώρησε με πείσμα στη βαθύτερη ενεργειακή εξάρτησή της από τη Μόσχα, σήμερα τη φέρνουν στη δεινή θέση που ήταν ο ευρωπαϊκός Νότος κατά τη διάρκεια της ευρωκρίσης.
Τα P.I.G.S
Το οικονομικό τέλμα που αντιμετώπιζε τότε η Ελλάδα και τα υπόλοιπα μέλη του κλαμπ που οι βορειοευρωπαίοι αποκαλούσαν υποτιμητικά P.I.G.S, δεν επηρέαζε σημαντικά τη Γερμανία, η οποία εκείνο το διάστημα ξεκινούσε με την Άνγκελα Μέρκελ στο τιμόνι να εδραιώνει τη γερμανική ηγεμονία στην Ε.Ε. Έτσι και σήμερα, κράτη μέλη όπως η Ελλάδα και τα υπόλοιπα μέλη του ατυχούς κλαμπ, δεν έχουν την ίδια εξάρτηση από το ρωσικό αέριο. Το Βερολίνο προϊδεάζει τους Γερμανούς για την ενεργειακή λιτότητα που έρχεται τον χειμώνα και ζητά την αλληλεγγύη των ευρωπαίων εταίρων.
Οι ευρωπαίοι εταίροι της Γερμανίας θα μπορούσαν να της ανταποδώσουν την… αβρότητα που είχε επιδείξει απέναντί τους και να την οδηγήσουν σε εξοντωτική ενεργειακή ένδεια. Αυτό, όμως, δεν συνέβη. Παρότι ο συμβιβασμός των κρατών-μελών πριν από λίγες ημέρες για την εξοικονόμηση φυσικού αερίου αφήνει πολλά παραθυράκια ανοιχτά, και δεν αποτελεί αξιομνημόνευτο παράδειγμα αλληλεγγύης, εντούτοις δεν συνιστά απόδειξη τιμωρητικής διάθεσης προς τη Γερμανία.
Η Ισπανίδα
Η Ισπανίδα υπουργός Πράσινης Μετάβασης, Τερέσα Ριμπέρα πιθανότατα εξέφρασε το κοινό αίσθημα στον ευρωπαϊκό Νότο λέγοντας ότι η χώρα της δεν υπήρξε ενεργειακά σπάταλη, καθώς η Ισπανία, όπως και η Ελλάδα, δεν εξαρτάται τόσο πολύ από το ρωσικό αέριο και έχει επενδύσει σημαντικά στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Όπως έγραψε, όμως, χαρακτηριστικά η αυστριακή εφημερίδα Die Presse, ουδείς σκέφτηκε να στείλει μια τρόικα στο Βερολίνο για να επιβλέπει την οικονομία στο φυσικό αέριο ή το όριο ταχύτητας στου γερμανικούς αυτοκινητόδρομους.
Αντιθέτως, έστω και με αστερίσκους, η Ευρώπη συμφώνησε σε ένα μνημόνιο συνεργασίας για την ενεργειακή διάσωση της Γερμανίας. Και σαφέστατα, όσο σφίγγει ο ενεργειακός κλοιός, η έκφραση αλληλεγγύης θα μεγαλώνει, όπως για παράδειγμα η προσφορά της Γαλλίας να καλύψει το 2% των ενεργειακών αναγκών της γειτονικής της χώρας για τον χειμώνα.
Επιβεβλημένη στήριξη
Η αλήθεια είναι ότι η Γερμανία είναι too big to fail, και η δίνη που θα προκαλέσει μια ενδεχόμενη ύφεση της οικονομίας της θα συμπαρασύρει με αύξηση του πληθωρισμού και ύφεση και τις υπόλοιπες οικονομίες της Ευρωζώνης. Οπότε η στήριξη είναι ως ενός σημείου, επιβεβλημένη. Από την άλλη, είναι η χρυσή ευκαιρία για να γίνει μια επανεκκίνηση των σχέσεων και του συσχετισμού δυνάμεων μεταξύ των εταίρων. Ενεργειακά, ο ευρωπαϊκός Νότος κρατά ρόλο-κλειδί, και η Ελλάδα πρωταγωνιστεί με τη σταδιακή μετατροπή της σε ενεργειακό κόμβο τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο για τη διαφοροποίηση πηγών και οδεύσεων του φυσικού αερίου, αλλά και για τις κρίσιμες για την ενεργειακή μετάβαση ΑΠΕ, σε συνεργασία με τις χώρες της ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Μια νέα διάσπαση της ΕΕ σε Βορά και Νότο, με αντεστραμμένους ρόλους αυτή τη φορά, δεν θα είχε καμία αξία. Αντιθέτως, η αναγνώριση των λαθών του παρελθόντος και ο εκδημοκρατισμός στη λήψη αποφάσεων στην ΕΕ, θα ήταν μια μεγάλη επιτυχία εν μέσω μιας τόσο δύσκολης και διαλυτικής συγκυρίας, όπως είναι η ενεργειακή κρίση.
Αρκετά γερμανικά ΜΜΕ έκαναν την αυτοκριτική τους για τη συμπεριφορά της χώρας τους την εποχή που ο ευρωπαϊκός Νότος υπέφερε από τα μνημόνια που επέβαλε το δίδυμο Μέρκελ-Σόιμπλε. Με την ίδια διάθεση μίλησε και η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ, ενόψει της επίσκεψής της στη χώρα μας.
Όπως γράφει και το Bloomberg, η εποχή που η Γερμανία τα ήξερε όλα, έχει περάσει. Εφόσον αυτό γίνεται αντιληπτό, μπορεί να ξεκινήσει μια εποχή χωρίς ηγεμονίες για την Ευρώπη των 27.
