O Ορέστης Ομράν, δικηγόρος με διεθνή δραστηριότητα και επικεφαλής του think tank Synergia, σχολιάζει την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και τον ρόλο που θα έχει η ενέργεια στη χάραξη της πολιτικής του προέδρου των ΗΠΑ, αλλά και πως συνδέονται οι έρευνες από την Chevron στο Νότιο Ιόνιο.
Για ακόμα ένα μήνα οι τιμές ενέργειας παραμένουν υψηλές, με την κρατική επιδότηση να επιχειρεί να τις συγκρατήσει. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με νέα επιστολή στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έθεσε ξανά το ζήτημα των τιμών ενέργειας στο τραπέζι. Πόσο κοντά όμως είναι μία κοινή ευρωπαϊκή λύση;
- Ο Ντόναλντ Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο. Τι σηματοδοτεί η δεύτερη θητεία του στα ενεργειακά;
- Νομίζω ότι ο Τραμπ μαζί με την άνοδό του στην εξουσία φέρει μια τελείως διαφορετική ενεργειακή πολιτική για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το γεγονός δηλαδή ότι θα δώσει περισσότερες άδειες εξόρυξης, δηλαδή θα επικεντρωθεί στο φυσικό αέριο και στο πετρέλαιο και το υγροποιημένο φυσικό αέριο στο LNG πάρα πολύ και το γεγονός ότι παράλληλα θα αναστείλει όλες τις όλους τους περιορισμούς τους περιβαλλοντικούς που προέβλεπε η αμερικανική νομοθεσία μέχρι επί δημοκρατικών, μέχρι πρόσφατα δείχνει, νομίζω ότι η αγορά των Ηνωμένων Πολιτειών θα αποκτήσει τελείως μια εξαγωγή έναν εξαγωγικό χαρακτήρα. Προσβλέπει στα μεγάλα κέρδη που συνεπάγονται οι μεγάλες εξαγωγές, χωρίς να τον ενδιαφέρει πάρα πολύ και η προστασία του περιβάλλοντος. Νομίζω το έχει καταστήσει αυτό πάρα πολύ σαφές και το κατέστησε σαφές με τα εκτελεστικά διατάγματα. Ήδη εξ αρχής, τα οποία έβγαλε για την αναστολή ανανεώσιμων έργων, αναστολή νέων αδειών για ανανεώσιμα έργα και έβγαλε επίσης και διατάγματα για εξορύξεις στην Αλάσκα . Διατάγματα,δηλαδή, που αφορούν και στη διευκόλυνση των διοικητικών διαδικασιών για να βγάλεις άδεια. Και αυτό έκανε. Οπότε αλλάζει ο παγκόσμιος ενεργειακός χάρτης ως προς το ότι θα έχουμε περισσότερη προμήθεια πετρελαίου, φυσικού αερίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου στην αγορά. Στην πραγματικότητα που στοχεύει ο Τραμπ; Στοχεύει στη μείωση των τιμών διεθνώς. Διότι όταν έχεις περισσότερα διαθέσιμα αποθέματα, προφανώς πέφτουν οι τιμές και υπάρχει μεγαλύτερος ανταγωνισμός και άρα συνεπακόλουθα στη μείωση του πληθωρισμού. Τώρα εμείς στην Ευρώπη δεν νομίζω ότι θα έχουμε θέμα προμηθειών. Ίσα ίσα το αντίθετο. Οι Αμερικάνοι θα μας πιέσουν να αγοράσουν, να αγοράσουν ακόμα περισσότερο από το δικό τους LNG και να μειώσουμε τις εισαγωγές από το Αζερμπαϊτζάν και από την Νορβηγία και από το Κατάρ και από άλλους παρόχους μας. Και αυτό θα το χρησιμοποιήσει και διπλωματικά έτσι; Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό ότι θα χρησιμοποιήσει την ενεργειακή πολιτική διπλωματικά, έτσι ώστε να κερδίσει σε άλλους τομείς ή να επιτρέψει στην Ευρώπη μεγαλύτερη ευελιξία σε άλλους, σε άλλους τομείς. Θα απαιτήσει την αύξηση των εισαγωγών αμερικανικού LNG στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
-Και αυτόν τον μήνα οι τιμές ρεύματος στη χονδρεμπορική καταγράφουν ράλι. Που οφείλεται και ποιες στρατηγικές θεωρείτε ότι πρέπει να υιοθετήσουμε για να μειωθεί πλέον αυτό το κόστος στα νοικοκυριά αλλά και στις επιχειρήσεις; Και για έναν ακόμη μήνα είχαμε και την κρατική επιδότηση.
