Ενεργειακό σταυροδρόμι και δίοδο μεταφοράς φυσικού αερίου που θα φτάνει μέχρι την Ουκρανία και την Σλοβακία καθίσταται η Ελλάδα, με τον Κάθετο Διάδρομο φυσικού αερίου να «ξεκλειδώνει» νέες αγορές και νέες προοπτικές ανάπτυξης στο βαρύνουσας γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής σημασίας πεδίο της ενέργειας.
Ο Κάθετος Διάδρομος αποτελεί μια εναλλακτική οδό για την μεταφορά φυσικού αερίου από την Ελλάδα μέσω Βουλγαρίας και Ρουμανίας έως την Μολδαβία και την Ουκρανία και έχει την θερμή υποστήριξη τόσο από την ΕΕ, όσο και από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, με απώτερο στόχο την ταχεία απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο και την ενδυνάμωση της ενεργειακής ασφάλειας της περιοχής.
Συστατικό στοιχείο του Διαδρόμου είναι ο άξονας Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία. Στη συνέχεια, το παζλ συμπληρώνουν δύο κλάδοι, ο δυτικός (Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβακία) και ο ανατολικός (Ρουμανία, Μολδαβία, Ουκρανία). Στη σχετική πρωτοβουλία συμμετέχουν οι Διαχειριστές των επτά αντίστοιχων χωρών (μεταξύ των οποίων και ο ΔΕΣΦΑ), η Gastrade (φορέας λειτουργίας και διαχείρισης του FSRU Αλεξανδρούπολης), και η κοινοπραξία ICGB που διαχειρίζεται τον Διασυνδετήριο Αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB).
Οι επενδύσεις
Εφόσον ο Κάθετος Διάδρομος ενεργοποιηθεί πλήρως (ήδη οι Διαχειριστές του έργου βρίσκονται σε ανοιχτή γραμμή με την Κομισιόν) θα καταστεί εφικτή σε βάθος χρόνου η διακίνηση 20-25 δισ. κυβικών μέτρων αερίου ετησίως από τον Νότο προς το Βορρά, ανοίγοντας τον δρόμο στην Ευρώπη για την μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο.
Εκτιμάται πως οι επενδύσεις (αναβάθμιση υποδομών, επέκταση δικτύου) που θα… ανοίξουν το μονοπάτι για τον Κάθετο Διάδρομο θα αγγίξουν τα 600 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα με τον ΔΕΣΦΑ ήδη να ενεργοποιείται προς αυτή την κατεύθυνση.
Το αγκάθι
Σημαντικό εμπόδιο για να τρέξει ο Διάδρομος είναι το φθηνό ρωσικό αέριο, αν και τα δεδομένα αλλάζουν με ταχείς ρυθμούς, το οποίο δεν επέτρεψε να εκδηλωθεί ζωηρό ενδιαφέρον στο market test του ΔΕΣΦΑ που αφορούσε τη δέσμευση δυναμικότητας για τα επόμενα 15 χρόνια. Η αβεβαιότητα στην ενεργειακή αγορά αποτρέπει τους ενδιαφερόμενους από την σύναψη μακροχρόνιων δεσμεύσεων, χωρίς αυτό να σημαίνει πως το project θα πατήσει φρένο.
Αύξηση μεταφορικής ικανότητας και νέες πηγές
Με τον Κάθετο Διάδρομο να αποτελεί βασικό όπλο στην φαρέτρα της ΕΕ για την απεξάρτηση από το φυσικό αέριο της Ρωσίας, αύξηση της μεταφορικής ικανότητας φυσικού αερίου μέσω Ελλάδας προς τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και αναζήτηση νέων πηγών προμήθειας φυσικού αερίου που θα τροφοδοτούν το έργο είναι τα επόμενα ορόσημα για την περαιτέρω ανάπτυξη του project.
