Με λάθος σχεδιασμό, μακριά από την πρώτη ύλη που (πρωτίστως) είναι τα απόβλητα των κτηνοτροφικών μονάδων και με τεράστιες δυσκολίες να ανταπεξέλθουν οικονομικά και να είναι βιώσιμες, όταν δεν υπάρχουν επιδοτήσεις – ενισχύσεις από το κράτος ή από διάφορα «πράσινα» προγράμματα έχει στηθεί ο κλάδος του βιοαερίου και βιομεθανίου στην Ελλάδα.
Αυτό είναι το κεντρικό συμπέρασμα τόσο από την παρακολούθηση της βιωσιμότητας των εταιρειών που απαρτίζουν τον κλάδο στην Ελλάδα, όσο και από τη χθεσινή ημερίδα που διοργανώθηκε στο Αμφιθέατρο της Deloitte στο Μαρούσι,υπό την αιγίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στο πλαίσιο της δεύτερης ευρωπαϊκής εβδομάδας βιομεθανίου.
Την ημερίδα οργάνωσε ο Ελληνικός Σύνδεσμος Παραγωγών Βιοαερίου (HABIO) με τίτλο "Βιοαέριο και Βιομεθάνιο: Βασικοί Πυλώνες Κυκλικής Οικονομίας για την Πράσινη Μετάβαση", ενώ το παρών έδωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος κι Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης, ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Διον. Σταμενίτης και δεκάδες επαγγελματίες του χώρου και ιδιοκτήτες μονάδων βιοαερίου απ’ όλη την Ελλάδα.
Το κεντρικό συμπέρασμα της πολύ ενδιαφέρουσας ημερίδας ήταν ότι η συντριπτική πλειοψηφία (άνω του 80%) των μονάδων βιοαερίου στην Ελλάδα δεν είναι βιώσιμες, παραμένουν ζημιογόνες, «καίνε» κεφάλαια και δάνεια, ενώ ο μόνος τρόπος να διατηρηθούν σε λειτουργία, έστω και με μικρές ζημιές, είναι να υπάρχει κάποιου είδους στήριξη από το κράτος, ή από διάφορα προγράμματα και πακέτα στήριξης της κυκλικής οικονομίας.
Σε δυσχερή θέση ο κλάδος
Ο λόγος που ο συγκεκριμένος κλάδος είναι σε αυτή τη δυσχερή θέση είναι σύνθετος και δεν ευθύνεται μόνο η γεωγραφική διασπορά των μονάδων που βρίσκεται – κακώς – πολύ μακριά από την πρώτη ύλη. Όπως τόνισε ο Dr. Αλέξανδρος Υφαντής, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας SYCHEM, Πρόεδρος Ελληνικού Συνδέσμου Παραγωγών Βιοαερίου και πρωτοπόρος στο χώρο του βιοαερίου στην Ελλάδα, δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο που να υποχρεώνει τις κτηνοτροφικές μονάδες ή τα χιλιάδες ελαιοτριβεία της χώρας να τηρούν πρωτόκολλα διαχείρισης αποβλήτων, με τις ανάλογες ποινές, οπότε υπάρχει τεράστιο θέμα με την πρώτη ύλη.
Την ώρα που εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων κάθε είδους, καταλήγουν σε ποτάμια, ρυάκια, ακτές, χωράφια και άλλες «τυφλές» περιοχές της φύσης, οι μονάδες βιοαερίου έχουν να αντιμετωπίσουν τα πολύ μεγάλα κόστη και την έλλειψη πρώτης ύλης για να «κάψουν» και να τη μετατρέψουν σε βιοαέριο και μετά βιομεθάνιο.
Οι μόνες μονάδες που είναι βιώσιμες είναι αυτές που έχουν δημιουργηθεί δίπλα ή πλησίον της πρώτης ύλης, όπως έχουν κάνει διάφορες μεγάλες κτηνοτροφικές ή πτηνοτροφικές μονάδες (Συνεταιρισμός Πίνδος), ή εταιρείες γαλακτοκομικών (Κρι Κρι), οι οποίες έχουν εξασφαλισμένη την πρώτη ύλη από τα δικά τους απόβλητα.
Με λίγα λόγια, είναι σαφές ότι ο κλάδος στήθηκε λάθος, καθώς δημιουργήθηκαν μονάδες (πολλές μέσω επιδοτήσεων και πράσινων προγραμμάτων) μακριά από την πρώτη ύλη, χωρίς πρότερη εξασφάλιση καυσίμου, οπότε τώρα, πολλές υπολειτουργούν, κάποιες έχουν σχεδόν σβήσει, ενώ άλλες είναι στα όρια της βιωσιμότητας.