-Ναι, νομίζω η κρατική επιδότηση βοήθησε στο να συγκρατηθούν σχετικώς οι τιμές προς τις αρχές του μήνα. Βλέπουμε όμως ότι κατά μέσο όρο παρουσιάζουμε αυξημένες τιμές, ίσως λίγο πιο αυξημένες από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συγκεκριμένα διαστήματα. Νομίζω ότι η ερμηνεία είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο. Για ποιο λόγο στην Ελλάδα τείνουμε να έχουμε πιο ακριβές τιμές; Και είναι και δυναμικό. Κάποιοι λόγοι όμως, οι οποίοι παραμένουν σταθεροί είναι κατ’ αρχάς η ευρύτερη περιοχή μας, στην οποία δεν υπάρχει επαρκές ηλεκτρικό ρεύμα, διότι απορροφά ακόμη πάρα πολύ η Ουκρανία από τα δίκτυα των χωρών που γειτνιάζουν, με αποτέλεσμα να μην να μην υπάρχει επαρκές ρεύμα στην αγορά για να εισάγουμε έτσι ώστε να πέσουν οι τιμές. Το δεύτερο είναι ότι δεν υπάρχουν επαρκείς διασυνδέσεις, οπότε ακόμη και εκεί που έχει απόθεμα, δηλαδή που το δίκτυο μπορεί να σηκώσει παραπάνω, δεν υπάρχει διασύνδεση για να εισάγεις. Άρα και αυτό είναι ένα θέμα. Γενικότερα, το θέμα των δικτύων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ευρύτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά ειδικά στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, η κατάσταση της συνδεσιμότητας είναι πάρα πολύ κακή. Οπότε πρέπει να γίνουν μεγάλες επενδύσεις διασύνδεσης των δικτύων. Δεν φτάνει μόνο η σύνδεση των αγορών, πρέπει να υπάρχει και η πραγματική σύνδεση για να μπορεί να μεταφέρεται το ρεύμα. Διαφορετικά η εμπορευματοποίηση του ηλεκτρικού ρεύματος δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Δεν μπορεί να μεταφερθεί και φυσικά. Αυτό είναι νομίζω ένας άλλος σημαντικός λόγος και το γεγονός ότι δεν έχουμε αποθήκευση. Δηλαδή εμείς στο μίγμα μας έχουμε πολλή ανανεώσιμη ενέργεια, ιδίως φωτοβολταϊκά πλέον, περισσότερο από αιολικά ,το βράδυ έχουμε πρόβλημα, γιατί όταν έχεις ένα μείγμα το οποίο έχει άνω του 50% ανανεώσιμα και φωτοβολταϊκά, εάν δεν έχεις αποθήκευση έτσι ώστε η μπαταρία να σου κρατάει, το λέω λίγο απλουστευμένα , να κρατάει το ρεύμα και να κρατάει συνεπακόλουθα και τις τιμές σταθερές, μόλις πέσει το φως, μόλις δηλαδή δεν έχεις ήλιο, στην πραγματικότητα, επειδή έτσι λειτουργεί το χρηματιστήριο, αυξάνεται πάρα πολύ η αγορά και φτάνει πάνω από 300-350 ευρώ τη MW. Άρα αυτή νομίζω είναι τρεις βασικοί παράγοντες για τους οποίους το βλέπουμε αυτό. Το βλέπουμε αυτό και στην Ελλάδα, αλλά να σημειώσουμε ότι δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Πρέπει να δει κανείς γενικά τις τιμές χονδρικής σε διάφορες χώρες για να δει ότι αντίστοιχα φαινόμενα παρατηρούνται και σε χώρες της κεντρικής και της Δυτικής Ευρώπης που έχουν καλύτερες διασυνδέσεις που μπορεί να έχουν αναπτύξει λίγο περισσότερο την αποθήκευση. Δηλαδή τα πράγματα είναι δυναμικά και συμπαρασύρει μια αγορά, την άλλη δεν είναι είναι γραμμικά. Να πούμε δηλαδή ότι στην Ελλάδα οι τιμές είναι μόνο στην Ελλάδα είναι ακριβότερες. Είμαστε κοντά στο μέσο όρο τον ευρωπαϊκό. Κάποιες φορές τον υπερβαίνουμε για τους λόγους που εξήγησα.
