Λεπτές ισορροπίες και γρήγορη προσαρμογή σε ένα νέο περιβάλλον στο οποίο καραδοκούν παγίδες και κίνδυνοι καλείται να επιδείξει η αγορά με την αποθήκευση ενέργειας (μπαταρίες) να είναι ο νέος «πρωταγωνιστής» τα επόμενα χρόνια, με τις επενδύσεις που θα μπουν στην πρίζα να ξεπερνούν τα 3 δισ. ευρώ.
Οι ανησυχίες πως ο χρόνος απόσβεσης των σχετικών επενδύσεων θα υπερβαίνει κάποτε την ίδια τη διάρκεια ζωής των μπαταριών, οι «πανάκριβες» καθυστερήσεις για τους επενδυτές (για να διασυνδεθούν τα έργα με το δίκτυο) και τα αυξημένα ρίσκα για διοχέτευση κεφαλαίων σε μπαταρίες (σε σχέση π.χ. με την επένδυση σε ένα φωτοβολταϊκό), σκιαγραφούν ένα σκηνικό αβεβαιότητας.
Σήμερα οι περικοπές πράσινης ενέργειας (λόγω της μεγάλης παραγωγής από ΑΠΕ που δεν μπορεί να απορροφήσει το δίκτυο), υπολογίζεται πως κοστίζουν έως και 250 εκατ. ευρώ ετησίως στους καταναλωτές.
Με την ταχεία προώθηση της αποθήκευσης ενέργειας (θα τρέξουν έργα πάνω από 6 GW τα επόμενα χρόνια), εκτιμάται πως οι περικοπές πράσινης ενέργειας θα… περικοπούν σημαντικά αν και υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για φαινόμενα «υπερθέρμανσης» της αγοράς όπως με τα φωτοβολταϊκά κυρίως και λιγότερο με τα αιολικά έργα.
Εφόσον συμβεί αυτό, «μπουκώσει» δηλαδή η αγορά, και οι τιμές σημειώσουν κατακόρυφη πτώση λόγω της υπερπροσφοράς, οι επενδυτές θα «τρομάξουν» λόγω του… κανιβαλισμού που θα επικρατήσει, φρενάροντας τις επενδύσεις σε μπαταρίες καθώς δεν θα «βγαίνουν» τα μαθηματικά.
Στοιχήματα και προκλήσεις με ζητούμενο φθηνότερο ρεύμα
Η υπουργική απόφαση που δημοσιεύτηκε την περασμένη Παρασκευή για τις μονάδες αποθήκευσης ενέργειας με standalone μπαταρίες (άνω των 4,8 GW) που θα λειτουργήσουν αμιγώς με εμπορικούς όρους (δεν προβλέπεται για πρώτη φορά καμία επενδυτική ή λειτουργική ενίσχυση με δέλεαρ την γρήγορη διασύνδεση των έργων με το δίκτυο), αλλάζει άρδην τα δεδομένα της αγοράς, αυξάνει τα επενδυτικά και τραπεζικά ρίσκα για τη χρηματοδότηση των έργων ενώ ευνοεί και τη συγκέντρωση στο ενεργειακό πεδίο με τα μεγάλους παίκτες να έχουν αναπόφευκτα το πάνω χέρι.
Σε κάθε περίπτωση, το μεγάλο στοίχημα είναι να υλοποιηθούν τα έργα αποθήκευσης για να πέσουν οι τιμές ρεύματος που πληρώνουν καταναλωτές και επιχειρήσεις αλλά για να συμβεί αυτό κρίσιμο ζήτημα είναι να αποφευχθούν φαινόμενα κανιβαλισμού της αγοράς η οποία πρέπει να δομηθεί σε ισχυρές βάσεις και με ξεκάθαρους κανόνες για να είναι ελκυστική στους επενδυτές.
Tα ρίσκα, τα ερωτήματα και ο ρόλος – βαρόμετρο των τραπεζών
«Στο σύστημα θα μπουν συνολικά παραπάνω από 6 GW αποθήκευσης ενέργειας τα επόμενα χρόνια αν γίνει αυτό θα περιοριστούν οι περικοπές ΑΠΕ κάτω από 5% μέχρι το 2030», ανέφερε ο Παντελής Μπίσκας, καθηγητής ΑΠΘ, σε ειδική εκδήλωση, στο πλαίσιο των εκθέσεων Renewable Enegy Tech και Forward Green που έγιναν στη Θεσσαλονίκη.
«Τα νέα είναι καλά για τους επενδυτές ΑΠΕ, οι μπαταρίες μπορούν να αποθηκεύουν ενέργεια το μεσημέρι και να τη διοχετεύουν το βράδυ, πρέπει να αρχίσουμε να σχεδιάζουμε το δρόμο για το 2035 από σήμερα. Η ισχύς των διασυνδέσεων πρέπει να αυξηθεί για να μπορούμε να εξάγουμε περισσότερη καθαρή ενέργεια στις γειτονικές χώρες, κάτι που θα βοηθήσει ιδιαίτερα το σύστημα», επεσήμανε.
«Το ερώτημα είναι αν θα υλοποιηθούν όλα αυτά τα έργα. Όσον αφορά τα 4,6 GW της υπουργικής, εξαρτάται από τους όρους που θα συμπεριληφθούν, όπως π.χ. αν θα χρειάζεται προέγκριση δανείου, το μέγεθος εγγυητικών κτλ. Οι επενδύσεις αυτές είναι πολλά δισ. ευρώ και πρέπει οι τράπεζες να μπορούν να τις χρηματοδοτήσουν και να αναλάβουν το σχετικό ρίσκο», σημείωσε.