Ο Διάδρομος στοχεύει στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και της διαφοροποίησης των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου στην περιοχή της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, επιτρέποντας την αμφίδρομη ροή φυσικού αερίου από τον Νότο προς τον Βορρά. Συγκεκριμένα, από την Ελλάδα στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία, μέσα από τη σύνδεση υφιστάμενων, αλλά και νέων ευρωπαϊκών υποδομών μεταφοράς φυσικού αερίου και Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG).
Παρακλάδι του Κάθετου Διαδρόμου η Αλεξανδρούπολη
Ο Πλωτός Σταθμός Αποθήκευσης και Αεριοποίησης (FSRU), επένδυση που ξεπέρασε τα 400 εκατ. ευρώ, στην Αλεξανδρούπολη ενδυναμώνει τον στρατηγικό ρόλο της Bόρειας Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου για την ευρύτερη περιφέρεια της ΝΑ Ευρώπης, λειτουργώντας ενισχυτικά με τον Κάθετο Διάδρομο.
Το FSRU σηματοδοτεί την επέκταση της πρωτοβουλίας του Kάθετου Διαδρόμου, ενισχύοντας σημαντικά τη δυναμική του με στόχο τη δημιουργία ενός κόμβου συναλλαγών φυσικού αερίου στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Η υποδομή κατέχει τον ρόλο μίας εναλλακτικής πηγής εφοδιασμού της Ελλάδας και άλλων χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στην εντεινόμενη προσπάθειά τους να απεξαρτηθούν από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Φορτία από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες παραγωγούς LNG φτάνουν με δεξαμενόπλοια στο FSRU, όπου και οι ποσότητές του μεταγγίζονται σε αυτό και στη συνέχεια μέσω του ΕΣΦΑ και του IGB (ελληνοβουλγαρικός αγωγός) μεταφέρονται στις αγορές των Βαλκανίων, της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Το FSRU Αλεξανδρούπολης διαχειρίζεται και λειτουργεί η Gastrade. Πρόκειται για εταιρεία με μετόχους, που κατέχουν από 20% ο καθένας, την κυρία Ελμίνα Κοπελούζου, την Gaslog, τη ΔΕΠΑ Εμπορίας, την Bulgartransgaz (Διαχειριστής του βουλγαρικού συστήματος φυσικού αερίου) και τον ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστής του ελληνικού συστήματος φυσικού αερίου).
Τριπλασιασμός εξαγωγών
Η πλωτή μονάδα διαθέτει τεχνολογία αιχμής, με μέγιστη δυναμικότητα επαναεριοποίησης 5,5 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως. Στα πλάνα της Gastrade είναι να προσελκύσει ως χρήστες του πρώτου ανεξάρτητου συστήματος φυσικού αερίου εταιρείες από τον κάθετο άξονα μεταφοράς φυσικού αερίου, δηλαδή από τη Βουλγαρία, τη Σλοβακία, τη Μολδαβία και σε επόμενη φάση ακόμα και από την Ουκρανία.
Με τις επενδύσεις που τρέχει ο ΔΕΣΦΑ οι εξαγωγικές δυνατότητες του ελληνικού συστήματος θα υπερβούν τα 8,5 δισ. κυβικά μέτρα μέχρι το 2026 με το FSRU Αλεξανδρούπολης να σηκώνει το κύριο βάρος ενώ μέχρι το 2028 θα συνεισφέρει και το τέρμιναλ του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα.
Και υδρογόνο στον ορίζοντα
Με το βλέμμα στην επόμενη μέρα που δεν αργεί, ο Κάθετος Διάδρομος μπορεί να αξιοποιηθεί και για τη μεταφορά υδρογόνου. Υπό αυτό το πρίσμα, η συνεργασία μεταξύ των 9 Διαχειριστών και της Γερμανίας στην προκειμένη περίπτωση θέτει τις βάσεις για την ανάπτυξη του Διαδρόμου Υδρογόνου της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SeeHyC), ένα έργο πιο σύνθετο και μεγαλόπνοο που στηρίζεται στην υποδομή που σήμερα αποτελεί τον Κάθετο Διάδρομο.