-Και γι αυτό έρχομαι και στην επιστολή που έστειλε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
-Το έχει αναδείξει πρωθυπουργός αυτό πολλές φορές, το ξανακάνει τώρα και το ζήτημα στα πλαίσια της ενεργειακής ασφάλειας, το ζήτημα των τιμών. Και είναι καλό αυτό, διότι όταν σε τόσο ανώτερο ανώτατο πολιτικό επίπεδο τίθεται το θέμα της διαμόρφωσης των τιμών και της ανάγκης παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να μην έχουμε ακριβό ρεύμα, διότι ακριβό ρεύμα σημαίνει μεγαλύτερο κόστος για τη βιομηχανία και συνεπακόλουθα σημαίνει πιθανή έξοδο της ευρωπαϊκής βιομηχανίας προς την Αμερική, πράγμα το οποίο απασχολεί πάρα πολύ τη νέα Επιτροπή. Νομίζω ότι είναι καλό ότι το επαναφέρει συνεχώς ο πρωθυπουργός, όπως το επαναφέρουμε και συνολικά μαζί και με άλλες χώρες. Το έχουμε κάνει με τη Ρουμανία,για παράδειγμα, το κάναμε με τη Βουλγαρία που έχουμε αντίστοιχα προβλήματα. Διότι εν τέλει νομίζω ότι και η Επιτροπή, όταν δει τις μεσοπρόθεσμες συνέπειες των πολύ υψηλών τιμών και όταν συνειδητοποίησε ότι η ενεργειακή μετάβαση δεν θα είναι τόσο γρήγορη όσο θα είχαμε σχεδιάσει να είναι όσο θα θέλαμε να είναι. Νομίζω ότι θα αναγκαστεί να λάβει δράση πιο συγκεκριμένη, θα γίνει πιο εύκαμπτο το ρυθμιστικό πλαίσιο που αυτή τη στιγμή δεν επιτρέπει τόσο πολύ να διαμορφώνονται ενιαία οι πολιτικές, θα αλλάξει. Νομίζω αυτό θα αλλάξει γιατί πλέον υπάρχει συνείδηση, συνειδητοποίηση ότι είναι πολύ μεγάλο πρόβλημα αυτό για την ευρωπαϊκή οικονομία, όχι μόνο για τις αγορές ενέργειας, για την οικονομία εν γένει και μακροοικονομικά δηλαδή.
-Άρα έχουμε να περιμένουμε κάτι άμεσα;
-Αυτό είναι ένα καλό ερώτημα. Το άμεσα είναι σχετικό. Η δική μου η άποψη είναι ότι δεν θα δούμε κάτι συγκλονιστικά διαφορετικό από όσα βλέπουμε μέχρι τώρα εντός του επόμενου εξαμήνου. Γιατί το λέω αυτό; Αφενός το πρόβλημα τώρα όσο περνάνε οι μέρες και περνάει ο χειμώνας, στην Ευρώπη έχουμε χειμώνα μέχρι τα μέσα Μάρτη. Τώρα οι αποθήκες δεν είναι σε πάρα πολύ καλό επίπεδο. Είμαστε χειρότερα από πέρυσι, αλλά όσο προχωράμε προς την άνοιξη και μειώνεται και η ανάγκη θέρμανσης, τόσο περισσότερο καταλαγιάζουν αν θέλεις και αυτές οι κουβέντες. Άρα για μένα, επειδή είμαστε τώρα σχεδόν στο Φεβρουάριο, νομίζω ότι και επειδή ακριβώς η επιτροπή είναι καινούργια, μπορεί να έχουν τεθεί οι προτεραιότητες, αλλά πρακτικά δεν έχει αποκτήσει η Κομισιόν τον βηματισμό της. Οπότε, εάν το λάβει αυτό κανείς υπόψη, δηλαδή την ευρύτερη κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τη νέα Επιτροπή και το γεγονός ότι πλησιάζουμε προς την άνοιξη, νομίζω ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε κάτι δραστικά διαφορετικό εντός των επόμενων έξι μηνών. Από τον Σεπτέμβριο όμως, επειδή υπάρχουν συζητήσεις έντονες στην Κομισιόν, νομίζω ότι ίσως δούμε διαφορετικά μοντέλα προσαρμογής των τιμών και αυτό ίσως να είναι καλό και για τη χώρα μας και για αυτό που είπαμε προηγουμένως, έχει σημασία το να το θέτει συνεχώς το ζήτημα Έτσι αλλάζει. Μόνο η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αλλάζει από μόνη της. Θέλει προτεραιότητες. Θέλει να λαμβάνουν πρωτοβουλία τα κράτη μέλη.
