Το 2023 ήταν μια χρονιά εξωστρέφειας για τις ελληνικές επιχειρήσεις στον κλάδο της ενέργειας. Μέσα από εξαγορές, συνεργασίες και νέες επενδύσεις επεκτάθηκαν εκτός συνόρων με έμφαση στις γειτονικές χώρες της Βαλκανικής. Οι χώρες της Βαλκανικής μπορούν να αποτελέσουν το νέο Ελ Ντοράντο στις ΑΠΕ και η Ελλάδα έχει τη χρυσή ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει στην ενεργειακή μετάβαση και στις γειτονικές χώρες ειδικά μπροστά στον κορεσμό που καταγράφεται πλέον στην ελληνική αγορά.
Κυρίαρχη η ΔΕΗ
Όπως είναι αναμενόμενο ο βασιλιάς της ενέργειας στην Ελλάδα πρωταγωνίστησε και στα Βαλκάνια. Κυρίαρχη στην ρουμανική αγορά είναι η ΔΕΗ, όχι μόνο λόγω του deal 1,2 δισ. ευρώ με την Enel, αλλά και λόγω της εξαγοράς φωτοβολταϊκών 210 MW από την Mytilineos, καθώς και του αιολικού 84 MW από τον ρωσικό όμιλο Lukoil.
Η εξαγορά της Enel Romania είναι η μεγαλύτερη εξαγορά που έχει κάνει ελληνική εταιρεία στο εξωτερικό μετά την απόκτηση της τουρκικής τράπεζας Finansbank από την Εθνική το καλοκαίρι του 2006 έναντι τριών δισ. ευρώ. Μάλιστα, αν εξαιρεθεί ο τραπεζικός τομέας, τότε η κίνηση της ΔΕΗ είναι η μεγαλύτερη εξαγορά που έχει κάνει ελληνική εταιρεία στο εξωτερικό.
Μια τεράστιας σημασίας κίνηση που θα καταστήσει πλέον τη ΔΕΗ – και κατ επέκατση την Ελλάδα – ενεργειακό κόμβο στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης.
Αθροίζοντας τα εντός και εκτός Ελλάδας έργα, ο όμιλος μετράει πλέον 1,5 GW ΑΠΕ σε λειτουργία, συν επιπλέον 1 GW που κτίζεται εντός των συνόρων.
Και όλα αυτά, χωρίς να υπολογίζεται το κεφάλαιο του υδροηλεκτρικού έργου στη Βόρεια Μακεδονία. Εκεί η υπόθεση του μεγάλου υδροηλεκτρικό έργου του Cebren, ύψους 1,2 δισ. ευρώ βρίσκεται όμως αυτή τη στιγμή σε εκκρεμότητα και με αβέβαιο μέλλον. Την τελευταία ημέρα της προθεσμίας για την υπογραφή της σύμβασης για το υδροηλεκτρικό «Cebren», όλοι οι εμπλεκόμενοι στη διαδικασία, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων της ελληνικής κοινοπραξίας ΔΕΗ - Αρχιρόδον και του υπουργείου Περιβάλλοντος της Βόρειας Μακεδονίας, θα συζητήσουν τα επιχειρήματά τους και θα λάβουν απόφαση για έργο, καθώς όπως αναφέρουν τοπικά μέσα ενημέρωσης η ελληνική κοινοπραξία ΔΕΗ Archirodon έχει καταθέσει καταγγελία επειδή οι όροι του διαγωνισμού διαφέρουν από την απόφαση της κυβέρνησης.
HELLENiQ Energy
Το καλοκαίρι του 2023 η Mytilineos πούλησε στην HELLENiQ Energy Holdings χαρτοφυλάκιο τεσσάρων φωτοβολταϊκών έργων, συνολικής ισχύος 211 MW στη Ρουμανία. Για την HELLENiQ Energy, η εξαγορά αποτέλεσε την είσοδό της στην αγορά ΑΠΕ της Ρουμανίας.
Η HELLENiQ ENERGY εισέρχεται στην αγορά ΑΠΕ της Ρουμανίας με συνολικό χαρτοφυλάκιο έργων ΑΠΕ άνω των 800 MW, επισπεύδοντας την υλοποίηση του στρατηγικού της σχεδιασμού για τουλάχιστον 1 GW εγκατεστημένης ισχύος έως το 2025 και άνω των 2 GW το 2030. Όπως τονίζεται, τα έργα βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο ανάπτυξης και αναμένεται να ξεκινήσουν εμπορική λειτουργία σταδιακά, από το Δ’ Τρίμηνο 2023 έως το Γ’ Τρίμηνο 2025. Η συνολική ετήσια παραγωγή ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας υπολογίζεται πως θα ξεπερνά τις 300 GWh, ικανή για να καλύψει τις ανάγκες 100.000 νοικοκυριών.
Παράλληλα, η HELLENiQ Renewables προχώρησε σε συμφωνία με έτερο αντισυμβαλλόμενο (σ.σ. δεν έχει γνωστοποιηθεί η επωνυμία), για την ανάπτυξη έτερου χαρτοφυλακίου φωτοβολταϊκών πάρκων έως 600 MW στη Ρουμανία..
ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ
Και η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή έχει εδώ και καιρό κάνει γνωστό πως σχεδιάζει επέκταση στις αγορές της Ρουμανίας και της Αλβανίας, με στόχο το 1 GW μονάδων ΑΠΕ μέχρι το 2030. Ο ελληνικός όμιλος δραστηριοποιείται ήδη στην Πολωνία και τη Βουλγαρία διαθέτοντας ένα χαρτοφυλάκιο έργων συνολικής ισχύος πάνω από 130 MW. Ειδικά στη Βουλγαρία σχεδιάζει να αυξήσει την εγκατεστημένη του ισχύ στα 300 MW, από περίπου 30 MW σήμερα, διεκδικώντας ένα συνολικό μερίδιο από τις «πράσινες» μονάδες 3 GW που προβλέπεται να αναπτυχθούν στη χώρα έως το τέλος της 10ετίας. Σε επενδυτικές κινήσεις προσβλέπει η εταιρεία και στην Ρουμανία, αναπτύσσοντας μονάδες 200-300 MW έως το 2030. Το ίδιο και στην Αλβανία, όπου από τα 1,6 GW «πράσινων» σταθμών που θα αναπτυχθούν ενός 10ετίας, ποντάρει στην υλοποίηση ενός χαρτοφυλακίου 100-150 MW.
ΔΕΠΑ Εμπορίας
Ενίσχυση της παρουσίας της στην παραγωγή ενέργειας από φυσικό αέριο δρομολόγησε η ΔΕΠΑ Εμπορίας, η οποία τον Νοέμβριο ενέκρινε τη συμμετοχή της στην ανάπτυξη της πρώτης θερμικής μονάδας παραγωγής ηλεκτρισμού στην Αλβανία.
Στην Αλβανία η ΔΕΠΑ θα συμμετάσχει με ποσοστό 35% στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας FIER THERMOELECTRIC SA, η οποία ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2022 από τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και την αλβανική GENER2, για την ανάπτυξη μονάδας ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο ισχύος 174 MW στο Relievi Roskovec της Αλβανίας. Στο πλαίσιο της συμμετοχής της στο έργο, η ΔΕΠΑ Εμπορίας έχει υπογράψει πολυετή σύμβαση για την παροχή φυσικού αερίου στη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής. Το ύψος της επένδυσης υπολογίζεται να ανέλθει στα 300 εκατομμύρια. Μετά τις μετοχικές ανακατατάξεις, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ θα ελέγχει το υπόλοιπο 35% και το 30% η Cener2.
Μνημόνιο συνεργασίας (MoU) υπέγραψε τον Νοέμβριο στην Αθήνα η ΔΕΠΑ Εμπορίας και η ENERGOCOM, η κρατική εταιρεία προμήθειας αεριού της Μολδαβίας. Η συνεργασία των δύο εταιρειών περιλαμβάνει την προμήθεια φυσικού αερίου αγωγού ή Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) και την αξιοποίηση των υποδομών αποθήκευσης.
Στις 5 Σεπτεμβρίου 2023, η SA ENERGOCOM διεξήγαγε με επιτυχία διαγωνισμό προμήθειας φυσικού αερίου. Η δημοπρασία αφορούσε την προμήθεια όγκου φυσικού αερίου άνω των 100mcm / 1 TWh με σκοπό την αποθήκευσή του, καλύπτοντας σημαντικό μέρος του εφοδιασμού της αγοράς φυσικού αερίου της Μολδαβίας κατά τη χειμερινή περίοδο.Η ΔΕΠΑ Εμπορίας Α.Ε. αναδείχθηκε νικητής της νέας δημοπρασίας, υποβάλλοντας την πιο ανταγωνιστική προσφορά μεταξύ των λοιπών συμμετεχόντων.
Όμιλος Κοπελούζου
Το 2023 επανήλθε στο προσκήνιο και το project του αγωγού πετρελαίου Αλεξανδρούπολη- Μπουργκάς . Από ελληνικής πλευράς ενδιαφέρον για συμμετοχή στο συγκεκριμένο έργο έχει θέσει ο Όμιλος Κοπελούζου (και είχε μετοχική συμμετοχή και στην κοινοπραξία που «έτρεχε» το αρχικό project Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη. Ο αγωγός που φιλοδοξεί να συνδέσει τα δύο λιμάνια, την Αλεξανδρούπολη και το Μπουργκάς θα αναβιώσει, αλλά με κατεύθυνση από Ελλάδα προς Βουλγαρία (σ.σ. με αντίστροφη ροή δηλαδή). Ο κ. Δημήτρης Κοπελούζος είχε σημειώσει ότι η όλη διαδικασία δεν ξεκινά από μηδενική βάση, καθώς υπάρχουν οι μελέτες που είχαν εκπονηθεί όταν είχε δρομολογηθεί το έργο του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, προ 20ετίας, με τα ΕΛΠΕ (νυν Helleniq Energy) στον ρόλο του φορέα υλοποίησης τότε.
ΑΔΜΗΕ
Πρωταγωνιστικό ρόλο στην αναβάθμιση του ηλεκτρικού δικτύου των Δυτικών Βαλκανίων φιλοδοξεί να αναλάβει ο ΑΔΜΗΕ, εν όψει της προοπτικής τόσο της ηλεκτρικής διασύνδεσης της περιοχής με την υπόλοιπη Ευρώπη, όσο και της ενεργειακής μετάβασης των χωρών αυτών.
Ο ΑΔΜΗΕ δεν θα μπορούσε να μείνει έξω από τις ενεργειακές αναζητήσεις στα Βαλκάνια και βρίσκεται σε επαφές με χώρες των Βαλκανίων σύμφωνα με τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλό του Μάνο Μανουσάκη εξετάζει και το μοντέλο της εισόδου στο μετοχικό κεφάλαιο αντίστοιχων εταιρειών (Διαχειριστών) των γειτονικών βαλκανικών χωρών.
Ο ΑΔΜΗΕ έχει κάνει συζητήσεις τόσο με την εταιρία διαχείρισης του δικτύου της Βόρειας Μακεδονίας AD MEPSO όσο και με την κυβέρνηση και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της γειτονικής χώρας, για ενδεχόμενη επένδυση στην εταιρία μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας είτε μέσω στρατηγικής συμφωνίας είτε μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου.
