Βαλβίδες αποσυμπίεσης σε μία ενδεχόμενη ενεργειακή κρίση (ακόμα κι αν δεν έχει την ένταση της αντίστοιχης του 2022) αποτελούν για την Ελλάδα οι πλωτοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) Ρεβυθούσας και Αλεξανδρούπολης, την ώρα που πυκνώνουν τα σύννεφα σε ένα σκηνικό μόνιμης ανασφάλειας.
Η αιφνιδιαστική απόφαση των ΗΠΑ να επιβάλει κυρώσεις στη ρωσική Gazprombank, τον χρηματοδοτικό βραχίονα της Gazprom, μέσω της οποίας πολλές χώρες της Ευρώπης, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, πληρώνουν για τις προμήθειες αερίου έχει σημάνει συναγερμό με την αγορά να αναζητά εναλλακτικές λύσεις.
Οι μεγαλύτεροι προμηθευτές ρωσικού φυσικού αερίου της ελληνικής αγοράς μέσω του αγωγού Turkstream, ΔΕΠΑ και Metlen, καταρτίζουν την στρατηγική που θα ακολουθήσουν αν και εκτιμάται πως η εφαρμογή των κυρώσεων για τις χώρες της ΕΕ θα καθυστερήσει, με τις ΗΠΑ να τηρούν ελαστική στάση για να μην προκληθούν ανεπιθύμητες περιπλοκές στην ευστάθεια του ενεργειακού συστήματος της Ευρώπης.
Βάσει των πλέον πρόσφατων επίσημων στοιχείων που ανακοίνωσε ο ΔΕΣΦΑ για το 9μηνο του 2024, οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου κατακλύζουν την ελληνική αγορά, αντιστοιχώντας στο 60,1% του συνόλου των εισαγωγών στο ενεργειακό δίκτυο.
Κυριαρχία του ρωσικού αερίου
Μόνο το ρωσικό αέριο που εισάγεται μέσω αγωγού μέσω της πύλης του Σιδηροκάστρου αποτελεί 54,2% των εισαγωγών αερίου της χώρας. Μάλιστα το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 9μηνο του έτους καθώς μέχρι τον Αύγουστο το μερίδιο του ρωσικού αερίου ήταν 53,4%.
Αν σταματήσουν πλήρως οι εισαγωγές ρωσικού αερίου (ακραίο σενάριο) από το ελληνικό σύστημα θα «χαθούν», με τον χειμώνα να δείχνει τα δόντια του, σε ημερήσια βάση 120.000-130.000 μεγαβατώρες, οι οποίες θα πρέπει να αναπληρωθούν με LNG (κυρίως από ΗΠΑ), προφανώς σε πολύ υψηλότερες τιμές.
Με τις τιμές του φυσικού αερίου να έχουν ανεβεί σε πολύμηνα υψηλά (φλερτάρουν σταθερά με τα 50 ευρώ/μεγαβατώρα στο ολλανδικό χρηματιστήριο ενέργειας) και τα επίπεδα αποθήκευσης στην Ευρώπη να μειώνονται με τον ταχύτερο ρυθμό από το 2016, ο φόβος για μία νέα ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη ξυπνά εφιαλτικές μνήμες.
Βαρόμετρο για την ενεργειακή ασφάλεια η Ρεβυθούσα
Mε μόνη λοιπόν βεβαιότητα… την αβεβαιότητα σε ένα εξαιρετικά ασταθές ενεργειακό τοπίο, ζωηρή ζήτηση παρατηρείται για την δέσμευση χρονοπαραθύρων (slot) εκφόρτωσης και δυναμικότητας αεριοποίησης στον Τερματικό Σταθμό LNG της Ρεβυθούσας.
Είναι ενδεικτικό πως όλες οι θέσεις, εκτός από τέσσερις, για την περίοδο 2025-2030, έχουν ήδη δεσμευθεί, επιβεβαιώνοντας τον καθοριστικό ρόλο της Ρεβυθούσας για την ενεργειακή επάρκεια της Ελλάδας και της ευρύτερης περιοχής και αντικατοπτρίζοντας την αυξανόμενη εμπιστοσύνη της αγοράς στις υποδομές LNG της χώρας.
Η αυξημένη χρήση της Ρεβυθούσας ενισχύει τη θέση της Ελλάδας ως περιφερειακού ενεργειακού κόμβου, συμβάλλοντας στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας και στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, σε πλήρη ευθυγράμμιση με τους στρατηγικούς στόχους του Κάθετου Διαδρόμου.
Οι εξαγωγές LNG της Ελλάδας αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια, χάρη στην αναβάθμιση και την επέκταση των υποδομών φυσικού αερίου στη χώρα μέσα από έργα όπως ο αγωγός Καρπερή - Κομοτηνή, καθώς και οι Σταθμοί Συμπίεσης σε Αμπέλια, Κομοτηνή και Νέα Μεσήμβρια (booster compression station), τα οποία θα ενισχύσουν περαιτέρω την εξαγωγική ικανότητα προς τις διεθνείς αγορές.
Το «οχυρό» της Αλεξανδρούπολης
Κρίσιμο ρόλο στην διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας διαδραματίζει και η Αλεξανδρούπολη.
Ο Τερματικός Σταθμός LNG αποτελείται εκτός από το FSRU, από ένα υποθαλάσσιο και χερσαίο αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου, ο οποίος συνδέει το FSRU με το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς και μέσω αυτού θα παραδίδει φυσικό αέριο εκτός από την Ελλάδα και στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Σερβία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία στα ανατολικά, καθώς και την Ουγγαρία και Σλοβακία στα δυτικά. Η πλωτή μονάδα διαθέτει τεχνολογία αιχμής, με μέγιστη δυναμικότητα επαναεριοποίησης 5,5 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως.
Ήδη 14 ελληνικές και διεθνείς εταιρείες συμμετέχουν εμπορικά στο έργο δεσμεύοντας σχεδόν το σύνολο της δυναμικότητας του με χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον μέχρι το 2030 ενώ παράλληλα συνεχώς εκδηλώνεται ζωηρό ενδιαφέρον από παίκτες με ισχυρό εκτόπισμα στο ενεργειακό πεδίο.
Η γεωστρατηγική, γεωπολιτική και γεωοικονομική σημασία του έργου είναι κάτι παραπάνω από προφανής, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τον ρόλο – κλειδί της Βόρειας Ελλάδας (και ειδικά της Αλεξανδρούπολης) στο σκληρό ενεργειακό πόκερ.
Το project ενισχύει την ασφάλεια εφοδιασμού, συμβάλλοντας στην ενεργειακή διαφοροποίηση της ευρύτερης περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και όχι μόνο.
Η υποδομή κατέχει τον ρόλο μίας εναλλακτικής πηγής εφοδιασμού της Ελλάδας και άλλων χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στην εντεινόμενη προσπάθειά τους να απεξαρτηθούν από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Φορτία από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες παραγωγούς LNG θα φτάνουν με δεξαμενόπλοια στο FSRU της πρωτεύουσας του Έβρου, όπου και οι ποσότητές του θα μεταγγίζονται σε αυτό και στη συνέχεια μέσω του ΕΣΦΑ και του IGB (ελληνοβουλγαρικός αγωγός) θα μεταφέρονται στις αγορές των Βαλκανίων, της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