-Έχουμε το ενδιαφέρον της Chevron για τις έρευνες στο Νότιο Ιόνιο. Τι σηματοδοτεί αυτό; Και τι έχουμε να περιμένουμε;
Νομίζω σηματοδοτεί δύο πράγματα. Το πρώτο είναι την επιβεβαίωση μιας νομίζω διαχρονικής προσδοκίας - πεποίθησης των Ελλήνων ότι στο Αιγαίο και στην ευρύτερη περιοχή μας υπάρχουν και μιλάω υπερακτίως υπάρχουν κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Νομίζω ότι η Chevron μια πολύ σοβαρή εταιρεία. Δεν υπήρχε περίπτωση να ζητάει άδειες για αναζήτηση υδρογονανθράκων και γεωτρήσεις εάν δεν είχε έντονες ενδείξεις ότι υπάρχουν. Το σε τι ποσότητες -εγώ πάντα το λέω αυτό - υπάρχουν και κυρίως το κατά πόσο αυτές τεχνικώς είναι δυνατόν να τις εκμεταλλευτούμε και να γίνουμε παραγωγός χώρα, αυτό είναι και το μεγάλο ερώτημα και αυτό συνήθως το δείχνει η γεώτρηση. Άρα νομίζω ότι είμαστε σε καλό δρόμο. Θα πρέπει όμως να είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι και αφενός να δούμε το θετικό, το οποίο συνδυάζεται και με την αμερικανική πολιτική της αύξησης, όπως είπαμε προηγουμένως, του φυσικού αερίου και του πετρελαίου της παραγωγής. Άρα η Chevron είναι κατεξοχήν αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία. Προφανώς σε εφαρμογή αυτής της πολιτικής αναζητάει κοιτάσματα σε διαφορετικά σημεία του κόσμου. Αφετέρου, νομίζω ότι αυτό που έχει σημασία είναι να δημιουργηθούν στην ελληνική αγορά και οι συνθήκες επαρκείς ανταγωνισμού. Μπορεί η Chevron να εκμεταλλεύεται τις σχετικές προβλέψεις του νόμου για να προκαλέσει την προκήρυξη του διαγωνισμού για τα οικόπεδα, αλλά θα πρέπει να προσελκύσουμε και άλλες πετρελαϊκές εταιρείες, έτσι ώστε εάν επιβεβαιωθούν οι προσδοκίες μας που φαίνεται ότι επιβεβαιώνονται από τα data που υπάρχουν τα τελευταία 30 40 χρόνια. Εάν επιβεβαιωθούν λοιπόν οι προσδοκίες, να μπορούμε να έχουμε διαπραγματευτική δύναμη και όχι να δεσμευτούμε απέναντι σε όποιον πρώτος έκανε το βήμα αυτό το επενδυτικό για να δει το ζήτημα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στη χώρα πιο σοβαρά. Άρα αυτό νομίζω είναι το στοίχημα. Για το επόμενο διάστημα, θα έλθουν και περισσότεροι. Αυτόματα συμβαίνει συνήθως αυτό, αλλά χρειάζεται πολύ καλή διαπραγματευτική προσέγγιση από την ελληνική κυβέρνηση για να έχουμε περισσότερες επιλογές. Αυτό είναι το πιο σημαντικό.