Σκυλακάκης: Ξεκίνησε στραβά το βιοαέριο
“Ξεκινήσαμε στραβά στο βιοαέριο” τόνισε στο χαιρετισμό του ο υπουργός Περιβάλλοντος & Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης, φέρνοντας στο προσκήνιο της μεγάλες προκλήσεις που θα έχει ο κλάδος και στο μέλλον, όταν θα μειωθεί σημαντικά το κόστος ενέργειας.
Ο κ. Σκυλακάκης εστίασε ότι το νέο πλαίσιο, όπου “ο ρυπαίνων πληρώνει” που μπορεί να ενισχύσει την κουλτούρα της κυκλικής οικονομίας, όπου βέβαια η παραγωγή βιοαερίου και βιομεθανίου είναι κεντρική. “Ας δούμε το κόστος διάθεσης αποβλήτων. Σήμερα, εδώ δεν ισχύει ακόμη το “ο ρυπαίνων πληρώνει”. Είναι μια βασική κατεύθυνση να ενισχύσουμε την τήρησης της αρχής “το ρυπαίνων πληρώνει” και να μετατρέψουμε τη ρύπανση σε κυκλική οικονομία. Επίσης, είναι σημαντική η ύπαρξη του καφέ κάδου. Ωστόσο, το δίκτυο είναι αλλού, κι αλλού είναι τα εργοστάσια που έχετε, κάτι που είναι ζήτημα” σημείωσε ο υπουργός αναφερόμενος στις αποστάσεις που χωρίζει τις μονάδες από τις “πηγές της πρώτης ύλης”.
Παράλληλα ο υπουργός στάθηκε στην ανάγκη μετασχηματισμού του κλάδου σε μια κατεύθυνση, πέρα από την ηλεκτροπαραγωγή. Είναι σημαντικό το λίπασμα που μπορεί να παραχθεί. Δε θα επηρεαστεί με τον ίδιο τρόπο η τιμή του, με την τιμή της ενέργειας αλλά και να επηρεαστεί θα έρθει σε σας με φθηνό υδρογόνο. Να κινηθούμε, λοιπόν, στο λίπασμα και να πάμε μακριά από ηλεκτροπαραγωγή’’ τόνισε.
Λειτουργούν 87 μονάδες παραγωγής βιοαερίου στην Ελλάδα
Όπως τόνισε ο Dr. Υφαντής, σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν 87 μονάδες παραγωγής βιοαερίου. Ο κ. Υφαντής, μέσω της SYCHEM είναι εκ των πρωταγωνιστών στην Ελλάδα στον τομέα της αφαλάτωσης, ενώ παράλληλα διατηρεί στο Ηράκλειο και την Βιοενεργειακή Κρήτης, η οποία είναι πρωτοπόρα και παράγει καινοτόμα προϊόντα όπως οργανικά απόβλητα βελτιωτικά εδάφους με την ονομασία BioSFer S που χρησιμοποιούνται στον αγροτικό κλάδο.
Επισήμανε λοιπόν πως η συνολική ισχύς του ρεύματος που παράγουν αυτές οι μονάδες βιοαερίου της χώρας είναι 123,7 ΜW, εκ των οποίων 14 μονάδες είναι σε ΕΕΛ/ΧΥΤΑ με ισχύ 53,7 MW και οι 73 μονάδες σε αγροτοκτηνοτροφικές υποδομές με ισχύ 70 MW. Σημείωσε πως η παραγωγή ρεύματος από τέτοιες μονάδες δεν είναι κάτι ανταγωνιστικό, οπότε οι μονάδες θα πρέπει να μετασχηματιστούν και να προσαρμοστούν στην παραγωγή άλλων, στερεών προϊόντων που θα χρησιμοποιούνται στον αγροτικό τομέα και στη γεωργία.
Τόνισε επίσης ότι ο κλάδος είναι κατακερματισμένος στην Ελλάδα με αποτέλεσμα οι περισσότερες μονάδες να μην είναι βιώσιμες, «ενώ το κράτος είναι δύσκολο να μας κοιτάξει, καθώς η ενέργεια που παράγουμε δεν είναι σημαντική, συγκριτικά με τα φωτοβολταϊκά και τις υπόλοιπες μορφές». Μάλιστα τόνισε πως «είμαστε μόλις το 0,6% της ηλεκτροπαραγωγής των ΑΠΕ».
Επισήμανε επίσης πως το βιομεθάνιο είναι ο μοναδικός αντικαταστάτης του φυσικού αερίου ενώ τόνισε την ανάγκη μετασχηματισμού των μονάδων. Επίσης σημείωσε πως «το υγρό χωνεμένο υπόλειμμα και το βιογενές διοξείδιο άνθρακα είναι ένα από τα βασικά λιπάσματα που θα μπορούσε να παραχθεί από το βιοαέριο, όπως και αζωτούχα λιπάσματα, που κατά κύριο λόγο εισάγονται. Θα μπορούσε το 38% του αζώτου που θέλουμε στην αγροτική παραγωγή, να το έχουμε από το βιοαέριο. Έτσι, θα ήμασταν ανεξάρτητοι σε ανάγκες για λιπάσματα», επισήμανε ο κ. Υφαντής.
