Ο ενεργειακός τομέας της Βόρειας Μακεδονίας βρίσκεται σε σταυροδρόμι - χρειάζεται να απαλλαγεί από τον άνθρακα, η προσπάθεια κατασκευής του Cebren απέτυχε για μια ακόμα φορά, και οι προτεινόμενοι νόμοι για στρατηγικές επενδύσεις σε αέρα και φωτοβολταϊκά δεν έχουν εγκριθεί. Ταυτόχρονα, το κράτος εισάγει ηλεκτρικό ρεύμα - υπάρχουν έγγραφα και στρατηγικές, αλλά δεν εφαρμόζονται πλήρως όπως ανέφερε το Radio Free Europe.
Η τρέχουσα κρατική στρατηγική για την ενεργειακή ανάπτυξη ισχύει έως το 2040. Σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα στον χώρο της ενέργειας Konstantin Dimitrov, ο οποίος είναι επίσης πρόεδρος του Κέντρου Ενεργειακής Απόδοσης, διεξάγεται διαγωνισμός για "ανανέωση" των σχεδίων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
"Έχουμε τεκμηρίωση, αλλά δεν την τηρούμε. Το κράτος δεν έχει όραμα να εφαρμόσει αυτό που περιέχεται σε εκείνη την τεκμηρίωση. Αλλά αυτό που πρόκειται να γίνει, γίνεται χωρίς σκέψη, χωρίς γνώση, γίνονται σχέδια, αλλά δεν είναι καλά μελετημένα», δήλωσε ο Ντιμιτρόφ στο Radio Free Europe.
Η τρέχουσα στρατηγική προβλέπει την πιθανή κατασκευή τριών αερίων εργοστασίων ισχύος, αλλά η προθεσμία είναι το 2023, πράγμα που σημαίνει ότι έχει περάσει. Υπάρχει μια προθεσμία ενός έτους, μέχρι το 2025 για την κατασκευή θερμοηλεκτρικού σταθμού φυσικού αερίου ισχύος 450 μεγαβάτ,, αλλά δεν γίνονται κινήσεις προς αυτήν την κατεύθυνση.
Παράλληλα, άνοιξε μια ευκαιρία για το κράτος να λάβει ελαφρώς περισσότερα από τρία δισεκατομμύρια ευρώ από ξένους δανειστές για να εκπληρώσει το πράσινο πρόγραμμα και να απαλλαγεί από τον άνθρακα. Τι χρειάζεται να γίνει και πώς καλύπτεται στον "Δρόμο της Δίκαιης Μετάβασης".
Πρέπει το κράτος και όχι οι ξένοι να αναλάβουν τα ενεργειακά έργα
Τόσο για τον Chebren όσο και για τα τέσσερα νομοσχέδια για τις στρατηγικές επενδύσεις, οι ειδικοί στον τομέα της ενέργειας και η αντιπολίτευση επιμένουν ότι το κράτος πρέπει να τα κατασκευάσει και να μην αφήσει τους ξένους να χρησιμοποιήσουν τα οφέλη. Οι ηλιακοί σταθμοί και οι σταθμοί φυσικού αερίου που θα πρέπει να κατασκευαστούν με τους στρατηγικούς νόμους, από την άλλη πλευρά, δεν θα κοστίσουν περισσότερα από 800 εκατομμύρια ευρώ συνολικά. Και για το εργοστάσιο φυσικού αερίου στα Σκόπια, που προβλέπεται να κατασκευαστεί από την ελληνική εταιρεία Mytilineos, η Βόρεια Μακεδονία θα συμμετάσχει με 50 εκατομμύρια ευρώ. Για τους υπόλοιπους σταθμούς και σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, το κράτος θα παρέχει ορισμένα οφέλη και η ηλεκτρική ενέργεια και η θερμότητα θα αγοράζονται χωρίς δημόσιες συμβάσεις.
Ο ενεργειακός εμπειρογνώμονας και καθηγητής Dejan Trajkovski από την Τεχνική Σχολή "St. Kliment Ohridski" στη Μπίτολα είναι μεταξύ των μηχανικών που αντιτίθενται στην εγκατάλειψη στρατηγικών επενδύσεων στην ενέργεια σε αλλοδαπούς.
Ο Trajkovski αναφέρει επίσης παραδείγματα πρόσφατα κατασκευασμένων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου στον κόσμο σε διπλάσιες χαμηλές τιμές. Επισημαίνει ένα παράδειγμα στην Πολωνία, όπου μια ιδιωτική εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας ZE PAK τον Νοέμβριο του 2023 συμφώνησε με τη Siemens Energy να κατασκευάσει μια συνδυασμένη μονάδα φυσικού αερίου με ηλεκτρική ισχύ 600 MW, στην τιμή των 2,3 δισεκατομμυρίων ζλότι, δηλαδή 526,2 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή 0,877 εκατομμύρια ευρώ ανά μεγαβάτ, η οποία είναι ακόμη φθηνότερη από την TPP Pancevo που κατασκευάστηκε από την κινεζική εταιρεία Shanghai Energy Group.
«Σε σύγκριση με τη Mytilineos, η τιμή θα πρέπει να είναι 127,2 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή περισσότερο από δύο φορές λιγότερο από αυτό που μας λένε. Και οι δύο τιμές είναι δύο φορές χαμηλότερες από ό, τι μας λένε οι εγχώριοι Έλληνες δικηγόροι μας, σύμφωνα με τους οποίους η τιμή θα ήταν 2 εκατομμύρια ευρώ / MW, δηλαδή 290 εκατομμύρια ευρώ για 145 MW εγκατεστημένης ηλεκτρικής ενέργειας", δήλωσε ο Trajkovski στο Radio Free Europe.
Η κυβέρνηση, από την άλλη πλευρά, λέει ότι το κράτος χρειάζεται αυτές τις επενδύσεις, έτσι ώστε να μην εξαρτάται από ενεργειακές εγκαταστάσεις που είναι αρκετών δεκαετιών. Σύμφωνα με τις αρχές, είναι καλύτερο να έχουμε κάποιες επενδύσεις, γιατί τώρα δεν υπάρχουν.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο Πρόεδρος της Ρυθμιστικής Επιτροπής Ενέργειας, Marko Bislimoski, δήλωσε ότι αν η χώρα «μπορούσε και ήθελε, θα είχε κατασκευάσει ενεργειακές εγκαταστάσεις μέχρι τώρα», προσθέτοντας ότι υπάρχουν αυξανόμενοι φόβοι για ακόμη μεγαλύτερη διαφθορά εάν το κράτος αποφασίσει να τις κατασκευάσει μόνο του.