«Η μεγάλη έγχυση ενέργειας από ΑΠΕ στο σύστημα τις μεσημεριανές ώρες και η διαφορά τιμών με τις βραδινές είναι σημαντική και ευνοεί την αποθήκευση», τόνισε. Διέκρινε, όμως, δύο ρίσκα:
Πρώτο ρίσκο ο κανιβαλισμός της αγοράς. Δεύτερο ρίσκο είναι το γεωπολιτικό. «Οι τιμές αερίου ενδεχομένως να πέσουν σε χαμηλά επίπεδα και αυτό να οδηγήσει τις τιμές το βράδυ πιο χαμηλά του αναμενόμενου. Θεωρώ ότι είναι μικρή η πιθανότητα διότι πάντα υπάρχουν αναταράξεις. Επίσης, υπάρχει η πιθανότητα να αλλάξουν και οι ενεργειακές προτεραιότητες της Ευρώπης», κατέληξε ο κ. Μπίσκας.
«Να υπάρχει μέτρο στις ΑΠΕ, ραγδαίος κανιβαλισμός»
Φόβους πως αν «μπουν» στην αγορά και λειτουργήσουν μπαταρίες συνολικής ισχύος άνω των 6 GW, «η προ ημερησία αγορά δεν θα κάνει ποτέ απόσβεση σε κανένα έργο αποθήκευσης», εξέφρασε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ), Στέλιος Λουμάκης. «Αν προχωρήσουν τα έργα στην αποθήκευση πολύ γρήγορα, ο κανιβαλισμός θα είναι ραγδαίος και οι αποσβέσεις θα υπερβαίνουν τον χρόνο ζωής των μπαταριών. Για παράδειγμα, για να μπορέσει ένα έργο αποθήκευσης να αποσβεστεί στη δεκαετία, πρέπει το μεσοσταθμικό αρμπιτράζ σε ετήσια βάση ανά μεγαβατώρα ωφέλιμης χωρητικότητας να είναι τουλάχιστον 100 ευρώ ανα μεγαβατώρα. Το 2019 το αρμπιτράζ ήταν στα 30, άρα πάμε πολύ πέραν του χρόνου ζωής μπαταριών, που είναι 20 χρόνια. Αν δε, η ισχύς των φωτοβολταϊκών φτάσει τα 20 GW το 2030 και η ζήτηση ενέργειας δεν αυξηθεί σημαντικά, τότε όποια τέλεια και ιδανική αποθήκευση και να έχουμε, θα έχουμε τουλάχιστον 25% περικοπές στα έργα χωρίς προτεραιότητα κατανομής, Πρέπει λοιπόν οι ΑΠΕ να φρενάρουν οπωσδήποτε, δεν μπορούμε να συνεχίσουμε σε αυτόν τον ρυθμό, χρειάζεται να υπάρχει μέτρο στο πόσες ΑΠΕ θα "μπουν" από εδώ και πέρα», επεσήμανε ο κ. Λουμάκης.
«Στοπ στην άνοδο ισχύος των ΑΠΕ, βάναυση κατάσταση για τους μικροπαραγωγούς»
Να δοθεί τέλος στη συνεχή άνοδο ισχύος από ΑΠΕ στο σύστημα, μέχρι να εξελιχθεί το κομμάτι της αποθήκευσης, ζήτησε ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Παραγωγών Ηλεκτρικής Ενέργειας από Φωτοβολταϊκά (ΠΟΣΠΗΕΦ), Γιάννης Παναγής, υποστηρίζοντας ότι η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί σήμερα για τους μικροπαραγωγούς είναι «βάναυση» και το μεγάλο στοίχημα για την επόμενη διετία είναι να μην αφανιστούν οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
«Να κατανεμηθούν πιο δίκαια οι περικοπές, ο κίνδυνος με τις μπαταρίες»
«Οι περικοπές ενέργειας πλήττουν κυρίως τα φωτοβολταϊκά, τον Μάρτιο πέρσι είχαμε 12% περικοπές καθαρής ενέργειας, τον φετινό Μάρτιο ήδη έχουμε φτάσει σε περικοπές 20%. Ελπίζουμε οι περικοπές να κατανεμηθούν πιο δίκαια, ήδη εμφανίζονται περικοπές και στη Μέση Τάση και εκεί είναι χειρότερα τα πράγματα διότι ακόμα ο ΔΕΔΔΗΕ δεν έχει ολοκληρώσει την τηλε-εποπτεία και κατεβάζει τους διακόπτες σε αποκλειστικές γραμμές. Εν συνεχεία δεν ανεβαίνουν πάλι στην ώρα τους, άρα τα συγκεκριμένα έργα πλήττονται πέραν του αναμενόμενου. Ως εκ τούτου, πρέπει να γίνει λογιστική ανακατανομή από τα έργα που πλήττονται περισσότερο προς αυτά που πλήττονται λιγότερο», υποστήριξε ο Σωτήρης Καπέλλος, Πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών.
«Η λύση είναι η αποθήκευση με μπαταρίες και τα υβριδικά έργα, το πρόβλημα με τις μπαταρίες είναι πως μελλοντικά μπορεί να έχουμε φαινόμενα κανιβαλισμού και χαμηλές τιμές, τα πρώτα έργα θα πάνε καλά, μετά θα φανεί, ο επενδυτής πρέπει να το λάβει υπόψιν του αυτό, είναι ένα ρίσκο. Επίσης υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις για την υπογραφή των όρων σύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ», σημείωσε.