Ωστόσο, ανέφερε ότι υπάρχει έλλειψη ενημέρωσης και κινήτρων για την χρήση του υγρού χωνεμένου υπολείμματος, κατακερματισμένη αγροτική οικονομία και εξαιρετικά μεγάλος απαιτούμενος αριθμός διμερών συμφωνιών διάθεσης.
Προτάσεις βιωσιμότητας
Ο κ. Υφαντής κατέθεσε μια σειρά από προτάσεις για την αναζωογόνηση του κλάδου. Πιο συγκεκριμένα πρότεινε μεταξύ άλλων:
Εξαίρεση από ειδικούς Περιορισμούς Παραγωγής και μηδενικές χρεώσεις: Δηλαδή, όλες οι κατηγορίες σταθμών βιοαερίου πρέπει κατά προτεραιότητα να εξαιρούνται από την διακοψιμότητα και τις μηδενικές χρεώσεις και αν αυτό δεν είναι τεχνικά εφικτό να αποζημιώνονται για την απώλεια της παραγωγής τους.
Νέα ETA - Ειδική τιμή αναφοράς: Πρέπει άμεσα να εισαχθεί μια νέα ειδική τιμή αναφοράς ΕΤΑ για το Βιοαέριο η οποία να αντιπροσωπεύει την μεσοσταθμική τιμή με την οποία αποζημιώνουν οι ΦΟΣΕ τις μονάδες Βιοαερίου ώστε να υπάρχει πραγματική αποζημίωση μέχρι την τιμή αναφοράς από τον ΔΑΠΕΕΠ. Υπάρχουν πλέον αποκλίσεις που είναι της τάξης του 5%.
Ενίσχυση 25% για το 2025: Με βάση τα σημερινά στοιχεία και όσο ακόμα η μέση δυναμικότητα των σταθμών είναι στο 50 – 55%, δηλαδή πολύ μακριά από το 85% που είναι η βάση με την οποία έχει υπολογιστεί η τιμή αναφοράς, να υπάρχει στήριξη για ένα έτος ακόμα.
Ειδικό Πλαίσιο διακοψιμότητας: Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με Βιοαέριο μπορούν να λειτουργήσουν ως σταθμοί βάσης και σε εθελοντική βάση να λειτουργήσουν σε ένα ειδικό και πολυετές πλαίσιο διακοψιμότητας όπου για παράδειγμα όποιος σταθμός θα επιλέγει να λειτουργεί αποκλειστικά 18:00-08:00 (δηλαδή 14 ώρες εκτός αιχμής, να έχει πρόσθετη αποζημίωση σε σχέση με τις υφιστάμενες τιμές αναφοράς και μια πρόσθετη δυνατότητα παροχής ισχύος).
Προτεραιότητα στην μετατροπή σε βιομεθάνιο και υβριδικοί σταθμοί: Δυνατότητα μετατροπής του 50% της θερμικής ισχύος ενός υφιστάμενου σταθμού σε βιομεθάνιο και κατά προτεραιότητα άδεια χωρίς την μείωση της ηλεκτρικής του ισχύος και χωρίς μεταβολή στην ΜΠΕ του (απλή ενημέρωση) εφόσον η λειτουργία του ως σταθμού ηλεκτροπαραγωγής περιορίζεται το διάστημα 18:00 – 08:00.
Πλαίσιο με feed in tariff για τα πρώτα 250 MW βιομεθανιου (2,1 TWh – στόχος 2030): Για να επιτευχθεί ο στόχος των 2.1 tWh για το 2030 χρειάζεται άμεσα σταθερό πλαίσιο στήριξης και στην συνέχεια ανταγωνιστικές διαδικασίες (αφού θα έχει δημιουργηθεί η αγορά).
Στρεμματική ενίσχυση για την διασπορά του χωνεμένου υπολείμματος και προσαρμογή της απαιτούμενης ποσότητας αζώτου και του τρόπου εφαρμογής τους ανάλογα με την μορφή του (ακατέργαστο, στερεό, επεξεργασμένο υγρό) και τον τύπο της καλλιέργειας.
Δημοτικά τέλη: Ρύθμιση για την άμεση μείωση δημοτικών τελών Ε/tn σε όσες τουριστικές επιχειρήσεις παραδίδουν προδιαλεγμένα οργανικά υπολείμματα τροφών σε ιδιωτικές ΜΕΒΑ.
Πρωτόκολλα: Τέλος, ζήτησε ένα σαφές πλαίσιο για την αναγκαιότητα να υπάρχει ορθή διαχείριση των κτηνοτροφικών αποβλήτων με οποιονδήποτε νόμιμο τρόπο αλλά σίγουρα όχι η ανεξέλεγκτη διασπορά τους που έχει και σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον και την διάδοση ασθενειών.
